Xuất phát từ vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng của văn hóa đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa, Đảng ta đã có rất nhiều Nghị quyết về văn hóa. Trong đó, quan trọng nhất là Nghị quyết Trung ương 5, khóa VIII với mục tiêu là “Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” và gần đây nhất là Nghị quyết Trung ương 9, khóa XI “Về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”. Đặc biệt, Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng tiếp tục khẳng định “... gắn kết chặt chẽ và triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, trong đó phát triển kinh tế - xã hội là trung tâm; xây dựng Đảng là then chốt; phát triển văn hóa là nền tảng tinh thần; bảo đảm quốc phòng, an ninh là trọng yếu, thường xuyên”.
Thực hiện chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước về văn hóa, những năm qua, cùng với việc lãnh đạo phát triển kinh tế-xã hội, quốc phòng-an ninh, công tác xây dựng đời sống văn hóa ở các địa phương trong tỉnh đã đạt được nhiều kết quả tích cực, từng bước đưa văn hóa thấm sâu vào các lĩnh vực đời sống xã hội góp phần tích cực vào việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị của Đảng và Nhà nước. Nhất là, thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII. Phong trào “Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa” trên địa bàn toàn tỉnh đã phát huy tinh thần tương thân, tương ái, giúp nhau xóa đói, giảm nghèo; nâng cao ý thức tự quản cộng đồng; huy động nguồn lực to lớn trong nhân dân xây dựng cơ sở hạ tầng, thiết chế văn hóa cộng đồng; thực hành tiết kiệm trong việc cưới, việc tang, lễ hội; duy trì và phát triển phong trào văn hóa, văn nghệ; bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa dân tộc, nét đẹp văn hóa, thuần phong mỹ tục, ngăn chặn và đẩy lùi các tệ nạn xã hội.
Thông qua phong trào “Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa” diện mạo kinh tế - xã hội của hầu hết các địa phương trên địa bàn tỉnh ta từng bước được đổi mới. Đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân không ngừng được cải thiện, cơ sở vật chất và các thiết chế sinh hoạt văn hóa được kiện toàn. Cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp. Các chỉ tiêu về y tế, giáo dục được thực hiện tốt, tệ nạn xã hội ngày càng bị đẩy lùi. Các giá trị văn hóa cổ truyền được phát huy và có tác dụng động viên Nhân dân tham gia tổ chức, quản lý các hoạt động văn hóa - xã hội. Trật tự an ninh, an toàn xã hội được bảo đảm, người dân sống có kỷ cương, nền nếp, tự giác thực hiện nghĩa vụ công dân. Nếp sống và làm việc theo pháp luật được hình thành và trở thành một trong những tiêu chuẩn để đánh giá và công nhận danh hiệu văn hóa.
Đặc biệt, là một tỉnh có truyền thống cách mạng hào hùng với nhiều di tích lịch sử cấp quôc gia, cho nên việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa đã được các cấp, các ngành đặc biệt coi trọng. Thông qua các hoạt động kỷ niệm, các lễ hội truyền thống đã góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc cho cán bộ và Nhân dân trong tỉnh, nhất là thế hệ trẻ.
Với những kết quả xã hội trên cho thấy phong trào “Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa” đã đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân; làm cho văn hóa thấm sâu vào mỗi gia đình, cộng đồng dân cư, tạo nên sự chuyển biến sâu sắc và trở thành thước đo giá trị về chất lượng cuộc sống, về sự phát triển nhân cách con người, về nét đẹp trong mỗi gia đình, dòng họ và cộng đồng dân cư; góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, ổn định, tạo đà cho sự gia tăng phát triển kinh tế ở mỗi địa phương.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, phong trào xây dựng văn hóa trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Đó là, các phong trào như xây dựng đời sống văn hóa khu dân cư, xây dựng làng văn hóa, gia đình văn hóa… nhất là đồng bào các dân tộc tại vùng sâu, vùng xa, vùng có hoàn cảnh khó khăn vẫn còn mang tính hình thức, thiếu đồng bộ. Công tác quản lý nhà nước về văn hóa vẫn còn bất cập, thiếu chặt chẽ. Hiện tượng tiêu cực, mê tín dị đoan, bói toán... là vấn đề đáng lo ngại. Các thế lực thù địch bằng mọi thủ đoạn đưa văn hóa phẩm có nội dung phản động nhằm xuyên tạc, phá hoại sự nghiệp cách mạng của Đảng ta, gây chia rẽ, mất đoàn kết nội bộ giữa các dân tộc. Toàn bộ điều đó đã ảnh hưởng xấu đến môi trường sống lành mạnh của nhân dân, làm xói mòn đạo đức của con người, nếu không ngăn chặn kịp thời sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều lĩnh vực đời sống xã hội và có nguy cơ làm xói mòn bản sắc văn hóa dân tộc.
Vì vậy, trong thời gian tới, để xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thực hiện thắng lợi các chỉ thị, nghị quyết của Trung ương về xây xây dựng văn hóa, nhất là định hướng phát triển văn hóa theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII và Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đề ra, để văn hóa thực sự là nền tảng tinh thần của xã hội, trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc, các cấp, các ngành cần tập trung vào các giải pháp chủ yếu sau:
Trước hết, các cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các chương trình, kế hoạch của địa phương về thực hiện nhiệm vụ xây dựng đời sống văn hóa. Trước mắt tập trung vận động nhân dân phát huy nội lực để xây dựng nông thôn mới, xây dựng đô thị văn minh, xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa, đơn vị văn hóa, khu dân cư văn hóa; gắn phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng văn hóa với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, xem đây là nội dung quan trọng để xây dựng con người có văn hóa, là nhân tố để hình thành gia đình văn hóa và cộng đồng văn hóa một cách bền vững.
Thứ hai, cần tiếp tục hoàn chỉnh hệ thống văn bản pháp luật nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động văn hóa, trực tiếp là lĩnh vực kinh doanh dịch vụ văn hóa, vui chơi giải trí... Thường xuyên kiểm tra, giám sát các hoạt động dịch vụ văn hóa; phối hợp với các ngành chức năng, các lực lượng kiểm soát chặt chẽ các sản phẩm văn hóa du nhập từ bên ngoài vào dưới mọi hình thức. Nâng cao trình độ mọi mặt của đội ngũ lãnh đạo, quản lý văn hóa các cấp đủ năng lực và phẩm chất đảm đương nhiệm vụ.
Thứ ba, bảo tồn, kế thừa và phát huy giá trị truyền thống văn hoá, các di sản văn hoá của tỉnh; tiếp nhận có chọn lọc tinh hoa văn hoá thế giới, bắt kịp sự phát triển của xã hội đương đại. Khuyến khích các hoạt động sáng tạo văn hoá nghệ thuật; mở rộng diện phổ biến các sản phẩm văn hoá đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hoá ngày càng cao của nhân dân. Đẩy mạnh công tác xây dựng đời sống văn hoá, xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh. Củng cố và hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hoá các cấp bảo đảm về quy mô, đáp ứng đạt hiệu quả các hoạt động theo chức năng; nâng cấp, hoàn thiện một số thiết chế văn hoá trọng điểm của tỉnh, tạo tiền đề cho việc tổ chức các sự kiện cấp Quốc gia.
Thứ tư, phát huy vai trò của các cấp, các ngành, của mỗi người dân, của từng gia đình, của mỗi cộng đồng dân cư và toàn xã hội trong tham gia tổ chức, quản lý xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh. Tăng cường xã hội hoá vốn đầu tư cho sự nghiệp văn hoá. Huy động các nguồn lực từ các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước đầu tư xây dựng các công trình văn hoá và tổ chức các sự kiện văn hoá.
Thứ năm, mở rộng giao lưu văn hóa, tiếp biến có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại, lối sống hay, sống đẹp của các dân tộc trên thế giới, làm phong phú thêm nền văn hóa dân tộc; ngăn ngừa và đấu tranh chống sự xâm nhập văn hóa độc hại và lối sống phản văn hóa trong quá trình hội nhập quốc tế. Chủ động hợp tác văn hóa với các nước, thực hiện đa dạng hóa các hình thức văn hóa đối ngoại, đưa các quan hệ đối ngoại về văn hóa đi vào chiều sâu, đạt hiệu quả thiết thực.
Thứ sáu, cần quán triệt sâu sắc những định hướng cơ bản về xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiến tiến, đạm đà bản sắc dân tộc theo Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng là: “Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa, con người Việt Nam thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Tăng đầu tư cho phát triển sự nghiệp văn hóa. Xây dựng, phát triển, tạo môi trường và điều kiện xã hội thuận lợi nhất để khơi dậy truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; tài năng, trí tuệ, phẩm chất của con người Việt Nam là trung tâm, mục tiêu và động lực phát triển quan trọng nhất của đất nước”.
Có thể khẳng định, để những giá trị tốt đẹp, tích cực là dòng chảy chính định hình nên gương mặt, phẩm giá của mỗi một con người, tạo nên sức hấp dẫn, uy tín của quốc gia trên con đường phát triển cần quyết tâm chính trị hàng đầu là đặt văn hóa về đúng vị trí, đúng tầm mức; kiên trì xây dựng một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, xây dựng con người phát triển toàn diện, xây cái tốt để lấn át cái xấu, làm lành mạnh hóa môi trường xã hội. Khi cả xã hội hướng đến thượng tôn pháp luật, yêu thích cái đẹp, cái đúng, cái tốt, cái thật, cái thiện lương, mỗi công dân tôn trọng thực hành đạo đức, đủ phẩm chất để nêu gương, có khát vọng và trách nhiệm phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, có tinh thần đoàn kết, tự hào dân tộc… thì khi đó, Chân -Thiện - Mỹ được vận hành trong mỗi chủ thể xã hội, trở thành tâm hồn và phẩm giá, căn tính của cá nhân, quốc tính của quốc gia, dân tộc. Đó cũng là môi sinh để nuôi dưỡng và thấm sâu các giá trị văn hóa vào đời sống, từ đó bảo đảm cho văn hóa các điều kiện để đảm đương được vai trò là nền tảng tinh thần vững chắc, là nguồn lực nội sinh mạnh mẽ và là động lực đột phá cho sự phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Hải Đăng