Ông Nguyễn Minh Lợi - Phó Cục trưởng Cục Khoa học công nghệ và Đào tạo, Bộ Y tế. Ảnh: chinhphu.vn
Phóng viên (PV): Thưa ông, ông có thể cho biết quan điểm của ông về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học sẽ trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 6?
Phó Cục trưởng Nguyễn Minh Lợi: Trong quá trình soạn thảo, cơ quan soạn thảo cũng như cơ quan liên quan đã dành nhiều thời gian lấy ý kiến các bên liên quan, tiếp thu, chỉnh sửa, bổ sung nên đã có nhiều điểm mới để đáp ứng với yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, tôi nhận thấy còn một số vấn đề liên quan đến đào tạo nhân lực y tế Ban soạn thảo chưa thể hiện được tính nhất quán, đồng bộ trong đó có nội dung rất quan trọng của Luật là về trình độ và văn bằng giáo dục đại học.
Như chúng ta đã biết, ở Việt Nam cũng như trên thế giới, để trở thành người bác sĩ hành nghề chuyên môn, sau khi hoàn thành chương trình đào tạo 6 năm ở trường đại học, người học còn phải đào tạo chuyên khoa, chuyên sâu và thường xuyên đào tạo cập nhật, phát triển nghề nghiệp. Theo hệ thống trình độ đào tạo và văn bằng của nhiều nước trên thế giới, thường theo hai định hướng đào tạo là hướng hàn lâm (academic) và hướng chuyên nghiệp (professional). Trong đó, đào tạo bác sĩ đi theo hướng chuyên nghiệp nhưng trình độ đào tạo và văn bằng giáo dục đại học (bác sĩ, dược sĩ chuyên khoa sâu gồm chuyên khoa 1, chuyên khoa 2) - đối với những đối tượng này không thể hòa cùng với trình độ và văn bằng cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ. Tuy nhiên, tiếc là điều này chưa được thể hiện trong Dự thảo Luật. Chính vì vậy cần thiết phải quy định về loại hình trình độ và văn bằng này trong dự thảo Luật.
PV: Vậy mấu chốt vấn đề trên cần được sửa đổi như thế nào trong Luật Giáo dục đại học, thưa ông?
Phó Cục trưởng Nguyễn Minh Lợi: Ban soạn thảo đã quy định các trình độ cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ trong Luật nhưng lại giao Chính phủ quy định trình độ tương đương. Như vậy, rõ ràng là Ban soạn thảo đã nhận thấy còn có những trình độ thuộc giáo dục đại học mà không phải là cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ. Câu hỏi đặt ra là các chương trình đào tạo bác sĩ, chuyên khoa, chuyên khoa sâu sau đào tạo bác sĩ thì là tương đương với chương trình đào tạo của trình độ nào? Quy định ở đâu?
Các chương trình đào tạo này không thể tương đương với chương trình cử nhân, thạc sĩ hay tiến sĩ vì đây là theo định hướng đào tạo chuyên sâu nên phải quy định trình độ cụ thể như các nước đã làm. Nếu như không quy định về trình độ cụ thể cho đối tượng đào tạo nhân lực này trong Luật thì giao Chính phủ quy định về xác định chỉ tiêu, thời gian đào tạo… như ở Điều 73 chỉ làm rối hệ thống thêm mà không giải quyết được việc nâng cao chất lượng nhân lực ngành y tế (ví dụ trước đây Khoản 4, Điều 38 Luật Giáo dục đại học 2012 đã giao cho Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện được).
Nội dung này, Bộ Y tế đã có ý kiến nhiều lần, và theo tôi biết là cũng đã có nhiều ý kiến trong đó Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam, đồng thời đã được thể hiện trong ISCED-2011 do UNESCO ban hành (có thể xem Master’s or equivalent level, trang 55; Doctoral or equivalent level, trang 59).
Chính vì vậy, tôi đề nghị nếu không xác định là "tương đương" như ISCED 2011 thì ghi rõ trong Điều 6 là "Các trình độ đào tạo của giáo dục đại học quy định tại Luật này bao gồm trình độ đại học, trình độ thạc sĩ, trình độ tiến sĩ, trình độ chuyên gia", Điều 38 là "Văn bằng giáo dục đại học thuộc hệ thống giáo dục quốc dân gồm: bằng cử nhân, bằng thạc sĩ, bằng tiến sĩ, bằng chuyên gia", và quy định tại Điều 73 là "...trình độ, văn bằng, chứng chỉ đào tạo chuyên gia phù hợp...". Nội dung này, theo tôi biết là Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam đã có văn bản số 93/HH-VP ngày 12/10/2018 kiến nghị với Quốc hội.
PV: Ngoài vấn đề trình độ và văn bằng, còn vấn đề gì mà ông cho rằng cần tiếp tục hoàn thiện?
Phó Cục trưởng Nguyễn Minh Lợi: Tôi cho rằng còn một số nội dung cần làm rõ thêm, đó là: Về phân loại cơ sở giáo dục đại học, theo quy định tại Khoản 4, Điều 7 xác định Cơ sở giáo dục đại học định hướng nghiên cứu hoặc Cơ sở giáo dục đại học định hướng ứng dụng, tôi lo ngại là các cơ sở giáo dục đại học chuyên về lĩnh vực y tế không biết sẽ xác định đi theo định hướng nào vì trong đào tạo y khoa là đào tạo song song theo cả hai hướng hàn lâm và chuyên nghiệp. Đề nghị Ban soạn thảo xem lại quy định này có khả thi không trong khi việc phân tầng các cơ sở giáo dục đại học theo định hướng nghiên cứu và ứng dụng theo Luật Giáo dục đại học 2012 đã không triển khai được trong thực tiễn.
Về quản lý nhà nước, quản trị và tự chủ giáo dục đại học, trong dự thảo Luật có tới 10 cụm từ "cơ quan có thẩm quyền", tôi đề nghị làm rõ đó là cơ quan hay những cơ quan nào? Luật cũng cần có những quy định về vai trò của các cơ quan chuyên ngành, đặc biệt là ngành y tế vì quá trình học tập là gắn liền với các cơ sở y tế, đòi hỏi phải tuôn thủ các quy định chuyên môn theo Luật Khám bệnh, chữa bệnh, Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm, Luật Dược, ...
Các quy định về chuẩn chương trình, kiểm định chất lượng, tổ chức đào tạo, giảng viên phải vừa phù hợp với nguyên lý giáo dục vừa phù hợp với yêu cầu chuyên môn để không ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ y tế. Nếu chúng ta không quy định rõ, sinh viên sẽ chỉ được học chay, không gắn trách nhiệm của các cơ sở y tế với việc tham gia đào tạo (vì đó không phải là nhiệm vụ chính của họ), ... và hậu quả thì chắc là chúng ta đã biết, nhất là trong bối cảnh mở trường, mở ngành trong đào tạo y tế nở rộ như hiện nay! Do đó, cần làm rõ trách nhiệm quản lý nhà nước ở các Điều 33, 49, 54, 65, 68, 69.
Có thể nói, đào tạo nhân lực y tế là vấn đề liên ngành quy định về đào tạo do Bộ GD&ĐT chủ trì theo Luật Giáo dục đại học; quy định về hoạt động chuyên môn y tế do Bộ Y tế chủ trì theo Luật Khám bệnh, chữa bệnh và các luật chuyên ngành; quy định về tài chính (chi phí cho đào tạo, thù lao cho giảng viên và người học tại bệnh viện, ...) do Bộ Tài chính chủ trì theo Luật về giá, Luật về phí,...; quy định về vị trí việc làm của giảng viên và người học trong cơ sở y tế khi thực hiện dạy-học, chế độ đãi ngộ do Bộ Nội vụ chủ trì, ... Chính vì vậy, cần được thể chế hóa một cách rõ ràng, hướng tới mục tiêu cuối cùng là người dân được hưởng nền y tế có đội ngũ nhân lực được đào tạo bài bản, có chất lượng, xây dựng pháp luật là để phục vụ đời sống kinh tế-xã hội chứ không phải phục vụ cho cá nhân nào, bộ ngành nào.
PV: Xin cảm ơn Phó Cục trưởng!
Nhóm PV