Mới đây, một nam thanh niên 21 tuổi ở tỉnh Phú Thọ đã được đưa vào cấp cứu tại trung tâm y tế huyện, sau đó được chuyển khoa Hồi sức tích cực - Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ trong tình trạng hôn mê sâu, glasgow (thang điểm đánh giá ý thức) chỉ 5 điểm, thở qua bóp bóng, co giật toàn thân, nhiệt độ cơ thể 40,5 độ C, mạch nhanh, huyết áp tụt. Các bác sĩ thực hiện các biện pháp hồi sức và kiểm tra toàn diện để loại trừ tình trạng bất thường não, mạch não và các nguyên nhân khác.
Kết quả kiểm tra xác định nam thanh niên bị sốc nhiệt mức độ nặng, nguy cơ tử vong cao 30 - 40%. Đây là ca bệnh khó và rất nặng. Sau khi hội chẩn trong khoa, các bác sĩ áp dụng kỹ thuật hạ thân nhiệt chỉ huy để kiểm soát nhiệt độ cơ thể và các biện pháp hồi sức tích cực khác như thở máy, dùng thuốc vận mạch, lọc máu, bù nước, điện giải để điều chỉnh các rối loạn do tình trạng sốc và tăng thân nhiệt gây ra.
 |
| Nam thanh niên bị sốc nhiệt trong tình trạng nặng, hôn mê, phải thở máy ngay khi nhập viện. (Ảnh: BVCC). |
Sau khi áp dụng đồng thời nhiều biện pháp như duy trì hạ thân nhiệt chỉ huy (sử dụng các kỹ thuật làm lạnh để giảm và kiểm soát thân nhiệt xuống mức 32-36°C); lọc máu và phối hợp các biện pháp điều trị cực, ý thức người bệnh tỉnh dần, các rối loạn dần ổn định. Đến ngày thứ 8, người này rút được máy thở. Sau 22 ngày điều trị, người bệnh được ra viện.
Được biết, nam thanh niên nói trên đã đi xe máy từ Hà Nội về Phú Thọ giữa trưa nắng trong hơn 2 giờ liên tục (từ 12h đến 14h). Đây chính là nguyên nhân làm cho nam thanh niên bị sốc nhiệt mức độ nặng.
Trước đó không lâu, khi thời tiết miền Bắc nắng nóng lên trên 40 độ C, một người đàn ông 56 tuổi ở huyện Lý Nhân tỉnh Hà Nam có tiền sử khỏe mạnh đã bị sốc nhiệt và tử vong. Trước khi tử vong người đàn ông này làm việc ở môi trường nắng nóng ngoài đường. Khi đang làm việc thì bị co giật và được chuyển vào Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Nam cấp cứu. Các bác sĩ xác định bệnh nhân tử vong ngoại viện; đo thân nhiệt cơ thể vẫn lên đến 42,2 độ C. Bệnh nhân được chẩn đoán đột quỵ do sốc nhiệt.
Đây chỉ là hai trong số nhiều trường hợp bị sốc nhiệt liên quan đến việc hoạt động thời gian dài dưới thời tiết nắng nóng. Theo các chuyên gia, sốc nhiệt là tình trạng tăng thân nhiệt >40 độ C kèm theo rối loạn hoạt động của các cơ quan như thần kinh, hô hấp, tuần hoàn, dẫn đến rối loạn ý thức hoặc hôn mê.
Hiện tượng sốc nhiệt thường gặp trong mùa hè, đặc biệt trong những ngày nắng nóng cao điểm. Nhiệt độ tăng cao đột ngột được hấp thụ từ bên ngoài cơ thể tại nơi làm việc hoặc trong môi trường nắng nóng thời gian dài. Do mất kiểm soát nhiệt độ cơ thể nên sốc nhiệt có nguy cơ tử vong cao nếu không được điều trị nhanh chóng, đúng cách.
Các dấu hiệu nhận biết người bị sốc nhiệt đó là có dấu hiệu sự kiệt sức, nhiệt độ tăng lên 40 độ C hoặc cao hơn, cảm thấy rất nóng và khô, không đổ mồ hôi dù cơ thể rất nóng, thở gấp, nhanh hoặc hụt hơi, dần mất tỉnh táo, lên cơn co giật, không phản ứng.
Khi gặp người bị sốc nhiệt, chúng ta cần đưa họ vào nơi mát mẻ, ở trong nhà là tốt nhất, nhưng nếu chưa có điều kiện hãy đưa họ vào nơi có bóng râm. Cởi càng nhiều quần áo bên ngoài càng tốt. Gọi điện thoại cho xe cấp cứu. Sử dụng quạt làm mát trong khi chờ đợi.
Bên cạnh đó, cần lưu ý việc làm giảm thân nhiệt người bệnh càng sớm càng tốt ngay tại hiện trường, không nên chờ khi đến viện bằng một khăn ướt (vắt ráo nước), chườm mát, quạt mát, thường xuyên đo nhiệt độ và tiếp tục làm chườm mát cho đến khi thân nhiệt giảm xuống 38 độ C. Khi nhiệt độ đã giảm, bạn hãy bỏ tấm khăn ướt và thay bằng tấm khô. Tránh dùng nước đá dội có thể làm co mạch ngoại vi tăng thân nhiệt trung tâm.
Theo dự báo, thời tiết năm nay sẽ tiếp tục có những diễn biến phức tạp; ở miền Bắc sẽ có nhiều đợt nắng nóng cao điểm. Để phòng, tránh các nguy cơ sốc nhiệt, người dân cần rèn luyện thói quen sinh hoạt khoa học; hạn chế đến mức tối đa ra ngoài trời trong khoảng thời gian 11-15h; nếu ra ngoài trời cần chống nắng bằng cách đội mũ rộng vành, áo dài tay, kính mắt, tránh quần áo quá dày và tối màu vì sẽ dễ hấp thụ nhiệt. Đặc biệt, cần phải uống đủ nước, nên uống 2-3 lít nước mỗi ngày; tránh uống nhiều rượu, tránh tập thể dục quá sức; khi tập thể dục, mặc quần áo rộng, thoáng mát.
Nếu phát hiện người có dấu hiệu say nóng, say nắng với những biểu hiện choáng váng, đau đầu, hoa mắt, chóng mặt... cần đưa người bệnh đến ngay chỗ thoáng mát; cởi bớt quần áo, cho uống nước có pha muối và chườm mát cho người bệnh ở những vị trí như: cổ, nách, bẹn, lưng... Nếu thấy người bệnh có tình trạng nặng như như sốt cao hoặc hôn mê, cần đưa đi cấp cứu kịp thời./.