Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng, Phó trưởng Đoàn giám sát “Việc thực hiện các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019 - 2021” nhấn mạnh như trên tại báo cáo kết quả giám sát. Báo cáo này được cho ý kiến tại phiên họp sáng 12/9 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
8 kết quả nổi bật
Thay mặt Đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, Phó Trưởng Đoàn thường trực Đoàn giám sát trình bày Báo cáo tóm tắt kết quả giám sát “Việc thực hiện các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019 - 2021”.
 |
| Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, Phó Trưởng Đoàn thường trực Đoàn giám sát trình bày Báo cáo (Ảnh: Phạm Thắng) |
Ông Hoàng Thanh Tùng cho biết, sắp xếp ĐVHC giai đoạn 2019-2021 đã thành công tốt đẹp, bảo đảm hoàn thành các mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra tại Nghị quyết số 18-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII, Nghị quyết số 37-NQ/TW của Bộ Chính trị. Qua giám sát, Đoàn giám sát xác định việc thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019 - 2021 đạt được 8 kết quả nổi bật.
Cụ thể, Chính phủ, chính quyền địa phương đã khẩn trương, nghiêm túc triển khai việc rà soát tiêu chuẩn của ĐVHC để xây dựng phương án, đề án sắp xếp ĐVHC trình UBTVQH ban hành tổng cộng 48 nghị quyết về việc sắp xếp 21 ĐVHC cấp huyện và 1.056 ĐVHC cấp xã tại 45 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, qua đó cả nước đã giảm được 08 ĐVHC cấp huyện và 561 ĐVHC cấp xã.
Cả nước đã giảm được 3.437 cơ quan ở cấp xã và 429 cơ quan ở cấp huyện. Trong đó, khối hành chính giảm 752 cơ quan; khối đoàn thể giảm 2.856 cơ quan; khối cơ quan thuộc hệ thống ngành dọc của Trung ương đóng tại địa phương giảm 73 cơ quan; khối đơn vị sự nghiệp giảm 185 đơn vị.
Tổng số cán bộ, công chức cấp huyện của 21 ĐVHC cấp huyện thực hiện sắp xếp có mặt tại thời điểm sắp xếp là 2.411 người; số được bố trí theo đúng quy định là 1.705 người; số dôi dư là 706 người. Tổng số cán bộ, công chức cấp xã của 1.056 ĐVHC cấp xã thực hiện sắp xếp có mặt tại thời điểm sắp xếp là 20.417 người; số được bố trí theo đúng quy định là 10.712 người; số dôi dư là 9.705 người.
Việc sắp xếp, sáp nhập các ĐVHC nông thôn vào đô thị không chỉ nhằm tinh gọn tổ chức bộ máy, tinh giảm biên chế mà còn là cơ hội để mở rộng không gian phát triển đô thị, phát triển kinh tế đô thị, tạo cơ hội cho các đô thị có động lực phát triển. Sau khi sắp xếp, diện tích toàn đô thị và quy mô dân số đô thị tăng lên so với trước. Việc rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy hoạch đô thị, Chương trình phát triển đô thị sau khi sắp xếp các ĐVHC đã được thực hiện theo quy định.
Đến thời điểm Đoàn công tác đến khảo sát tại một số địa phương (tháng 3/2022), cơ sở vật chất, trụ sở làm việc của các cơ quan, đơn vị đã cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu làm việc. Một số địa phương đã thực hiện việc chuyển đổi công năng, mục đích sử dụng trụ sở của các cơ quan cấp huyện rất hiệu quả.
Đến tháng 8/2022, có 43/45 tỉnh, thành phố đã tổ chức triển khai công tác lập mới, chỉnh lý bổ sung hồ sơ, bản đồ địa giới ĐVHC các cấp có liên quan theo quy định, còn 02/45 tỉnh chưa triển khai thực hiện (gồm Kiên Giang và Vĩnh Long).
Việc chuyển đổi con dấu, giấy tờ cho người dân, tổ chức được thực hiện kịp thời, đúng quy định, bảo đảm thuận lợi cho người dân, tổ chức và không thu phí; thực hiện khi người dân có nhu cầu hoặc kết hợp thực hiện cùng các chương trình, chính sách khác...
Việc rà soát, đánh giá, xác định các chính sách đặc thù đối với các ĐVHC cấp huyện, cấp xã mới hình thành sau sắp xếp đã được các địa phương thực hiện trên cơ sở quy định tại Nghị quyết số 32/NQ-CP của Chính phủ (được áp dụng chính sách đặc thù cao nhất của một trong các ĐVHC cấp huyện, cấp xã trước khi sắp xếp). Một số địa phương đã rà soát, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt danh sách các xã đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, xã An toàn khu để làm căn cứ thực hiện các chính sách đặc thù tại các ĐVHC sau sắp xếp trên địa bàn cấp tỉnh hoặc tiến hành công nhận xã nông thôn mới theo thẩm quyền.
Ông Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, "lần đầu tiên trong lịch sử từ khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa đến nay nước ta mới có cuộc tổng rà soát, sắp xếp các ĐVHC cấp huyện trên quy mô toàn quốc như giai đoạn 2019 - 2021 vừa qua". Kết quả sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã không chỉ góp phần tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách như chủ trương của Đảng đã đề ra mà hơn thế nữa, còn mở rộng không gian phát triển, tập trung được nguồn lực, phát huy tiềm năng, lợi thế sẵn có của các địa phương để phát triển bền vững.
"Khó nhất là giải phóng được tư tưởng"
Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2019 - 2021 cũng còn có một số khó khăn, vướng mắc.
Để giải quyết dứt điểm các vấn đề tồn tại sau sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2019 - 2021 và chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho việc tiếp tục sắp xếp ĐVHC giai đoạn 2022 - 2030, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, Phó Trưởng đoàn thường trực Đoàn giám sát cho biết, Đoàn giám sát đề xuất, kiến nghị 03 nhóm giải pháp, gồm: Nhóm giải pháp tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, công tác cán bộ, khẩn trương tháo gỡ các vướng mắc, khắc phục các bất cập trong công tác sắp xếp ĐVHC giai đoạn 2019-2021; Nhóm giải pháp tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật phục vụ việc sắp xếp ĐVHC giai đoạn 2022-2030; Nhóm giải pháp về sắp xếp ĐVHC giai đoạn 2022-2030.
 |
| Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu tại phiên họp (Ảnh: Phạm Thắng) |
Phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà bày tỏ thống nhất cao với dự thảo báo cáo giám sát và đánh giá báo cáo đã đầy đủ, sâu sắc, chất lượng.
Bộ trưởng nhấn mạnh việc sắp xếp ĐVHC là mới, khó, phức tạp. Trong lịch sử từ năm 1986-2015 hầu như các địa phương chỉ thực hiện chia tách, nên tính đến thời điểm trước khi có nghị quyết của UBTVQH thì đều ở xu hướng tăng cấp tỉnh, huyện, xã. Bộ trưởng nêu rõ, giai đoạn 1986-2015, cả nước chỉ có 38 tỉnh rồi lên tới 63 tỉnh (tăng 25 tỉnh), cấp huyện có 530 huyện mà lên tới 713 đơn vị (tăng 183 đơn vị), ở cấp xã từ 9.657 tăng tới 11.162 đơn vị (tăng 1.505 đơn vị).
"Chỉ có chặng đường 30 năm mà đơn vị hành chính các cấp tăng như vậy. Khi đang trong xu thế tăng mà phải quay ngược xu thế, sắp xếp lại để giảm thì đây thực sự là vấn đề lớn về tư tưởng. Không giải phóng được tư tưởng thì rất khó thực hiện" - Bộ trưởng nhấn mạnh.
Bộ trưởng cũng chỉ ra, việc sắp xếp giai đoạn qua có nhiều thuận lợi. Đó là quyết tâm chính trị lớn của Đảng, Quốc hội, Chính phủ rất cao, quyết liệt; có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức có liên quan; nhận được sự đồng thuận, ủng hộ của Nhân dân.
Hơn nữa, quan điểm và phương thức lãnh đạo, tổ chức thực hiện trong giai đoạn vừa qua rất rõ, nhất quán và đồng bộ. Gắn việc sắp xếp tổng thể đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã với đổi mới hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực hiệu quả. Như vậy cùng lúc không chỉ sắp xếp đơn vị hành chính mà sắp xếp các tổ chức hành chính, đơn vị sự nghiệp theo tinh thần Nghị quyết 18, 19. “Chính vì vậy tạo ra khí thế, tinh thần chính trị rất cao của cả hệ thống chính trị, đặc biệt nhận thức và quyết tâm của địa phương, cơ sở rất cao” - Bộ trưởng nhấn mạnh.
Bên cạnh thuận lợi, Bộ trưởng cho rằng, khó khăn lớn nhất là giải phóng về tư tưởng để tạo sự thống nhất trong cán bộ, đảng viên, các tầng lớp nhân dân. Nếu không làm tốt công tác tuyên truyền, quán triệt thì sẽ không đạt được những kết quả trong việc sắp xếp.
Cũng theo Bộ trưởng, vì chưa có tiền lệ, khi triển khai lại thực hiện đồng loạt nên có nhiều khó khăn, vướng mắc phát sinh không thể lường hết.
Về thời gian, việc sắp xếp thực hiện trong giai đoạn 3 năm 2019-2021, song theo Bộ trưởng Nội vụ, thực chất quỹ thời gian rất ngắn, chưa đầy một năm. Đó là sức ép rất lớn cho địa phương và bộ, ngành.
Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà đánh giá việc sắp xếp đã đạt được mục tiêu tinh gọn. Cụ thể, sau sắp xếp, giảm được 8 đơn vị hành chính cấp huyện và 561 đơn vị hành chính cấp xã. “Đây cũng là những con số có thể nói mang tính lịch sử”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Việc sắp xếp cũng giúp giảm gần 450 cơ quan tổ chức hành chính cấp huyện với 12% biên chế công chức; giảm 3.437 cơ quan tổ chức ở cấp xã với 32,6% biên chế công chức. Đặc biệt, việc sắp xếp giúp giảm chi ngân sách Nhà nước trên 2.000 tỷ đồng.
Nhấn mạnh, bài toán lớn nhất là giải quyết chế độ chính sách với số cán bộ dôi dư, Bộ trưởng cho biết "Chúng tôi sẽ tập trung rất cao vào nhóm giải pháp này. Sắp xếp tốt chỗ này sẽ tạo động lực cho việc sắp xếp giai đoạn tới"./.