Kế thừa và phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng việc nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Người không chỉ là tấm gương sáng ngời về phong cách nêu gương mà còn tự răn mình phải học tập tấm gương của các đảng viên kiên trung của Đảng ta.
Thực tiễn xây dựng chính đảng Mác-xít đã chứng minh, đảng cầm quyền lãnh đạo đất nước nếu không thực hiện tốt đạo đức cách mạng, không làm tốt nhiệm vụ chống tha hóa, hủ bại, suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống thì càng ngày sẽ càng trở nên khó khăn, có nhiều thách thức hơn. Muốn kiên định, kiên quyết xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh thì mọi cán bộ, đảng viên càng cần phải nêu gương, đi đầu trong việc chống tha hóa, biến chất trong cán bộ, đảng viên, thực hiện liêm, chính trong Đảng. Lênin đã chỉ ra rằng, điều nguy hiểm nhất của một đảng cầm quyền, lãnh đạo đất nước chính là xa rời quần chúng. Vậy cái gì khiến đảng xa rời quần chúng? Đó chính là tình trạng tha hóa, biến chất trong nội bộ của Đảng cộng sản. Trên thực tế, nhiều đảng cầm quyền trên thế giới bị suy vong chính là do sự tha hóa, biến chất trong đảng, không còn uy tín trong lòng nhân dân. Đảng chỉ có thể cầm quyền khi còn đủ uy tín với phẩm chất trong sạch, thực sự là tấm gương cho quần chúng noi theo và xứng đáng là đội tiền phong mang lại đời sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân. Cho nên nhận thức sâu sắc được điều đó, Đảng ta rất chú trọng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: Nếu Đảng ta không thật sự vững vàng về chính trị, tư tưởng, không thống nhất cao về ý chí, hành động; không trong sạch về đạo đức, lối sống; không chặt chẽ về tổ chức thì không thể đứng vững và đủ sức lãnh đạo đưa đất nước đi lên.
Tại Hội nghị Trung ương 8 (khóa XII) vừa qua, Ban Chấp hành Trung ương đã thảo luận và thống nhất cao việc ban hành Quy định số 08-QĐ/TW về “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng”. Trung ương cho rằng, trong những năm qua, nhờ có những chủ trương, quy định đúng đắn, kịp thời nên ý thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên từng bước được nâng lên. Việc thực hiện các chủ trương, quy định nêu gương của Đảng đã góp phần tăng cường kỷ luật, kỷ cương của Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Đó là Quy định số 47-QĐ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về những điều Đảng viên không được làm; Quy định số 101 của Ban Bí thư khóa XI về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ chốt các cấp; Quy định số 55 của Bộ Chính trị khóa XII về một số việc cần làm ngay để tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên và nội dung này cũng được thể hiện ở nhiều nghị quyết, chỉ thị, quy định khác của Đảng. Tuy nhiên, kết quả thu được còn hạn chế, chưa đạt yêu cầu đề ra kể cả về mặt nhận thức, kiểm tra, đôn đốc. Cho nên việc thực hiện nêu gương của cán bộ, đảng viên ở một số cơ quan, đơn vị, địa phương trong thời gian qua còn hình thức, chưa đi vào thực chất, chưa tạo được sự chuyển biến tích cực, mạnh mẽ. Sau nửa nhiệm kỳ thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, cấp ủy, Ủy ban kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật hơn 480 tổ chức đảng và hơn 15 nghìn đảng viên vi phạm, trong đó có gần 1.300 đảng viên bị thi hành kỷ luật do tham nhũng. Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XII đến nay đã thi hành kỷ luật 56 cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý, trong đó có 11 Ủy viên Trung ương, nguyên là Ủy viên Trung ương. Những cán bộ này bị kỷ luật, chủ yếu do vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc, các quy định của Đảng, Nhà nước về công tác cán bộ; ban hành chủ trương, nghị quyết về đầu tư; góp vốn, chỉ định thầu, cổ phần hóa; thiếu trách nhiệm trong kiểm tra, giám sát; tham nhũng, lợi ích nhóm; vụ lợi, ưu ái, vun vén cho gia đình, không trung thực trong kê khai tài sản, thu nhập, sử dụng bằng cấp không đúng quy định, thiếu trung thực. Ví dụ đồng chí Đinh La Thăng, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị: vi phạm trong việc ban hành chủ trương, nghị quyết, quyết định đầu tư phân tán, dàn trải, góp vốn, chỉ định thầu, thiếu kiểm tra, giám sát quá trình triển khai thực hiện các dự án. Đồng chí Vũ Huy Hoàng, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Bộ trưởng Bộ Công Thương: vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc và các quy định của Đảng, Nhà nước về công tác cán bộ; không gương mẫu, có biểu hiện vụ lợi, ưu ái, vun vén cho gia đình trong việc quy hoạch, luân chuyển, điều động và quyết định bổ nhiệm người trong gia đình, người thân. Đồng chí Nguyễn Xuân Anh, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng: vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc và các quy định của Đảng, Nhà nước về công tác cán bộ; kê khai tài sản, thu nhập không đầy đủ, sử dụng bằng cấp không đúng quy định, thiếu trung thực, vi phạm tiêu chuẩn cấp ủy viên và Quy định số 47 về những điều đảng viên không được làm. Đồng chí Lê Phước Thanh, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam: vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc và các quy định của Đảng, Nhà nước về công tác cán bộ; không gương mẫu, có biểu hiện vụ lợi, ưu ái con trai trong công tác cán bộ. Đồng chí Hồ Thị Kim Thoa, Thứ trưởng Bộ Công thương vi phạm trình tự, thủ tục trong việc cổ phần hóa. Đồng chí Phạm Thế Dũng, nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai: không gương mẫu, có biểu hiện vụ lợi, ưu ái, vun vén cho gia đình trong công tác cán bộ. Ngoài ra, trong thời gian gần đây cũng đã khởi tố hình sự và tòa án đang xét xử như nguyên Trung tướng Phan Văn Vĩnh, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Cảnh sát; nguyên Thiếu tướng Nguyễn Thanh Hóa, nguyên Cục trưởng C50 trong vụ đánh bạc ngàn tỉ đồng… Chính vì sự tồn vong của Đảng, của chế độ, các cấp ủy Đảng, chính quyền đã và đang kiên quyết thực hiện theo tinh thần “không có vùng cấm”, “không có ngoại lệ”, “không có đặc quyền”…
Quy định số 08-QĐ/TW ngày 25-10-2018 của Ban Chấp hành Trung ương về “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương” có 4 điều. Điều 1 thể hiện tính phổ quát của vấn đề, đó là tất các cán bộ, đảng viên đều phải gương mẫu thực hiện Cương lĩnh, Điều lệ, nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế… của Đảng đã ban hành. Điều 2 quy định 8 điểm cụ thể mà các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương phải gương mẫu thực hiện, thể hiện trách nhiệm của mình đối với Đảng, đối với Tổ quốc, đối với nhân dân, đối với chức trách, nhiệm vụ được giao. Điều 3 quy định 8 điểm mà các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương phải nghiêm khắc với mình và kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện đó trong Đảng, trong xã hội. Điều 4 về tổ chức thực hiện nêu rõ trách nhiệm của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các cấp ủy, tổ chức Đảng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội; Ban Tổ chức Trung ương và Ủy ban Kiểm tra Trung ương trong việc triển khai thực hiện Quy định. Về nguyên lý xây dựng Quy định là “Có xây, có chống và xây trước, chống sau”. Điểm cốt lõi của Quy định là “cán bộ giữ chức vụ càng cao thì càng phải gương mẫu” và nhấn mạnh trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương.
Vậy giải pháp nào để triển khai thực hiện hiệu quả, đưa Quy định số 08-QĐ/TW của Ban Chấp hành Trung ương (Khóa XII) vào cuộc sống? Có thể sẽ có nhiều giải pháp, cách làm sáng tạo của các cơ quan, đơn vị, địa phương. Tuy vậy, cần tập trung làm tốt một số giải pháp trọng tâm sau:
- Một là, Cần tổ chức học tập, quán triệt Quy định số 08-QĐ/TW thực sự có hiệu quả để nêu cao tinh thần trách nhiệm, nâng cao nhận thức của cấp ủy đảng các cấp, của cán bộ, đảng viên. Ngày 23-11-2018, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã tổ chức Hội nghị nghiên cứu, quán triệt các Nghị quyết, Kết luận, Quy định của Hội nghị Trung ương 8 tại Hội trường Quốc hội và 73 điểm cầu trên phạm vi cả nước. Báo cáo viên là các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Trung ương Đảng. Phát biểu bế mạc Hội nghị, đồng chí Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương đã hoan nghênh và biểu dương các đồng chí lãnh đạo các đảng ủy khối trực thuộc Trung ương, các tỉnh ủy, thành ủy đã chỉ đạo, tham dự hội nghị với tinh thần gương mẫu, trách nhiệm. Trên phạm vi cả nước từ Trung ương đến cơ sở có hơn 405.000 đại biểu tham dự Hội nghị tại hơn 2.759 điểm cầu trực tuyến. Nhiều tỉnh, thành phố đã nối đường truyền tới cấp quận, huyện và cấp phường, xã. Sau Hội nghị này, đồng chí cũng yêu cầu các tổ chức đảng, các tỉnh, thành ủy trực thuộc Trung ương bố trí thời gian hợp lý, thỏa đáng để thảo luận chương trình, kế hoạch hành động, sát hợp với tình hình cụ thể của địa phương, đơn vị. Đồng thời khi triển khai thực hiện Quy định số 08 cần tiếp tục thực hiện Quy định số 101 và Quy định số 55, trong đó chú trọng việc nêu gương của các đồng chí cấp ủy.
- Hai là, Đẩy mạnh việc tuyên truyền Quy định 08 đối với cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân để Quy định sớm đi vào cuộc sống. Cần không ngừng đổi mới và nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, phát huy sức mạnh tổng hợp của các binh chủng của công tác tuyên truyền, như: Tài liệu, tuyên truyền miệng, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng để Quy định số 08 sớm đi vào cuộc sống. Chú trọng những “tấm gương sống” gắn với thực tiễn của đất nước như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Các báo, đài còn mở chuyên mục để triển khai thực hiện Quy định 08 phản ánh kịp thời các cán bộ, đảng viên nêu gương sáng trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Thực tế cho thấy, cơ quan báo chí có vai trò rất quan trọng để tuyên truyền một cách sinh động những cán bộ, đảng viên đi đầu nêu gương tiên phong sẽ tạo sức lôi cuốn mạnh mẽ đối với quần chúng. Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam và các Đài địa phương có thể mở các cuộc tọa đàm, giao lưu chung quanh các vấn đề triển khai thực hiện Quy định số 08. Chủ tịch Hồ Chí Minh rất chú trọng việc biểu dương những tấm gương người tốt, việc tốt, Người đã dạy: “Trước mặt quần chúng, không phải ta cứ viết lên trán chữ “cộng sản” mà ta được họ yêu mến. Quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách, đạo đức. Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước…”[2].
- Ba là, các cấp ủy đảng cần phải hết sức coi trọng giáo dục tinh thần nêu gương gắn với giáo dục liêm chính. Trong điều kiện lịch sử mới, mở cửa và phát triển kinh tế thị trường, cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ có chức, có quyền, luôn đứng trước những cám dỗ, đòi hỏi người cán bộ lãnh đạo luôn phải rèn luyện, trau dồi đạo đức; phải cảnh giác như “đi trên băng mỏng”, như “đứng trước vực sâu” mới có thể vượt qua sự trói buộc của công danh, lợi lộc, để không hành động vì quyền lực, không bị ham muốn dụ dỗ và không bị vật chất đánh bại. Chúng ta phải xác định việc giáo dục này là một nhiệm vụ khó khăn, thường xuyên, lâu dài, xuyên suốt quá trình xây dựng Đảng. Trong điều kiện cơ chế, chính sách, pháp luật thiếu đồng bộ và có nhiều sơ hở chưa đủ răn đe, trừng phạt, nếu tinh thần nêu gương và liêm, chính không được thấm sâu và tự giác thực hiện, khi có chức, có quyền, cán bộ, đảng viên dễ bị tha hóa. Vì thế, tổ chức đảng các cấp, các ban, ngành, đoàn thể chính trị - xã hội bên cạnh việc giáo dục thì phải tăng cường kiểm tra, giám sát những sự suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ tổ chức của Đảng mới từ manh nha, từ trong trứng nước để ngăn chặn kịp thời.
- Bốn là, Cán bộ giữ chức vụ càng cao thì càng phải gương mẫu nêu gương cho cấp dưới. Vì vậy, khi các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng thực sự gương mẫu, trong sáng về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, tiêu biểu cho trí tuệ và đạo đức của toàn Đảng cũng góp phần tích cực xây dựng đội ngũ cán bộ mà Nghị quyết số 26 của Ban Chấp hành Trung ương đề ra. Song với tinh thần mọi đảng viên đều phải bình đẳng trước Điều lệ, các nguyên tắc, quy định của Đảng thì chúng ta cũng phải thấm nhuần tư duy kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm trên tinh thần đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Chúng ta đều biết khi xử lý đồng chí của mình là một việc khó khăn, nhạy cảm như ông cha ta đã dạy: Việc với nước là việc lớn, nhưng việc giữa người với người là việc không nhỏ, nhưng vì sự tồn vong của Đảng, của chế độ, các cấp ủy Đảng, chính quyền phải kiên quyết thực hiện theo pháp luật như thông điệp đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã gửi gắm “kỷ luật một vài người để cứu muôn người”.
- Năm là, Khi triển khai Quy định số 08, cần nhận thức sâu sắc rằng, Đảng ta đề ra cam kết chính trị với chính mình và với toàn Đảng, toàn dân. Do đó trong việc triển khai Quy định, phải thấm nhuần phương châm: “Có xây, có chống và xây trước, chống sau” theo tinh thần: lấy cái đẹp dẹp cái xấu, lấy cái tích cực đẩy lùi cái tiêu cực để Quy định thực sự đi vào cuộc sống, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng.
- Sáu là, tăng cường tuyên truyền việc các cơ quan chức năng phối hợp, kiểm tra, giám sát để Quy định số 08 thực sự đi vào cuộc sống. Cần phải đổi mới và nâng cao chất lượng công tác kiểm tra không chỉ phát hiện những tổ chức đảng, những cán bộ, đảng viên thực hiện chưa tốt Quy định mà cần phát hiện những nhân tố mới, những điển hình tiên tiến của các tổ chức đảng để cung cấp cho các cơ quan báo chí tuyên truyền kịp thời sẽ lan tỏa trong Đảng, trong xã hội và để thực hiện tốt phương châm “xây trước, chống sau”.
Phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương 8 khóa XII, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nêu rõ: “Trung ương nhấn mạnh, nếu gần 200 Ủy viên Trung ương khóa XII, từng đồng chí thực sự soi vào bản thân mình, đề cao trách nhiệm nêu gương và gương mẫu đi đầu thực hiện thì sẽ có sức lan tỏa rất lớn, sẽ tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ trong Đảng, toàn hệ thống chính trị, góp phần củng cố, tăng cường niềm tin của cán bộ, đảng viên, nhân dân vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư”. Chúng ta tin tưởng rằng, với việc triển khai thực hiện có hiệu quả Quy định số 08 sẽ góp phần thiết thực vào việc hoàn thành sứ mệnh cao cả của Đảng ta, lãnh đạo nhân dân xây dựng đất nước theo mục tiêu: Dân giàu, nước manh, dân chủ, công bằng, văn minh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội./.
TS. Bùi Thế Đức
Phó Chủ tịch Chuyên trách
Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương
________________________________________
[1] V.I. Lênin: Toàn tập. Nxb Tiến bộ. Matxcơva, tập 41, tr. 208.
[2] Hồ Chí Minh. Toàn tập. Nxb Chính trị Quốc gia – Sự thật. Hà Nội, Tập 6, tr. 16