Năm 2013, gia đình bà Nguyễn Thị Huyên, trú thôn Tứ Chính, xã Vĩnh Tú (huyện Vĩnh Linh) mua của ông Nguyễn Văn Tiến, Chủ nhiệm Hợp tác xã Chấp Lễ, xã Vĩnh Chấp hơn 8.400 m2 đất rừng sản xuất tại thôn Chấp Lễ. Đầu năm 2017, gia đình bà Huyên làm đơn xin cải tạo thành đất nông nghiệp và sử dụng đất làm vật liệu san lấp công trình của gia đình. Ông Nguyễn Văn Tiến cho biết, trong phần đất ông bán cho bà Huyên, có bốn ngôi mộ của dòng họ Nguyễn Đăng ở thôn Tây Sơn chôn ở đó từ thời kháng chiến chống thực dân Pháp.
Ngày 14-3-2017, ông Thái Văn Thành, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Linh ký “Giấy xác nhận đăng ký kế hoạch bảo vệ môi trường” số 242/GXN-UBND, cho phép gia đình bà Huyên cải tạo đất nông nghiệp, trong đó Mục 3 ghi rõ: “Thực hiện dự án khi được UBND huyện cấp phép cải tạo và hạ độ cao đối với đất nông nghiệp và sử dụng đất làm nguyên liệu san lấp công trình của hộ gia đình”. Tờ phụ lục của Giấy xác nhận cũng vẽ toàn bộ khu đất, bao gồm cả các phần mộ đã có từ trước đó. Ngày 16-3-2017, ông Thái Văn Thành ký tiếp Quyết định số 573/QĐ-UBND “Về việc cho phép bà Nguyễn Thị Huyên cải tạo, hạ độ cao đối với đất nông nghiệp và sử dụng đất làm vật liệu san lấp công trình”, với diện tích 2.511 m2, độ sâu cho phép từ 0,9 m đến 1,1 m, khối lượng khai thác 2.500 m3. Điều đáng nói, tờ phụ lục bản đồ “Mặt bằng thiết kế san hạ thửa đất” gồm toàn bộ diện tích đất bà Huyên hiện có, trong đó có cả các phần mộ đang tồn tại. Bên cạnh đó, Quyết định 573 chỉ ghi: “Mục đích sử dụng đất: Sử dụng đất làm vật liệu san lấp công trình”, mà bỏ đi phần quan trọng là “sử dụng đất làm nguyên liệu san lấp công trình của hộ gia đình”, nhằm hợp thức hóa việc cho phép bà Huyên mang đất đi bán ở nơi khác.
Sau khi có Quyết định của UBND huyện Vĩnh Linh, chồng bà Huyên là ông Nguyễn Thành Công, Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Trung Hải, lập tức đưa máy móc, xe ben vào khu vực đồi Trạng Ngư để đào xúc đất mang đi bán cho HTX Chấp Lễ thi công hệ thống đường giao thông nội đồng. Doanh nghiệp Trung Hải cho mở rộng khu vực với diện tích lớn hơn nhiều lần. Chiều dài khu vực xúc đất khoảng 120 m, nơi rộng nhất khoảng 50 m, nơi hẹp nhất 20 m, độ sâu hơn mức cho phép từ hai đến bốn lần, có những vị trí sâu hơn 4 m, sát vào khu nghĩa trang của bốn tộc họ ở các thôn Tây Sơn và Chấp Lễ. Trong quá trình đào, máy xúc đã làm vỡ toàn bộ phần xây trên mặt đất mộ liệt sĩ, cán bộ tiền khởi nghĩa Nguyễn Đăng Liễn, sinh năm 1889, hy sinh tháng 12-1949, làm hư hại ba ngôi mộ trong khu vực. Ông Nguyễn Đăng Trung, cháu nội liệt sĩ Nguyễn Đăng Liễn và Bà mẹ Việt Nam Anh hùng Nguyễn Thị Nhỏ chia sẻ: Mộ ông, bà, cha tôi đều chôn ở đây. Khu vực này là sườn đồi tương đối bằng phẳng, vì vậy việc cho đào, xúc đất với lý do hạ độ cao là nhằm lợi dụng để bán đất.
Khi phóng viên liên hệ để làm việc, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Linh Thái Văn Thành đã giao cho ông Dương Hồng Quang, chuyên viên Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện trả lời thay. Ông Quang cho biết, sau khi có giấy phép cho bà Huyên khai thác đất, cán bộ Phòng Tài nguyên và Môi trường xuống kiểm tra một lần trước khi đào đất và chưa kiểm tra lại. Bản thân ông Quang và hầu như toàn bộ lãnh đạo huyện đều không biết trong khu đất của bà Huyên có phần mộ liệt sĩ và mộ người dân. Theo ông Nguyễn Đăng Minh, cháu họ liệt sĩ Nguyễn Đăng Liễn: Ngay sau khi phát hiện mồ mả bị xâm phạm, hư hại, đồng thời khu vực nghĩa trang bốn tộc họ có nguy cơ bị sạt lở, người dân đã gửi hàng chục lá đơn lên xã, lên huyện. Hơn một tháng sau, khi nghe tin có phóng viên về tìm hiểu thực tế, UBND xã mới mời đại diện bốn tộc họ lên làm việc với doanh nghiệp. Ông Hoàng Văn Xuân, Chủ tịch UBND xã Vĩnh Chấp cho biết: Theo nguyện vọng của người dân, xã yêu cầu doanh nghiệp Trung Hải trả lại đất khu vực chung quanh mộ liệt sĩ Nguyễn Đăng Liễn và ba ngôi mộ đất, san gạt những hố sâu, trồng lại cây; hạn cuối là hết tháng 6-2017. Tuy nhiên, cho đến nay doanh nghiệp Trung Hải mới chỉ cho xây lại ba ngôi mộ đất là xây ranh giới quanh khu mộ với diện tích 70 m2. Những phần việc còn lại như hoàn trả khối lượng đất đã xúc quá sâu, gấp nhiều lần so với giấy phép, xây kè chống sạt lở hay trồng cây, phục hồi môi trường dường như rơi vào quên lãng.
Người dân thôn Chấp Lễ, xã Vĩnh Chấp đề nghị các cơ quan chức năng kiểm tra, xử lý dứt điểm vụ việc nêu trên. Đồng thời, có biện pháp xử lý những người có hành vi vi phạm các quy định về quản lý, sử dụng đất và các quy định về xâm phạm mồ mả, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật.