Cổng thông tin điện tử

Ngày 13/4, tại Hà Nội, Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam tổ chức Hội thảo lấy ý kiến về Dự án Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia.

Sử dụng bia, rượu và gánh nặng bệnh tật

Phân tích bức tranh toàn cảnh về việc sử dụng rượu, bia tại Việt Nam, bà Vũ Thị Minh Hạnh - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách y tế, Bộ Y tế cho rằng, hiện chỉ số phát triển con người Việt Nam (HDI) đứng thứ 116/182 trên thế giới, nhưng chỉ số sử dụng rượu, bia của Việt Nam đang đứng ở vị trí 29 trên thế giới.

Bà Hạnh phân tích thêm, hiện tỷ lệ sử dụng rượu, bia ngày càng tăng báo động. Năm 2017, sản lượng bia chạm mốc 4 tỷ lít, tăng 10,4% so với năm 2016 và bình quân mỗi người dân tiêu thụ 42 lít bia/năm. Sản lượng rượu thủ công năm 2016 đạt 188 triệu lít, trong đó sản lượng rượu thủ công sản xuất nhằm mục đích kinh doanh được cấp phép năm 2016 là 32 triệu lít. Chi phí cho tiêu thụ bia của Việt Nam khoảng 3,4 tỉ USD/năm, gần 3% số thu ngân sách của cả nước, bình quân khoảng hơn 300 USD người/năm, trong khi chi tiêu cho y tế cùng thời kỳ chỉ bình quân 113 USD/người.

Thêm vào đó, tỉ lệ sử dụng rượu, bia tại Việt Nam cũng tăng nhanh hằng năm. Cụ thể, giai đoạn 2003 - 2005, mức độ tiêu thụ số cồn trung bình 3,8 lít/năm, nhưng đến 2005 - 2008 đã tăng gấp đôi là 6,6 lít. Trong khi đó, thế giới tăng rất chậm, chỉ từ 6,1 lên 6,2% giai đoạn 15 năm.

“Theo dự tính của Việt Nam, vào năm 2025, Việt Nam tăng mức độ tiêu thụ số cồn khoảng 7 lít cồn/năm, nhưng con số thực tế theo dự kiến của Tổ chức Thương mại thế giới có thể còn cao hơn nữa, ở mức 8,6 lít cồn/năm. Đây là con số quá cao so với dự kiến, báo động về thực trạng sử dụng rượu, bia tại Việt Nam”, bà Hạnh nói.

Đặc biệt, các nhà làm luật cho rằng, xu hướng trẻ hóa tuổi sử dụng rượu, bia đang gia tăng đáng quan ngại, tăng gần 10% số trẻ vị thành niên/thành niên có sử dụng đồ uống có cồn này sau năm năm, với tỷ lệ nam chiếm 79,9% và nữ chiếm 36,5%. Tỷ lệ sử dụng rượu, bia trong độ tuổi pháp luật không cho phép khá cao, tới 47,5%.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long nhận định, bia, rượu là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tai nạn giao thông (60%); gây bạo lực gia đình, mất an toàn trật tự xã hội (30%).

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long nhấn mạnh, 70% người dân Việt Nam đều ít nhiều chịu tác động trực tiếp hoặc gián tiếp của rượu, bia. Thiệt hại của rượu, bia lớn hơn gấp nhiều lần so với giá trị kinh doanh của rượu, bia mang lại. Rượu, bia là yếu tố nguy cơ xếp thứ  5 trong số 15 yếu tố nguy cơ sức khỏe hàng đầu, là nguyên nhân liên quan đến chấn thương tai nạn giao thông, rối loạn tâm thần, xơ gan, tim mạch, ung thư...

Đồng quan điểm, bà Hạnh cho rằng, không có ngưỡng an toàn đối với sức khoẻ trong sử dụng rượu, bia. Hiện nay cũng có một số ý kiến cho rằng nếu uống bia thì ít gây hại cho sức khỏe hơn so với uống rượu. Đây là quan niệm không đúng bởi vì tác hại chủ yếu là do chất cồn (ethanol) trong đồ uống gây ra, vì vậy tác hại do rượu, bia không phụ thuộc vào loại đồ uống (là bia hay rượu) mà phụ thuộc vào lượng uống (tiêu thụ bao nhiêu gam cồn) và cách thức uống (tần suất sử dụng).

Sử dụng rượu, bia có mối quan hệ nhân quả với 7 loại ung thư như: Vú, vòm họng, tế bào vảy thực quản, gan, dạ dày, đại tràng, trực tràng... và rượu, bia cũng có mối liên hệ với khoảng 30 loại ung thư khác nhau như: Tụy, máu, tế bào bạch hầu, gây rối loạn chuyển hoá nguyên nhân gây ra các bệnh tiểu đường, mỡ máu, HA...

Đề xuất bán rượu, bia theo giờ

Tại Hội thảo, quy định về thời gian bán rượu và quản lý rượu thủ công là 2 vấn đề nhận được sự quan tâm nhiều nhất.

Sau khi Dự thảo lần 1 của Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia đưa ra quy định cấm bán rượu, bia sau 22 giờ bị dư luận cho rằng không khả thi, tại dự thảo mới nhất, quy định này đã có sự thay đổi.

Cụ thể, dự thảo lần này đưa ra 3 phương án để thảo luận về địa điểm, phương thức, thời gian không được bán rượu, bia. Phương án 1, chỉ được bán rượu, bia trong khoảng thời gian từ 11 giờ đến 14 giờ và từ 17 giờ đến 22 giờ hàng ngày, trừ trường hợp bán rượu, bia tại khu vực bay quốc tế và các khu vực, tuyến phố chuyên kinh doanh ẩm thực, giải trí, du lịch.

Phương án 2, chỉ được bán rượu, bia trong khoảng thời gian từ 6 giờ đến 22 giờ.

Phương án 3, thời gian không được bán rượu, bia thực hiện theo lộ trình quy định của Chính phủ.

“Đây là 3 phương án đưa ra để lấy ý kiến công luận, phương án nào nhận được nhiều sự đồng thuận, Bộ Y tế sẽ tiếp thu và chỉnh sửa”, ông Nguyễn Huy Quang - Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế nói.

Cũng theo ông Quang, Dự thảo Luật sẽ nghiêm cấm khuyến mại rượu, bia trực tiếp cho người tiêu dùng; dùng rượu, bia là giải thưởng cho các cuộc thi; cung cấp rượu, bia miễn phí. Ngoài nghiêm cấm quảng cáo, giới thiệu rượu, bia từ 15 độ trở lên, thì việc quảng cáo bia, rượu dưới 15 độ trên báo hình, báo nói chỉ được thực hiện từ sau 22 giờ đến 6 giờ sáng hôm sau; hạn chế hình ảnh uống rượu, bia trong các sản phẩm điện ảnh, truyền hình.

Trong Dự án Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia cũng dành 1 điều quy định về quản lý sản xuất, kinh doanh rượu thủ công. Theo đó, rượu thủ công không nhằm mục đích kinh doanh thì không phải cấp giấy phép nhưng chủ hộ hoặc người sản xuất phải kê khai với chính quyền địa phương nơi sản xuất về nguyên liệu, sản lượng, phương pháp sản xuất và cam kết không bán rượu.

Tiến sỹ Nguyễn Huy Quang - Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cho biết: “Nếu không quy định về rượu thủ công thì tác hại sẽ rất lớn, nhưng cơ chế để quản lý rượu thủ công rất khó. Hiện nay, Bộ Công Thương cũng đang cảm thấy khó. Trong 270 triệu lít rượu mà người Việt Nam tiêu thụ mỗi năm thì có đến 200 triệu lít là rượu thủ công”.

Dự án Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia gồm 6 chương, 22 điều đề cập các biện pháp giảm mức tiêu thụ rượu, bia; biện pháp kiểm soát việc cung cấp rượu, bia; các biện pháp giảm tác hại; đảm bảo nguồn lực cho phòng, chống tác hại của rượu, bia và nâng cao sức khỏe. Dự kiến dự án Luật này trình Quốc hội cho ý kiến vào tháng 10 tới./.