Cổng thông tin điện tử

Nếu EVFTA có mức cắt giảm thuế quan lớn nhất trong tất cả các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam đã ký kết thì EVIPA là những cam kết đối xử công bằng, bình đẳng, bảo hộ an toàn, đầy đủ cho các khoản đầu tư. Thông tin từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, EVFTA sẽ giúp kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU tăng thêm khoảng 20% vào năm 2020, gần 43% vào năm 2025. Đồng thời, hiệp định trên cũng góp phần làm cho GDP của Việt Nam tăng thêm từ 2,2 đến 3,2% trong giai đoạn 2019-2023 và tăng từ 4,6 đến 5,3% giai đoạn 2024-2028. Những mặt hàng chủ lực của Việt Nam có giá trị kim ngạch xuất khẩu cao vào EU là: điện thoại, linh kiện (14,36 tỷ USD); hàng dệt may (4,23 tỷ USD); giày dép (4,4 tỷ USD), thủy sản (1,57 tỷ USD); cà phê (1,53 tỷ USD)...Trong khi đó, tại Vùng trọng điểm kinh tế phía Nam, EU đang là thị trường xuất khẩu lớn của nhiều địa phương khu vực này như TP.Hồ Chí Minh, các tỉnh: Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa- Vũng Tàu...

Lường trước những khó khăn, thách thức…

 

Theo ông Trần Việt Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.Hồ Chí Minh thì rõ ràng đây là lợi thế song hành khó khăn, theo đó, để các doanh nghiệp có thể xuất khẩu hàng hóa vào thị trường EU, đòi hỏi các doanh nghiệp phải đáp ứng rất nhiều rào cản kỹ thuật như đảm bảo truy xuất nguồn gốc xuất xứ nguyên liệu sản xuất, tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng sản phẩm, an toàn lao động và môi trường, an toàn vệ sinh thực phẩm…Những tiêu chuẩn này phải do những tổ chức đánh giá độc lập của EU thực hiện. Và thông thường, những tiêu chí đánh giá để được cấp đạt các chứng nhận này thường rất khó và mất rất nhiều thời gian. Hơn nữa, cứ hai năm, những doanh nghiệp được cấp chứng nhận đạt tiêu chuẩn phải thực hiện đánh giá lại, do rào cản kỹ thuật của thị trường EU thay đổi rất nhanh và thường xuyên. Một vấn đề khác, những lợi thế xuất khẩu vào thị trường EU cũng tạo lực hấp dẫn thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Điều này sẽ gia tăng áp lực cạnh tranh tại thị trường EU cho doanh nghiệp trong nước, vốn là đối tượng chính được hưởng lợi ích từ hiệp định. Bởi doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thường mạnh về tiềm lực tài chính, kinh nghiệm tiếp cận thị trường và công nghệ sản xuất.

Trong ngắn hạn, ngành sản xuất dệt may nói riêng và các ngành hàng khác nói chung có thể gặp bất lợi nhất định, do trong thời gian chờ thuế được giảm về 0% theo lộ trình của EVFTA, các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang EU sẽ không còn được hưởng mức thuế GSP - chế độ ưu đãi thuế quan phổ cập, mà phải chuyển sang chịu mức thuế MFN - nguyên tắc tối huệ quốc cao hơn. Đối với ngành dệt may, để có thể được giảm thuế theo quy định tại hiệp định, các sản phẩm phải tuân thủ chặt chẽ các quy tắc về xuất xứ, thỏa mãn 2 điều kiện, đó là vải sử dụng để tạo ra thành phẩm phải có xuất xứ từ Việt Nam hoặc EU và việc cắt may phải được thực hiện tại Việt Nam hoặc EU. Trong khi đó, phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam vẫn đang chỉ thực hiện công đoạn may cắt chứ chưa sản xuất vải và sợi. Do vậy, để có thể tối đa hóa lợi ích thu được từ 2 hiệp định này, Chính phủ và các bộ ngành cần chú trọng hỗ trợ phát triển ngành công nghiệp dệt và công nghiệp phụ trợ ngành dệt may, nhằm cung cấp nguyên vật liệu cho các doanh nghiệp may, cắt.

Ông Nguyễn Ngọc Minh Thy - Tổng Giám đốc Tổng công ty Liksin cho rằng, tạo lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt, tuy nhiên, EVFTA cũng đem đến không ít thách thức. Bởi đây là một sân chơi lớn, đòi hỏi người chơi cần có trình độ và tầm nhìn. Trong hoàn cảnh phần lớn các doanh nghiệp ngành giấy và bao bì là doanh nghiệp vừa và nhỏ với năng lực cạnh tranh chưa cao, các thách thức đặt ra là khả năng sản xuất sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn của EU như yêu cầu về minh bạch hóa nguồn gốc sản phẩm, các yêu cầu chất lượng về sự bền vững và bảo vệ môi trường...

Là địa phương xuất khẩu hàng hóa sang thị trường EU từ nhiều năm qua, tỉnh Đồng Nai đã có sự chuẩn bị kỹ trước đó khá xa, ông Dương Minh Dũng, Giám đốc Sở Công Thương Đồng Nai cho hay, từ 3 năm nay, tỉnh này đã tổ chức nhiều đợt hội thảo mời các chuyên gia kinh tế về Đồng Nai nói về EVFTA, EVIPA để doanh nghiệp trên địa bàn nắm được các nội dung và có sự chuẩn bị trước. Vì thế, nhiều doanh nghiệp đã có sự chuẩn bị từ trước nên khi hiệp định có hiệu lực có thể tận dụng ngay được cơ hội mang lại. Tuy nhiên, những doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ sẽ gặp khó khăn, vì đây là thị trường đòi hỏi rất cao về mẫu mã, chất lượng sản phẩm. Ông Châu Minh Nguyện, Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Đồng Nai nhận xét, EU là một thị trường có mức thu nhập cao, chính sách bảo vệ người tiêu dùng chặt chẽ với những rào cản về kỹ thuật cho sản phẩm nhập khẩu là rất lớn nên doanh nghiệp xuất khẩu vào thị trường này phải đảm bảo quy tắc xuất xứ, tuân thủ những quy định về sở hữu trí tuệ, lao động, môi trường và đảm bảo công bằng, bình đẳng trong môi trường kinh doanh từ EVFTA và EVIPA. Do đó, doanh nghiệp từng ngành hàng phải tìm hiểu kỹ các quy định để có sự chuẩn bị phù hợp, kịp thời mới không bị yếu thế trong sân chơi với EU.

Tận dụng thời cơ…

Ông Nicplas Audier, đồng Chủ tịch Hiệp hội DN châu Âu (Eurocham) cho rằng, để nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam nói chung và doanh nghiệp nói riêng, Chính phủ Việt Nam cần xem xét lại những bất cập trong chính sách thuế và chuyển giá; công nghệ thông tin và truyền thông; vận tải và hậu cần; nhân sự, đào tạo và du lịch. Ngoài ra, những quy định liên quan đến vấn đề chuyển giá cũng cần phải được điều chỉnh theo hướng tiếp cận hơn với tiêu chuẩn quốc tế, tránh đánh thuế 2 lần. Quan trọng hơn, cơ quan thuế cần minh bạch những chi phí không được khấu trừ thuế, để tránh doanh nghiệp bị phát sinh chi phí sản xuất hoặc bị phạt hành chính liên quan đến vấn đề này. Vấn đề công nghệ thông tin và truyền thông, các nhà cung cấp dịch vụ, các đơn vị khai thác internet và băng thông internet quốc tế cần được phép thiết lập biểu giá riêng nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh, đồng thời đa dạng hơn sự lựa chọn cho người sử dụng. Mặt khác, cần có chính sách chế tài, xử phạt hoặc bồi thường trong trường hợp xảy ra sự cố internet, có gây ảnh hưởng đến các hoạt động của doanh nghiệp và người sử dụng. Về lâu dài, cần phát triển thêm các sản phẩm công nghệ bản địa và tăng khả năng bảo mật thông tin cá nhân của người sử dụng…

Theo ông Lê Nhung, Giám đốc Công ty TNHH may mặc Thành Đạt, TP.Hồ Chí Minh, có thể thấy đây là cơ hội cho ngành dệt may của Việt Nam khi lộ trình cam kết về giảm thuế hoàn tất. Hiện doanh nghiệp này đã lên kế hoạch liên kết các chuỗi cung ứng trong nước để sản xuất từ sợi trở đi, nhằm có thể tận dụng tất cả các lợi thế trong các hiệp định, đặc biệt là việc chứng minh quy tắc xuất xứ. Nhận định về cơ hội phát triển sản xuất, kinh doanh, Ông Bùi Thế Kích - Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tổng công ty may Đồng Nai cho hay, EU là thị trường xuất khẩu lớn hàng may mặc của công ty nên đã có sự chuẩn bị từ vài năm trước để đáp ứng các yêu cầu về chất lượng, nguồn gốc xuất xứ hàng hóa. Do đó, khi hai hiệp định có hiệu lực công ty có thể nắm bắt ngay được những lợi thế về thuế để mở rộng xuất khẩu vào thị trường EU. Bên cạnh xuất khẩu thuận lợi thì các doanh nghiệp cũng kỳ vọng EVIPA tạo môi trường bình đẳng để liên kết với các công ty của EU, nâng cao chất lượng hàng hóa, dễ dàng vào thị trường cao cấp này.

Ông Nguyễn Ngọc Minh Thy - Tổng Giám đốc Tổng công ty Liksin cho biết thêm, với tình hình phần lớn nguyên vật liệu chính cho ngành giấy và bao bì đến từ nguồn nhập khẩu, trong đó một phần không nhỏ đến từ các nước EU, thì đây là tin mừng lớn để tạo lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt. Các doanh nghiệp trong nước sẽ có cơ hội được tiếp nhận trực tiếp nguồn vốn đầu tư từ nước ngoài, kèm theo không những là sự chuyển giao về mặt công nghệ mà còn là sự đầu tư về nhân lực, về việc quản lý tài sản trí tuệ, môi trường… Sự tự do hóa toàn cầu sẽ đem đến các đối thủ lớn, tạo sức ép cạnh tranh ngay trên thị trường nội địa, nếu như trước đây doanh nghiệp Việt có ưu thế hơn chút so với doanh nghiệp nước ngoài thì nay họ phải tham gia vào một sân chơi phẳng, cạnh tranh công bằng. Do vậy, trước mắt cần thông tin cụ thể và giúp các doanh nghiệp nắm rõ, sớm các thông tin liên quan đến EVFTA, nhằm chuẩn bị chiến lược cũng như tạo sự chủ động trong cuộc đua, hỗ trợ tạo các cơ sở pháp lý rõ ràng, minh bạch... thúc đẩy các cam kết của hiệp định sớm được thực thi. Do đó, cần khuyến khích và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong việc đào tạo nhân viên đủ kiến thức, kỹ năng, thái độ và ngoại ngữ để làm việc với các đối tác từ EU.

PGS-TS.Nguyễn Tiến Hoàng, giảng viên Trường đại học Ngoại thương TP.Hồ Chí Minh nhận xét, EVFTA và EVIPA được ký kết mở ra sân chơi lớn để giao thương, thu hút đầu tư. Mục tiêu của Chính phủ là giúp doanh nghiệp mở ra những thị trường mới có tính cạnh tranh cao hơn so với nhiều nước khác, vì gần 100% các dòng hàng sẽ giảm thuế ngay về 0% hoặc theo lộ trình trong 7 năm. Các hiệp định trên chỉ mở ra sân chơi, doanh nghiệp muốn nắm bắt được cơ hội thì phải chủ động.

Theo ông Trần Thành Trọng, Phó Chủ tịch Liên đoàn doanh nghiệp tỉnh Bình Dương, khi EVFTA được thực thi, các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và tỉnh Bình Dương nói riêng sẽ tranh thủ được nguồn vốn, khoa học - kỹ thuật cao của thị trường EU. Bên cạnh đó, nếu tính cộng hưởng lại, Việt Nam vừa tăng cường hội nhập vừa tranh thủ được thị trường phát triển kinh tế cũng tạo đà cho cải cách và đổi mới tăng lên. Điều này tạo cho vị thế và sức hấp dẫn của thị trường Việt Nam được nhân lên nhiều. Có thể thấy, gần như tất cả ngành sản xuất thế mạnh của Bình Dương như dệt may, da giày, đồ gỗ… đều sẽ được hưởng lợi khi EVFTA có hiệu lực.

Hiện EU là thị trường có tổng dân số hơn 500 triệu người. Mức thu nhập bình quân đầu người ở thị trường này đạt xấp xỉ 41.000 USD/người/năm. Đây cũng là thị trường có tổng sản phẩm quốc nội (GDP) đạt 15.000 tỷ USD, chiếm 22% GDP toàn cầu…/.