Các bị cáo trong vụ án này gồm Trương Huy Liệu (SN 1958) và Trần Thị Dung (SN 1961, cùng ngụ số 111, khóm Trung Chín, thị trấn Lao Bảo, huyện Hướng Hóa, Quảng Trị) bị truy tố về tội “Buôn lậu”; Đỗ Lý Nhi (SN 1972, ngụ khu phố Trung Chỉ, phường Đông Lương, TP Đông Hà, Quảng Trị), Lê Xuân Thành (SN 1962, ngụ 364 Lê Duẩn, Đông Lương, TP Đông Hà), Đỗ Danh Thắng (SN 1955, ngụ phường Hòa Cường Bắc, quận Hải Châu, TP Đà Nẵng) về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.
Lô hàng có xuất xứ rõ ràng?
Ngày thứ 3, phiên tòa tiếp tục với phiên xét hỏi, tranh luận của luật sư và bị cáo. Giữ quan điểm ngay từ đầu, bị cáo Liệu và Dung đưa ra các lập luận nhằm khẳng định mình bị oan, cụ thể ngày 17/12/2011, tại cửa khẩu Lao Bảo, Công ty Ngọc Hưng mở Tờ khai hàng hóa nhập khẩu số 1505/NK/KD/BO33, nhập khẩu 535,800m3 gỗ trắc từ Lào vào Việt Nam. Hải quan cửa khẩu Lao Bảo đã kiểm tra, thông quan, theo quy định đã nộp thuế GTGT cho Nhà nước với số tiền hơn 3,2 tỷ đồng.
Đến ngày 19/12/2011, tại cửa khẩu cảng Cửa Việt, Công ty Ngọc Hưng mở tờ khai hàng hóa xuất khẩu, xuất khẩu nguyên lô gỗ trắc nói trên từ Việt Nam sang Trung Quốc. Hải quan cảng Cửa Việt đã kiểm hóa, thông quan và theo quy định, Công ty Ngọc Hưng không phải nộp thêm cho Nhà nước bất kỳ khoản thuế nào. Như vậy, lô hàng gỗ trắc xuất khẩu của Công ty Ngọc Hưng là lô hàng nhập và xuất khẩu hợp pháp. Nói cách khác, lô gỗ có xuất xứ từ Lào đã thực hiện đầy đủ các quy định về xuất khẩu, nhập khẩu của Việt Nam, trong đó có khai báo và nộp thuế đầy đủ.
Ngoài ra, luật sư bào chữa cho các bị cáo viện dẫn thêm các chứng cứ cho thấy bản chất vụ việc, tội danh truy tố không đúng như cáo trạng. Cụ thể, tại quyết định khởi tố bị can, Cơ quan CSĐT Bộ Công an (C44) cáo buộc bị can Liệu “đã có hành vi không khai so với tên hàng, chủng loại, số lượng, trọng lượng, khối gỗ khi xuất khẩu”. Tuy nhiên, nếu căn cứ vào Nghị định của Chính phủ về “Vi phạm về khai hải quan và khai thuế…”, đây là hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan chứ không phải hành vi vi phạm hình sự (!).
Khuất tất trong việc vội vàng bán tang vật!
Đối với tang vật vụ án, C44 ban hành Quyết định số 21/C44-P4 ngày 31/7/2013 để xử lý vật chứng cũng trái với quy định tại khoản 1 Điều 76 Bộ luật Tố tụng Hình sự: “Việc xử lý vật chứng do cơ quan điều tra quyết định, nếu vụ án được đình chỉ ở giai đoạn điều tra”. Ở đây, vụ án đang trong giai đoạn điều tra chưa được đình chỉ và lô gỗ của Công ty Ngọc Hưng chưa phải là tài sản đã bị tịch thu sung công quỹ Nhà nước vì chưa có một quyết định có hiệu lực pháp luật nào. Chưa nói đến việc gỗ trắc và gỗ giáng hương lại không nằm trong loại hàng hóa mau hỏng theo quy định của Chính phủ.
Bên cạnh đó, kết luận của cuộc họp Lãnh đạo liên ngành Tư pháp Trung ương ngày 24/9/2013 nêu: “Chuyển lô gỗ vật chứng theo hồ sơ vụ án để các cơ quan tố tụng tiếp theo xử lý theo thẩm quyền” hay trong ý kiến (bút phê) của Bộ trưởng Bộ Công an tại Công văn số 900/C41-C44 ngày 27/12/2013 về việc xử lý vật chứng vụ án “Buôn lậu” và “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” của Cơ quan Cảnh sát điều tra cũng chỉ ghi: “Đồng ý xử lý theo pháp luật và kết luận của cuộc họp liên ngành”… mà không có nội dung nào đồng ý cho bán.
Vậy nhưng, trên thực tế, tang vật vụ án này đã được đem ra đấu giá với số tiền hơn 63,6 tỷ đồng. Theo luật sư bào chữa cho các bị cáo, với số lượng gỗ như trên của Công ty Ngọc Hưng có giá thị trường không dưới 300 tỷ nhưng chỉ được bán với giá hơn 63,6 tỷ đồng là một điều không thể chấp nhận được.
Về nội dung trong cáo trạng cho rằng bị cáo Liệu lập hồ sơ chứng từ giả mạo, luật sư lẫn bị cáo liên tục nêu nhiều chứng cứ để phủ nhận lại kết luận này. Cụ thể, căn cứ vào các quy định về hồ sơ hải quan, trong một bộ hồ sơ hải quan, tờ khai hải quan là bản kê khai của doanh nghiệp có tính pháp lý quan trọng nhất trong quá trình làm thủ tục xuất khẩu, nhập khẩu một lô hàng. Tờ khai của hải quan là cơ sở pháp lý để Cơ quan hải quan kiểm tra, đối chiếu tính hợp pháp và chấp hành nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp đối với lô hàng đó.
Xét về hành chính, hồ sơ hải quan của lô hàng gỗ trắc nhập khẩu mở tại Chi cục Hải quan Cửa khẩu Lao Bảo và Hồ sơ nhập khẩu số 849/XK/KD/C32D ngày 19/12/2011 mở tại Chi cục Hải quan Cửa khẩu Cửa Việt có tờ khai hàng hóa xuất nhập khẩu, hợp đồng kinh tế, lý lịch gỗ, hóa đơn thương mại, phiếu đóng gói, vận đơn… đã phản ánh trung thực chủng loại, số lượng, khối lượng lô gỗ... Như vậy không có hồ sơ, chứng từ nào được coi là giả.
Về vấn đề số lượng gỗ khi bắt, sau khi giám định đã có kết quả khác nhau. Bị cáo Liệu và Dung nêu, các cơ quan chức năng như Viện Sinh thái và tài nguyên sinh vật (STTNSV) và Kiểm lâm vùng II đã áp dụng phương pháp cân trọng lượng gỗ xẻ, gỗ đẽo hộp để quy đổi ra khối lượng là trái với quy định của pháp luật. Khi mua bán gỗ, Công ty Ngọc Hưng đã áp dụng phương pháp đo (kể cả đo theo đơn vị ste) đúng với quy định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, lô hàng có khối lượng là 535,800m3. Khi giám định, Viện STTNSV lại áp dụng phương pháp cân trọng lượng để quy đổi ra khối lượng, trái với quy định, lô hàng có khối lượng 614,772m3. VKSNDTC lấy kết quả đo trái với quy định của Nhà nước để cho rằng lô gỗ của Công ty Ngọc Hưng có khối lượng nhiều hơn thực tế mua bán.
Phiên tòa dự kiến tiếp tục mở vào ngày 7/8.
Vụ việc xảy ra vào ngày 21/12/2011. Thời điểm trên, Đội Cảnh sát kinh tế - môi trường Công an quận Ngũ Hành Sơn phát hiện Công ty TNHH MTV Ngọc Hưng có dấu hiệu vi phạm trong lĩnh vực hải quan. Qua khám xét đã phát hiện Công ty Ngọc Hưng nhập lậu và xuất lậu gỗ nên Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan đã khởi tố vụ án hình sự và chuyển hồ sơ cho Cơ quan CSĐT Bộ Công an điều tra theo thẩm quyền.