Tiếp tục Chương trình kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, sáng 2/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường đánh giá giữa nhiệm kỳ thực hiện Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025; Kế hoạch tài chính quốc gia và vay, trả nợ công 5 năm giai đoạn 2021 – 2025; tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2023, dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2024 (trong đó có Kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước 03 năm 2024-2026; tình hình thực hiện kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách nhà nước năm 2023, dự kiến kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách nhà nước năm 2024; tình hình thực hiện kế hoạch tài chính năm 2023, dự kiến kế hoạch tài chính năm 2024 của các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách do trung ương quản lý; việc bổ sung dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước năm 2023 cho các Bộ, cơ quan ở trung ương, các địa phương).
Tăng bội chi để thực hiện các dự án đầu tư công có tác động lớn
Thảo luận tại Hội trường, đại biểu Đinh Ngọc Minh (đoàn Cà Mau) ghi nhận báo cáo của Chính phủ cho thấy kết quả đầu tư công thời gian qua đạt kết quả tốt, khắc phục được đầu tư dàn trải, nỗ lực cao triển khai các dự án đường cao tốc và dự án sân bay Long Thành. Dự kiến đến năm 2023, nước ta sẽ hoàn thành 5000km đường cao tốc và nhiều dự án trọng điểm là kết quả đáng tự hào. Cùng với đó là thể chế cho đầu tư công nhất là về phân cấp, phân quyền dần được hoàn thiện. Những cơ chế này là tiền đề để đẩy mạnh đầu tư công trong giai đoạn sau.
Đại biểu Đinh Ngọc Minh cũng cho biết vẫn còn một số vấn đề lớn của nền kinh tế có liên quan đến đầu tư công như tăng trưởng chưa đạt mục tiêu, doanh nghiệp chưa đạt mục tiêu cả về chất lượng và số lượng. Những tồn tại trên do nhiều nguyên nhân và trong đó có nguyên nhân của đầu tư công với vai trò dẫn dắt và kích hoạt chưa đúng, chưa đủ.
Theo đại biểu, để tăng hiệu quả đầu tư công, kích hoạt nhanh và hiệu quả đầu tư tư góp phần bảo đảm tăng trưởng, đại biểu Đinh Ngọc Minh đề nghị tăng bội chi để thực hiện các dự án đầu tư công có tác động lớn ngay đến đầu chung của nền kinh tế như: sớm đầu tư dự án đường sắt Lào Cai, cảng Hải Phòng, cảng Cái Mép - Thị Vải. Đây là những dự án đã có kế hoạch đầu tư cần được đẩy nhanh đầu tư sớm hơn, tiền đề cho xây dựng ngành công nghiệp đường sắt quốc gia.
 |
| Đại biểu Nguyễn Thành Nam (đoàn Phú Thọ) phát biểu tại Hội trường sáng 2/11. Ảnh: QH |
Bố trí ngân sách đảm bảo ổn định chế độ cho các lực lượng ở cấp cơ sở
Nhất trí cao với báo cáo tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2023, dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2024 như báo cáo của Chính phủ trình Quốc hội, đại biểu Nguyễn Thành Nam (đoàn Phú Thọ) đề nghị Chính phủ xem xét nghiên cứu bố trí ngân sách đảm bảo ổn định chế độ cho các lực lượng ở cấp cơ sở.
Về dự toán ngân sách nhà nước năm 2004, đại biểu Nam nhất trí cao với chủ trương tăng bổ sung cân đối ngân sách địa phương và cho rằng chủ trương này hoàn toàn phù hợp với quy định của pháp luật và thực tiễn ở địa phương.
Đại biểu Nam nhận xét: Trong giai đoạn ngân sách 2022-2025, một số chính sách do trung ương ban hành chưa kịp bố trí ngân sách cho địa phương ngay trong đầu giai đoạn ổn định ngân sách, dẫn đến việc ngay sau khi chính sách có hiệu lực thi hành, các địa phương phải sử dụng nguồn vốn thực hiện các nhiệm vụ khác để kịp thời chi trả chế độ cho đối tượng phù hợp. Đến nay một số chính sách, chế độ mới do trung ương ban hành và thực hiện làm tăng chi ngân sách địa phương rất lớn. Điều này gây áp lực cho các địa phương rất lớn.
Đại biểu Nam nêu dẫn chứng cụ thể: Chế độ đối với người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố theo quy định tại Nghị định 34 của Chính phủ và nay được thay thế tại Nghị định 33, người hoạt động ở thôn bản, tổ dân phố có không quá 3 chức danh, gồm: Bí thư chi bộ, trưởng thôn hoặc tổ trưởng ban công tác mặt trận được hưởng phụ cấp hằng tháng; Trường hợp luật có quy định khác, thực hiện theo quy định của luật đó. Theo đó, Ngân sách trung ương đã xây dựng mức khoán để đảm bảo cho 3 chức danh nêu trên. Đối với các chức danh còn lại như: đội trưởng thôn, công an viên, y tế thôn bản, ban bảo vệ dân phố, đội trưởng, đội phó dân phòng không thuộc chức danh người hoạt động không chuyên trách ở khu dân cư. Tuy nhiên, các văn bản quy định chế độ chính sách của các chức danh này đang còn hiệu lực. Để đảm bảo ổn định chế độ chính sách cho các lực được Chính phủ quy định, văn bản đang còn hiệu lực, ngân sách địa phương đang phải bố trí để duy trì, nhằm ổn định an ninh trật tự ở cấp xã và khu dân cư.
Đại biểu cũng nêu thực tế, đối với nguồn vốn đối ứng các Chương trình mục tiêu quốc gia và việc xây dựng trụ sở, trang thiết bị làm việc cho công an các xã, tuy nhiên, các địa phương chưa cân đối được ngân sách, rất khó khăn trong việc đảm bảo nguồn lực để bố trí theo quy định.
Về chính sách tăng lương ở mức cơ sở, đại biểu cho biết, nhiều địa phương căn cứ vào tình hình thực tế và nguồn lực ngân sách địa phương đã ban hành một số chính sách cho các đối tượng cụ thể theo lương cơ sở như chính sách hỗ trợ giáo viên mầm non ngoài biên chế do cấp huyện, cấp tỉnh đang hợp đồng tại các cơ sở giáo dục công lập để đảm bảo tỷ lệ giáo viên đứng lớp; hay chính sách chi trả phụ cấp cho khuyến nông viên cơ sở; chính sách chi phụ cấp kiêm nhiệm cho Hội đồng Nhân dân các cấp. Mặt khác, thực hiện việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, cấp huyện, nhiều cán bộ dôi dư phải có chính sách hỗ trợ vẫn chưa giải quyết xong…
Từ những phân tích trên, đại biểu Nam đề nghị Quốc hội xem xét đồng ý với đề xuất của Chính phủ tăng bổ sung cân đối cho các địa phương 2% so với dự toán năm 2023, để giảm bớt khó khăn cho các địa phương đang nhận cân đối từ Ngân sách trung ương.
Công tác quản trị ngân sách và thực thi chính sách tài khóa đóng vai trò quan trọng
Phát biểu tại hội trường, đại biểu Trần Văn Lâm (đoàn Bắc Giang) khẳng định, công tác quản trị ngân sách và thực thi chính sách tài khóa đóng vai trò quan trọng trong nửa nhiệm kỳ qua. Trong hoàn cảnh khó khăn, dịch bệnh, các kế hoạch tài chính, ngân sách trung hạn và hằng năm đều được triển khai thực hiện đạt và vượt kế hoạch; đảm bảo các nhu cầu chi định kỳ và đột xuất; bội chi thấp hơn dự toán; nợ công, nợ Chính phủ nằm trong giới hạn an toàn; dư địa cho chính sách tài khóa được triển khai tích cực, hiệu quả…
Cũng theo đại biểu Lâm, chính sách tài khóa thời gian qua góp phần đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, hỗ trợ phục hồi sản xuất, kinh doanh. Chính sách tiền tệ cũng đồng bộ hiệu quả.
Bên cạnh những thành công đó, đại biểu Trần Văn Lâm bày tỏ một số băn khoăn, trăn trở về thu ngân sách, nhiều chính sách thu biểu hiện sự lạc hậu, bất cập nhưng chậm được xem xét, điều chỉnh như thuế VAT mặc dù số thu lớn nhưng số hoàn cũng lớn, quy trình hoàn thu phức tạp, tốn kém, diễn ra ở nhiều khâu trung gian; thu rồi khấu trừ, thu lại phải hoàn; chi phí cho thu, chi phí cho hoàn và kết cục ngân sách chẳng được bao nhiêu... Do đó, đại biểu Trần Văn Lâm đề nghị cần xem xét giải quyết căn cơ vấn đề này vì quá trình đó có thể tăng nguy cơ, rủi ro sai phạm, gian lận, thất thu ngân sách.
Về vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương (NSTW), đại biểu cho rằng, thời gian qua, vai trò này liên tục giảm, thể hiện qua tỉ lệ số thu mà NSTW được hưởng, liên tục đà suy giảm, đến nay chưa có giải pháp khắc phục. Hiện tại nhiều khoản chi thuộc trách nhiệm của NSTW phải trông chờ vào sự đóng góp của ngân sách các địa phương.
Về bội chi, đại biểu Trần Văn Lâm đề nghị Chính phủ lưu ý vấn đề vốn đầu tư không thể giải ngân nên không thể thực hiện vay, nhất là nguồn vốn ODA, làm giảm bội chi, từ đó quyết liệt điều hành, thực hiện các kế hoạch kinh tế, tài chính đảm bảo hiệu quả thời gian tới.
Đề cập về sử dụng các công cụ tài khóa vĩ mô, đại biểu cho rằng, nhiều biện pháp còn mang tính tình thế, ứng phó mà chưa phải là biện pháp căn cơ, bền vững, vì vậy, khi tình hình dịch bệnh đã qua, cần phải thay đổi cho phù hợp.
 |
| Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà (đoàn Quảng Ninh) phát biểu tại Hội trường sáng 2/11. Ảnh: QH |
Cần khơi thông những ách tắc, tồn đọng trong hoàn thuế giá trị gia tăng
Đồng tình với báo cáo của Chính phủ cùng các báo cáo thẩm tra, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà (đoàn Quảng Ninh) bày tỏ đồng tình với ý kiến của đại biểu Trần Văn Lâm (đoàn Bắc Giang) về vấn đề hoàn thuế giá trị gia tăng.
Từ kiến nghị của cử tri tỉnh Quảng Ninh, đại biểu Hà cho biết, thời gian qua, nổi lên vấn đề về ách tắc, tồn đọng hoàn thuế giá trị gia tăng, khiến các doanh nghiệp và một số hiệp hội ngành hàng gửi đơn kiến nghị, kêu cứu.
Theo đại biểu, Ủy ban Tài chính, Ngân sách đã được giao thực hiện giám sát chuyên đề về vấn đề này. Theo báo cáo giám sát đã nêu rõ, những ách tắc mang tính hệ thống trong khâu hoàn thuế đối với một số ngành hàng xuất khẩu xuất phát từ những văn bản hướng dẫn nghiệp vụ của Tổng cục Thuế có những điểm chưa phù hợp, thiếu cơ sở pháp lý vững chắc, thiếu tính khả thi, thiếu sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan.
Đại biểu lấy ví dụ, với nhóm mặt hàng ngành gỗ, Tổng cục Thuế hướng dẫn các Cục thuế thực hiện rà soát xác minh qua các khâu mua hàng đến khâu thu mua là quá mức cần thiết, bởi theo quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng, thuế giá trị gia tăng chỉ phát sinh và phải nộp từ khâu chế biến có hóa đơn giá trị gia tăng. Việc yêu cầu xác minh ở nhiều khâu là không cần thiết, không có cơ sở, gây khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Để giải quyết dứt điểm và hiệu quả tình trạng này, đại biểu đề nghị Chính phủ tiếp tục quan tâm, chỉ đạo khẩn trương, rà soát, cải cách, tinh gọn các thủ tục hành chính. Bộ Tài chính cần chỉ đạo, rà soát, tháo gỡ vướng mắc từ các văn bản chuyên ngành, khẩn trương giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp, thực hiện hoàn trước, kiểm sau với các doanh nghiệp xuất khẩu có uy tín, có chất lượng, chấp nhận tính pháp lý của tờ khai hải quan. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần phối hợp khẳng định có phải xác định nguồn gốc sản phẩm hay không, hồ sơ thủ tục hướng dẫn như thế nào để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất./.