Đây là khẳng định của Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh trên nghị trường Quốc hội sáng 31/10 khi trả lời câu hỏi của đại biểu Lý Tiết Hạnh (tỉnh Bình Định).
Đại biểu Lý Tiết Hạnh có nêu vấn đề: Trước đây để thực hiện chức năng QLTT trên địa bàn thì các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thì đều có Chi cục Quản lý thị trường giao địa phương trực tiếp quản lý và chỉ đạo dưới sự chỉ đạo chuyên môn của Bộ Công Thương. Nay theo mô hình tổ chức mới, các Chi cục QLTT cấp tỉnh trước đây thì trở thành các Cục QLTT trực thuộc Tổng cục và đặc biệt ở một số khu vực thì có vài tỉnh mới có 1 Cục QLTT.
“Vậy tôi xin hỏi Bộ trưởng, chính quyền địa phương còn có trách nhiệm trong QLTT trên địa bàn nữa hay không và nếu có thì lực lượng chuyên trách nào sẽ giúp chính quyền thực hiện nhiệm vụ này và bên cạnh đó, đặc thù công tác QLTT thì luôn gắn với địa bàn thì với mô hình tổ chức mới thì có khó khăn gì hay là có ảnh hưởng gì đến hiệu quả công tác phối hợp xử lý hay không”, Đại biểu Hạnh đặt vấn đề.
Đi thẳng vào câu hỏi, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, không phải vì thay đổi mô hình từ Chi cục ở địa phương thành Cục của Tổng cục thuộc Bộ Công Thương mà chính quyền địa phương không còn trách nhiệm với công tác QLTT.
“Tôi xin nhấn mạnh, việc thành lập Tổng cục QLTT về bản chất chỉ là sự thay đổi mô hình quản lý. Công tác QLTT không tách rời với Chính quyền địa phương và các lực lượng chức năng trên địa bàn. Biên chế công chức của QLTT trên địa bàn vẫn giữ nguyên”, Bộ trưởng nói.
Đồng thời, nhiệm vụ chính của QLTT vẫn gắn liền và phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và chống gian lận thương mại của tỉnh. Tại địa bàn, QLTT vẫn là lực lượng nòng cốt thực hiện phòng, chống, xử lý các hành vi kinh doanh hàng hóa nhập lậu; sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm; hành vi vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm và gian lận thương mại. Trong công tác đảng, Tỉnh ủy là cấp trên, chỉ đạo cấp ủy Cục QLTT thực hiện nhiệm vụ chính trị của cấp ủy đảng, chính quyền địa phương.
Đồng thời, theo Quyết định số 19/2016/QĐ-TTg ngày 6/5/2016 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế về trách nhiệm và quan hệ phối hợp hoạt động giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả thì Chủ tịch UBND các tỉnh/thành phố chịu trách nhiệm toàn diện trong việc chỉ đạo và tổ chức công tác đấu tranh chống gian lận thương mại trên địa bàn, địa phương mình trực tiếp quản lý. Quan hệ phối hợp hoạt động đấu tranh với gian lận thương mại giữa các Bộ ngành và UBND các tỉnh/thành phố tuân thủ đúng pháp luật, đúng chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được giao; đảm bảo hỗ trợ lẫn nhau, tránh sơ hở, chồng chéo trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ.
Hiện nay, Bộ Công Thương đang lấy ý kiến và tới đây sẽ ký kết với 63 UBND các tỉnh/thành phố Quy chế phối hợp giữa Bộ Công Thương và UBND các tỉnh/thành phố trong công tác đấu tranh chống gian lận thương mại để đảm bảo hiệu quả công tác phối hợp.
Về phương hướng sắp tới, Bộ trưởng cho biết, với mô hình tổ chức lực lượng QLTT mới, Bộ Công Thương sẽ đẩy mạnh và đổi mới phương thức hoạt động, cách thức tổ chức thanh tra, kiểm soát thị trường để đạt hiệu quả cao hơn.
Trước mắt, Bộ Công Thương tập trung ổn định tổ chức của lực lượng QLTT để không làm gián đoạn hoạt động chuyên môn ở 63 địa phương. Ngay từ ngày chính thức đi vào hoạt động, Tổng cục QLTT đã giảm được 162 Đội QLTT ở địa phương theo hướng sắp xếp, sáp nhập các Đội Quản lý thị trường cấp huyện thành các Đội Quản lý thị trường liên huyện theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ (trước ngày 12/10/2018, cả nước có 681 Đội QLTT, từ ngày 12/10/2018 chỉ còn 519 Đội).
Trong thời gian tới, dự báo hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả vẫn diễn biến phức tạp với nhiều phương thức, thủ đoạn khác nhau. Do vậy, để góp phần bảo đảm thị trường ổn định, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân trong sản xuất, kinh doanh và quyền lợi người tiêu dùng, Bộ Công Thương sẽ điều chỉnh, sửa đổi bổ sung cũng như xây dựng mới hạ tầng chính sách, văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực QLTT cho phù hợp với mô hình tổ chức mới cũng như tình hình mới.
Đẩy mạnh số hóa, áp dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin vào công tác quản lý điều hành và công tác kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính của lực lượng QLTT.
Nâng cao chất lượng hoạt động, đạo đức công vụ của công chức QLTT; rèn tác phong chính quy, luyện ứng xử văn hóa, tăng cường công tác kiểm tra nội bộ để chấn chỉnh kịp thời những sai sót nghiệp vụ trong quá trình kiểm tra, kiểm soát thị trường và xử lý nghiêm các hành vi tiêu cực của tổ chức, cá nhân trong lực lượng.
Phối hợp chặt chẽ hơn với các lực lượng chức năng như Hải quan, Biên phòng, Công an, Cảnh sát biển và các cơ quan Thanh tra chuyên ngành; đặc biệt là tập trung chỉ đạo, phối hợp triển khai kịp thời các nhiệm vụ do Ban Chỉ đạo 389 quốc gia giao nhằm bảo đảm sự đồng bộ, tạo được sức mạnh tổng hợp từ Trung ương đến địa phương trong công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại.
Quyết tâm số hoá công tác QLTT
Nói thêm về chủ trương “đẩy mạnh số hoá trong công tác QLTT”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, với đặc thù phải xử lý nhanh, chính xác, kịp thời của QLTT thì chỉ có ứng dụng mạnh công nghệ thông tin, số hóa các hoạt động thì mới đáp ứng được đòi hỏi thực tiễn hiện nay.
Trong đó, 2 nhiệm vụ Bộ Công Thương ưu tiên triển khai ngay trong nửa đầu năm 2019 gồm:
Một là, Bộ Công Thương sẽ xây dựng và triển khai hệ thống chứng từ điện tử hàng hóa đi đường. Hệ thống này sẽ cho phép thương nhân lựa chọn phương thức chứng từ điện tử thay cho chứng từ giấy. Với chứng từ điện tử, QLTT sẽ kiểm tra trên mạng; giải quyết được bất cập về vấn đề chứng từ giấy theo hàng cho doanh nghiệp cũng như tránh được gian lận thương mại, không thể quay vòng được như chứng từ giấy.
Hệ thống này nhằm khắc phục tình trạng hiện nay theo quy định, nếu hàng hóa vận chuyển trên đường không có bộ chứng từ, hóa đơn bằng giấy chứng minh nguồn gốc sẽ là vi phạm và bị xử phạt. Đây là một bất cập lớn kéo dài nhiều năm qua vì bộ chứng từ gốc chỉ có một, trong khi hàng hóa có thể không được vận chuyển trên cùng một chuyến hoặc cùng một lúc.
Hai là, Bộ Công Thương sẽ tiến hành “số hoá” công tác báo cáo kiểm tra, xử phạt sẽ giúp Bộ theo dõi tức thời cũng như sẽ công khai các hành vi vi phạm, đặc biệt sẽ giúp cảnh báo các hành vi gian lận thương mại, hàng giả trên cả thị trường; giúp người dân, doanh nghiệp sớm nhận dạng hành vi vi phạm, sản phẩm bị làm giả kịp thời; từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động quản lý nhà nước nói chung cũng như công tác QLTT nói riêng.
Đẩy mạnh việc thống kê này xuất phát từ thực tế hiện nay, trong một ngày, lực lượng QLTT xử phạt hàng nghìn vụ vi phạm trên toàn quốc. Tuy nhiên, công tác báo cáo, thống kê về tình hình xử phạt chỉ bằng thủ công dẫn đến việc xử phạt vẫn còn bị trùng lặp về thương nhân hoặc hành vi..
Phan Trang