Tuyến đường khu dân cư khóm An Hà, thị trấn Lao Bảo được đầu tư từ Dự án GMS.
Dự án phát triển các đô thị dọc hành lang tiểu vùng sông Mê Kông (GMS) tỉnh Quảng Trị (tên tiếng Anh là: Greater Mekong Subregion Corridor Towns Development Project) được tài trợ bởi Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) và Quỹ Hạ tầng môi trường đô thị (UEIF) của Cơ quan Đối tác tài chính đô thị (UFPF). Đây là Dự án có nguồn vốn vay ưu đãi lớn nhất từ trước đến nay được ADB tài trợ trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
Mục tiêu của Dự án, là thúc đẩy chuyển đổi các hành lang giao thông thành hành lang kinh tế chính thức, thông qua việc nâng cấp cơ sở hạ tầng đô thị ưu tiên và xây dựng năng lực tổ chức trong Tiểu vùng sông Mê Kông (GMS); chuyển đổi TP Đông Hà và thị trấn Lao Bảo trở thành đô thị năng động, hoạt động tuyến Hành lang kinh tế Đông Tây (EWEC).
Dự án được Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Quảng Trị xác định là Dự án đầu tư trọng điểm, góp phần quan trọng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, đặc biệt góp phần vào mục tiêu xây dựng TP Đông Hà trở thành đô thị loại II trước năm 2020, thị trấn Lao Bảo trở thành đô thị loại III trước năm 2020.
Phải khẳng định rằng, công tác GPMB - TĐC là khâu đột phá trong việc triển khai thực hiện để hoàn thành mục tiêu của Dự án. Trong thời gian vừa qua, với sự hỗ trợ, phối hợp tích cực của các bên liên quan bao gồm: các Sở, ban, ngành có liên quan, các cấp chính quyền địa phương hưởng lợi và các trung tâm phát triển quỹ đất…
Dự án đã ưu tiên thực hiện công tác GPMB - TĐC cho các công trình trên địa bàn TP Đông Hà và huyện Hướng Hóa. Theo đó, đã tổ chức bàn giao mặt bằng thi công cho các nhà thầu trúng thầu triển khai xây dựng công trình bắt đầu từ năm 2017, một số công trình hiện nay đã cơ bản hoàn thành như đường Thanh Niên, đường Phường 2 đi Đông Lương, Đông Lễ, TP Đông Hà.
Tuy nhiên, công tác GPMB - TĐC của dự án vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn, các chính sách về việc bồi thường thay đổi thường xuyên, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật… không đồng bộ.
Hơn nữa dự án lại rơi vào thời kỳ cuối thực hiện Luật Đất đai năm 2003 và bắt đầu chuyển sang thực hiện theo Luật đất đai 2013 nên có nhiều thay đổi về cơ chế, chính sách khiến công tác GPMB càng trở nên khó khăn.
Đây là dự án triển khai ở địa bàn các đô thị, tập trung vùng đông dân cư, phạm vi ảnh hưởng rộng nên công tác GPMB mất rất nhiều thời gian; việc xác định nguồn gốc sử dụng đất còn nhiều hạn chế; một số hộ dân không đồng ý với đơn giá về đất, tài sản theo khung giá đã được UBND tỉnh phê duyệt; tranh chấp, kiến nghị về đất đai; tình trạng sử dụng đất của các hộ dân có sự khác nhau giữa hiện trạng và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; việc bố trí tái định cư, giao đất…
Mặt khác, trong quá trình thực hiện Dự án, chi phí GPMB - TĐC của Dự án phát sinh tương đối lớn (gần 200 tỷ đồng). Phần phát sinh chi phí này cần phải được Thủ tướng Chính phủ đồng ý mới được phép thực hiện các thủ tục giải ngân.
Do vậy, mặc dù Dự án đã tổ chức hoàn thành việc đấu thầu, ký kết hợp đồng, tổ chức trao thầu với các nhà thầu thi công đối với các tiểu dự án nhưng chủ đầu tư không thể bàn giao mặt bằng cho các nhà thầu do không có kinh phí GPMB - TĐC để chi trả cho các hộ bị ảnh hưởng theo kế hoạch đền bù, TĐC cập nhật đã được ADB phê duyệt; các phương án hỗ trợ, bồi thường chi tiết đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo đúng các quy định hiện hành.
Hiện nay, UBND tỉnh Quảng Trị đang trình Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính để báo cáo Thủ tướng, cho phép tỉnh Quảng Trị được sử dụng phần vốn dư từ tiết kiệm sau đấu thầu và nguồn vốn chưa phân bổ để bù đắp cho chi phí tăng thêm của hạng mục GPMB - TĐC theo bảng tái phân bổ đã được ADB phê duyệt.
Do đó, để giải quyết những khó khăn, vướng mắc nêu trên; ngoài sự giúp đỡ của Chính phủ, các Bộ ngành trung ương; Dự án đang rất cần sự vào cuộc và chung tay góp sức của cả hệ thống chính trị, sự ủng hộ của người dân, đặc biệt là 02 địa phương hưởng lợi trực tiếp từ Dự án.
Nhằm hóa giải những vướng mắc, khó khăn về công tác GPMB - TĐC, để Dự án GMS hoàn thành đúng tiến độ, hiệu quả, mục tiêu đặt ra theo cam kết của Chính phủ và các nhà tài trợ, thì cần sự quan tâm, chia sẻ hơn nữa từ các ngành, các cấp, sự chủ động, tích cực của các đơn vị, tổ chức trong việc xử lý các vấn đề liên quan đến xác định nguồn gốc sử dụng đất; xử lý tranh chấp đất đai; đẩy nhanh việc lập, trình, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ; đồng hành với sự vào cuộc thực sự trong công tác vận động, thuyết phục, động viên của các tổ chức chính trị, mặt trận, đoàn thể, đặc biệt cần đến sự nhân hóa chung tay, chung lòng của cả cộng đồng.
Hữu Tiến