Chỉ với hạt hồ tiêu, các DN và HTX trên địa bàn tỉnh đã chế biến ra thành nhiều loại sản phẩm như tiêu một nắng, tiêu không hạt, vươn tầm khỏi mảnh vườn nhỏ để có mặt tại nhiều siêu thị trong và ngoài nước. Hay với củ nghệ, trước đây các bà nội trợ đơn thuần chỉ dùng làm gia vị thì nay cũng được chế biến ra hàng loạt sản phẩm như tinh bột nghệ, viên nghệ mật ong, miến nghệ. Từ lá tía tô bình thường nay đã trở thành bột tía tô Đông Triều. Từ cây an xoa nay đã trở thành cao an xoa được xuất khẩu sang thị trường của Mỹ… Tất cả các sản phẩm trên đều được đóng gói bao bì mẫu mã bắt mắt, có thương hiệu, chứng nhận ATVSTP, mã vạch truy xuất nguồn gốc…
Đây là kết quả mà chương trình Mỗi xã một sản phẩm mang lại. Đặc biệt, khi các chủ thể tham gia chương trình quan tâm đến việc đầu tư chế biến sâu, nâng cao chất lượng, đạt chứng nhận an toàn quốc tế đã giúp cho sản phẩm không chỉ đứng vững trên thị trường trong nước mà còn vươn xa ra thế giới.
Hiện, tỉnh Quảng Trị có 115 sản phẩm OCOP được phân theo 6 nhóm sản phẩm, trong đó: 26 sản phẩm hạng 4 sao, 23 sản phẩm hạng 3 sao, 01 sản phẩm đủ điều kiện đề nghị Hội đồng đánh giá, phân hạng cấp quốc gia công nhận sản phẩm OCOP 5 sao là Thực phẩm bảo vệ sức khỏe cao cà gai leo An Xuân của Công ty TNHH dược liệu hữu cơ An Xuân, thị trấn Cam Lộ, huyện Cam Lộ; có 37/50 sản phẩm mới, 13/50 sản phẩm nâng hạng và công nhận lại. Có 58 chủ thể, trong đó có 16 chủ thể là hợp tác xã, 4 chủ thể là tổ hợp tác, 16 chủ thể là doanh nghiệp, 22 hộ sản xuất kinh doanh. Các sản phẩm được chứng nhận OCOP Quảng Trị thuộc nhóm ngành thực phẩm, dược liệu (phân nhóm mỹ phẩm, thực phẩm bảo vệ sức khỏe), sản phẩm thủ công mỹ nghệ, gia dụng.
Sản phẩm OCOP được đánh giá xếp hạng đều chú trọng sản xuất theo quy trình tiêu chuẩn ISO, VietGAP, vệ sinh an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Chương trình OCOP đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn thông qua việc khai thác giá trị gia tăng của nhiều sản phẩm nông nghiệp mang tính đặc trưng vùng miền. Tuy nhiên theo đánh giá, mặc dù có nhiều sản phẩm truyền thống, đặc trưng, giàu tiềm năng và đa dạng về chủng loại, nhưng đối với các sản phẩm được khai thác từ nông sản địa phương, diện tích vùng trồng vẫn còn khá hạn chế, chưa đảm bảo được sản lượng nguyên liệu đầu vào và xác định các dòng sản phẩm chủ lực có lợi thế cạnh tranh trên thị trường.
Tuy nhiên, hiện nay một số chủ thể trên địa bàn tỉnh đều sản xuất các sản phẩm mang tính chất na ná nhau như tinh bột nghệ, cao chè vằng, cao an xoa…
Thực trạng trên cũng đặt ra bài toán khó cho các địa phương trong việc phát huy được hiệu quả sản phẩm OCOP. Đó là xây dựng vùng nguyên liệu đủ lớn đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của thị trường khi sản phẩm đạt chứng nhận OCOP, có chiến lược bài bản, mang đặc trưng riêng, có tính cạnh tranh cao, tránh tình trạng làm theo phong trào, dàn trải.
Mục tiêu đến cuối năm 2025 có thêm 100 sản phẩm OCOP, trong đó có 1 đến 3 sản phẩm 5 sao, 15 đến 20 sản phẩm 4 sao, có 1 đến 2 sản phẩm OCOP là sản phẩm du lịch cộng đồng; đến năm 2030, có thêm 100 sản phẩm OCOP, trong đó nâng tổng số sản phẩm OCOP 5 sao của tỉnh từ 5 đến 7 sản phẩm.
Để tiếp tục nâng cao chất lượng nông sản gắn với xây dựng sản phẩm OCOP thời gian tới, ngành Nông nghiệp và PTNT tiếp tục khuyến khích phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và nông nghiệp hữu cơ, thúc đẩy liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn. Xây dựng các mô hình sản xuất hàng hóa theo chuỗi liên kết ngành hàng mà tỉnh có lợi thế như lúa chất lượng cao, hồ tiêu, cà phê, chế biến thủy sản. Bên cạnh sự nỗ lực của ngành nông nghiệp, tỉnh Quảng Trị cần quy hoạch các vùng chuyên canh tập trung sản xuất các loại nông sản đặc sản như lúa hữu cơ, cây ăn quả VietGAP, rau VietGAP, rau hữu cơ, hồ tiêu hữu cơ…Đồng thời có chính sách mời gọi, thu hút các tập đoàn, doanh nghiệp lớn đến hợp tác đầu tư vào sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là nông nghiệp công nghệ cao. Chú trọng xây dựng thương hiệu các sản phẩm chủ lực, tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường; coi trọng công tác truy xuất nguồn gốc, cấp mã số vùng trồng, thương mại điện tử...để các sản phẩm nông sản được tiếp cận và quảng bá rộng rãi hơn ở thị trường trong nước và quốc tế.
Vì vậy, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông, quản lý chất lượng sản phẩm, kết nối giao thương tiêu thụ sản phẩm OCOP với các địa phương trên cả nước. Đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại, tiêu chuẩn hóa các sản phẩm OCOP một cách đặc biệt hơn nữa để tiếp cận các thị trường nước ngoài. UBND tỉnh cũng đã có văn bản thống nhất danh mục các đề án thuộc Chương trình xúc tiến thương mại Quảng Trị năm 2023. Theo đó, nhiều chương trình xúc tiến thương mại sẽ được tổ chức như: tổ chức hoạt động hỗ trợ kết nối sản phẩm đặc trưng, OCOP của tỉnh vào các siêu thị và cửa hàng nông sản trên địa bàn tỉnh; tổ chức các đoàn DN tham gia hội nghị kết nối cung cầu hàng hóa trong nước do Bộ Công thương tổ chức; tổ chức đoàn DN tham gia hội chợ, triển lãm tại Lào, Thái Lan và Trung Quốc. Tổ chức đoàn giao thương xúc tiến tiêu thụ các sản phẩm tỉnh Quảng Trị tại các tỉnh, thành phố trong nước; tổ chức hoạt động trưng bày, quảng bá sản phẩm đặc trưng kết hợp quảng bá du lịch và xúc tiến đầu tư tại Hà Nội; tổ chức đoàn DN, cơ sở nông thôn tiêu biểu tham gia hội chợ, triển lãm trong nước...Từ đó, tạo ra cơ hội để quảng bá, mở rộng thị trường tiêu thụ các sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh, đặc biệt là các sản phẩm OCOP. Hải Đăng