 |
| Công viên Fidel tại thành phố Đông Hà (Ảnh: Baoquangtri) |
Trong sổ tay của tôi vẫn còn ghi lại chương trình công tác của Chủ tịch nước Trần Đức Lương đến thăm và làm việc tại Quảng Trị vào ngày 24/4/2003. Ngay sau khi đến Quảng Trị, đúng 14 giờ 30 phút ngày 24/4/2003, Chủ tịch nước Trần Đức Lương và đoàn đã có mặt tại thị trấn Bến Quan, thăm cán bộ và Nhân dân thị trấn Bến Quan và cán bộ, công nhân viên Công ty liên doanh xây dựng Việt Nam- Cuba đang thi công đường Hồ Chí Minh tại đây.
Chủ tịch nước Trần Đức Lương bày tỏ niềm phấn khởi khi tận mắt chứng kiến những nỗ lực vượt bậc của các ngành, các cấp, các địa phương và đội ngũ công nhân khắp mọi miền đất nước đã về đây dồn hết tâm lực, khai thác tối đa thiết bị hiện có, chỉ trong một thời gian ngắn đã hoàn thành một khối lượng lớn công việc, kịp đưa con đường vào thông xe kỹ thuật đúng vào dịp kỷ niệm sinh nhật Bác 19/5/2003.
Tôi đã gặp trên cung đường này ông Felipe Perez Piaz, Phó Tổng giám đốc thứ nhất Công ty liên doanh xây dựng Việt Nam- Cuba, một chuyên gia Cuba rất có uy tín được giao nhiệm vụ thường trực tại công trường, trực tiếp chỉ đạo thi công xây dựng tuyến đường Hồ Chí Minh với hơn 80 km từ Nam cầu Đá Mài (Quảng Bình) đến cầu treo Bến Tắt (Quảng Trị).
Với dáng vẻ phong trần, làn da rám nắng Trường Sơn và đôi mắt xanh mơ màng như giọt nước biển bên bờ Địa Trung Hải, ông Felipe Perez Piaz trò chuyện cùng tôi. Ông kể về những ngày sát cánh với cán bộ, công nhân Việt Nam thi đua lao động lập thành tích kỷ niệm 113 năm Ngày sinh Bác Hồ kính yêu 19/5 (1890-2003), chào mừng 28 năm Ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước 30/4 (1975-2003), nhân dịp này Nhân dân Cuba anh em cũng tổ chức kỷ niệm lần thứ 150 Ngày sinh nhà cách mạng Hôxê Mácti, kỷ niệm lần thứ 42 Ngày chiến thắng Hiron lịch sử 19/4 (1961-2003).
 |
| Đảo Cồn Cỏ ngày càng khởi sắc có sự đóng góp về quy hoạch của chuyên gia Cuba (Ảnh: Baoquangtri) |
Ông Nguyễn Quang Hưng, Tổng giám đốc Công ty liên doanh xây dựng Việt Nam - Cuba cho biết thêm, cách đây gần 3 năm, ngày 7/5/2000, Công ty liên doanh xây dựng Việt Nam- Cuba chính thức khởi công xây dựng 80 km đường Hồ Chí Minh xuyên qua 2 tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị.
Đây là một nhiệm vụ to lớn, trách nhiệm nặng nề mà Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Bộ Giao thông- Vận tải tín nhiệm giao cho. Đây cũng là ý tưởng lớn của Chủ tịch nước Cộng hòa XHCN Việt Nam Trần Đức Lương và Chủ tịch nước Cộng hòa Cuba Fidel Castro nhân dịp Chủ tịch nước Trần Đức Lương sang thăm Cuba vào năm 2000.
Ý tưởng đó là sử dụng năng lực làm chủ công nghệ, kinh nghiệm quản lý, thi công, sự nhiệt tình, tâm huyết của chuyên gia Cuba để làm công tác tư vấn, giám sát toàn bộ công trình xây dựng đường Hồ Chí Minh nhằm đạt chất lượng cao nhất và hiệu quả kinh tế lớn nhất, giao cho Công ty liên doanh xây dựng Việt Nam- Cuba xây dựng một phần của tuyến đường Trường Sơn thời công nghiệp hóa này.
Ông Nguyễn Quang Hưng cũng đã nhắc lại rằng, Nhân dân Cuba anh em đã từng dành rất nhiều sự giúp đỡ quý báu về vật chất và tinh thần cho Nhân dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”, lời tuyên bố kiêu hãnh và ân nghĩa đó dội lên từ triệu triệu lồng ngực người anh em Cuba nơi Hòn đảo Tự do phía Tây bán cầu đã tiếp thêm sức mạnh cho Nhân dân Việt Nam trên trận tuyến chống quân xâm lược.
Vào tháng 9/1973, sau chuyến thăm vùng giải phóng Quảng Trị còn vương mùi khói đạn, Chủ tịch Cuba Fidel Castro đã gửi một số thiết bị máy thi công trị giá khoảng 6 triệu USD và cử 73 chuyên gia Cuba sang giúp Việt Nam tiếp thu công nghệ xây dựng đường giao thông hiện đại. Với sự giúp đỡ đó, lần đầu tiên trên tuyến đường mòn len lỏi giữa những cánh rừng già Trường Sơn nơi miền Tây Quảng Trị đã được trải nhựa 6 km nối gần lại huyện Cam Lộ, nơi đặt trụ sở Khu Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.
Bây giờ, nếu du khách có dịp đi qua đường số 9 từ phía Đông Hà lên trên hành trình xuyên Á, khi thị trấn Đakrông nhỏ nhắn lùi lại phía sau, chạm vào Km50, điểm khởi đầu của Quốc lộ 14A, phía tay phải sẽ là điểm trung tâm của Khu di tích - danh thắng Đakrông, bên trái là chiếc cầu treo Đakrông duyên dáng vắt qua giữa lòng núi, lòng sông kỳ vĩ.
Nơi đây, trong những năm 1972-1975, tại địa điểm này đã hiện diện một chiếc cầu treo bằng sắt nối Quốc lộ 9 với Quốc lộ 14A, khơi thông tuyến vận tải quan trọng từ Quảng Trị đi A Lưới (Thừa Thiên Huế) và đi tiếp vào Tây Nguyên, chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam.
Sau ngày đất nước thống nhất, được sự giúp đỡ của nước bạn Cuba, một chiếc cầu treo hiện đại dài 100 m, rộng 6 m thay thế cho cầu sắt cũ. Năm 1999, do thời gian sử dụng quá hạn, cầu bị hỏng nặng. Một lần nữa, được sự quan tâm của Trung ương và nước bạn Cuba, cầu treo Đakrông mới đã được xây dựng lại khá quy mô, trở thành một trong những biểu tượng đặc trưng của huyện miền núi Đakrông.
 |
| Cầu treo Bến Tắt trên đường Hồ Chí Minh lịch sử (Ảnh: Baoquangtri) |
Ngay nơi địa điểm mà chúng tôi có dịp đi ngang qua trong chuyến công tác mới đây, cầu treo Bến Tắt cũng in đậm dấu ấn của các bạn Cuba. Cầu treo Bến Tắt được xây dựng vào năm 1973, bắc qua thượng nguồn sông Bến Hải, có chiều dài 150m, rộng 6m với 8 sợi dây cáp treo 2 bên. Đây là chiếc cầu treo đầu tiên và duy nhất do các kỹ sư Cuba thiết kế, xây dựng trên tuyến đường vận tải Hồ Chí Minh huyền thoại.
Cách đây 14 năm trước (2006), chúng tôi có dịp gặp và trò chuyện với ông Abelardo Pérez Ayllón, chuyên viên cao cấp của Viện Quy hoạch Cuba sang giúp tỉnh Quảng Trị lập quy hoạch tổng thể đảo Cồn Cỏ. Những ý tưởng sáng tạo của ông Abelardo Pérez Ayllón trong công tác quy hoạch tại đảo Cồn Cỏ trước hết là hạn chế sự tác động của con người vào thiên nhiên, nhất là thảm thực vật, rừng và biển.
Mặt khác, Cồn Cỏ gắn với lịch sử đấu tranh quật khởi của người dân Quảng Trị nói riêng và Nhân dân Việt Nam nói chung, do đó quá trình phát triển du lịch phải gắn liền với việc bảo tồn và tôn vinh những giá trị lịch sử của đảo. Những công trình xây dựng trên đảo phải có chiều cao hợp lý và dựa vào vị trí, địa hình để xây dựng nhằm khai thác hết lợi thế và vẻ đẹp của đảo. Và cũng thật cảm động, nơi đảo xa Cồn Cỏ, có một bãi cát vàng tuyệt đẹp mang tên bãi Hirôn.
Địa danh gợi nhắc một sự kiện lịch sử vang dội. Ngày 19/4/1961, dưới sự lãnh đạo của Tổng tư lệnh Fidel Castro, Nhân dân Cuba đã lập nên chiến công hiển hách. Chỉ sau 72 giờ chiến đấu, tại bãi biển Hirôn, quân dân Cuba đã tiêu diệt và bắt sống 1.500 tên lính đánh thuê do Mỹ trang bị và huấn luyện. Nhân dân yêu chuộng hòa bình thế giới xem chiến thắng Hirôn như một “Điện Biên Phủ” của Cuba bởi đây là thất bại đầu tiên của đế quốc Mỹ ở Tây bán cầu.
Đặc biệt, từ nhiều thập kỷ qua, trong trái tim của người dân Việt Nam và Quảng Trị, Cuba và vị lãnh tụ Fidel Castro đã trở thành biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, tinh thần quật khởi và khát vọng vươn tới tự do, hạnh phúc. Chuyến thăm cách đây 47 năm, vào ngày 14, 15/9/1973, trên đất lửa Quảng Trị còn ngỗn ngang đạn bom đã trở thành sự kiện có ý nghĩa chính trị hết sức sâu sắc, là nguồn động viên tinh thần to lớn, tiếp thêm ý chí, sức mạnh cho quân và dân Quảng Trị cùng cả nước trong cuộc đấu tranh giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Trong thời gian Công viên trung tâm thành phố Đông Hà đang thi công, lãnh tụ Cuba Fidel Castro qua đời. Để thể hiện tình cảm với vị lãnh tụ nước ngoài đầu tiên đến thăm Quảng Trị sau ngày giải phóng, đồng thời nhằm tăng cường mối quan hệ hữu nghị Việt Nam- Cuba, tỉnh Quảng Trị có nguyện vọng và đã báo cáo xin ý kiến Ban Bí thư Trung ương Đảng cho phép lấy tên Chủ tịch Fidel Castro để đặt tên cho công viên mà Quảng Trị đang xây dựng.
Đây là một trong những nơi mà lãnh tụ Cuba Fidel Castro đã đến thăm vào năm 1973. Nguyện vọng của tỉnh đã được Ban Bí thư Trung ương Đảng đồng ý. Bây giờ, sau khi đưa vào sử dụng, Công viên Fidel là nơi đáp ứng nhu cầu nghỉ ngơi, vui chơi, giải trí của người dân, góp phần hoàn thiện không gian đô thị cho thành phố Đông Hà, quảng bá hình ảnh của tỉnh đối với khách du lịch khi đến với Quảng Trị…
Lãnh tụ cách mạng Cuba kiệt xuất Fidel Castro đã đi xa 4 năm, nhưng những lời hào sảng của ông giữa đất trời Quảng Trị 47 năm trước vẫn còn vang vọng: “Đoàn đại biểu Đảng và Chính phủ Cuba đến miền Nam Việt Nam vào một ngày đẹp trời. Ánh mặt trời chói lọi ở phương Đông chiếu sáng núi đồi, đồng ruộng. Ánh nắng ban mai làm cho tôi nghĩ đến tương lai Việt Nam cũng đẹp và rạng rỡ như ngày hôm nay”.
Fidel Castro vẫn sống mãi trong sự nghiệp cách mạng Cuba và của các dân tộc anh em trên thế giới. Đối với Quảng Trị, hình ảnh lãnh tụ Fidel Castro và tình cảm chân thành của Nhân dân Cuba dành cho “miền đất lửa” này vẫn luôn nồng ấm qua những công trình kinh tế, dân sinh còn mãi muôn đời…