Cổng thông tin điện tử

Giấc mơ sống ở trời Tây

Giữa những dãy nhà kiên cố trên con đường Nguyễn Thái Học lọt thỏm ngôi nhà thuê ẩm thấp, nhỏ thó của vợ chồng ông Lộc, bên trong chất đầy những tập tài liệu, hồ sơ, sách về luật liên quan đến vụ án oan mà chính ông bà là bị cáo suốt 8 năm.

Trước năm 2006, vợ chồng ông có 3 quầy kinh doanh ở chợ Đông Hà, nhờ buôn bán phát đạt nên gia đình xây hẳn ngôi nhà 3 tầng ở đường Nguyễn Huệ để ở. Tai họa đổ ập xuống gia đình ông Lộc, bắt nguồn từ chuyến sang Australia (Úc) để thăm con trai đang du học. Tại đây, ông Lộc gặp Nguyễn Thị Hương (tên là Dương Thị Minh Phụng) và được người này giới thiệu có thể lo việc người Việt sang định cư tại Úc. Sau khi thỏa thuận, ông Lộc bảo vợ là bà Hòa chuyển cho Nguyễn Thị Yến Nhi (người thân của Phụng trú tại quận 4, TP. Hồ Chí Minh) số tiền hơn 300 triệu đồng để Phụng lo cho gia đình ông được định cư tại Úc.

Sau đó, ông Lộc và Phụng cùng về Việt Nam và ghé quê ông Lộc ở tỉnh Quảng Bình. Biết nhiều người ở quê có nhu cầu sang Úc, nên Phụng hướng dẫn làm thủ tục với số tiền nộp từ 100 đến 360 triệu/người, tùy vào nhu cầu du học hay xuất khẩu lao động. Để tạo dựng niềm tin, Phụng nhờ gia đình ông Lộc đến Sở Kế hoạch Đầu tư tỉnh Quảng Bình làm giấy phép kinh doanh (Phụng rao rằng đây là giấy phép để đưa người sang Úc). Khi đến Quảng Bình, giấy phép kinh doanh với tên Cty TNHH Lộc Hòa Việt Úc đã được làm sẵn, nên vợ chồng ông Lộc ký vào rồi đưa về nhà, cất dùm cho Phụng chứ không hề sử dụng.

Sau đó, dưới sự hướng dẫn của Phụng, vợ chồng ông Lộc đã nhận giúp hồ sơ và tiền của người thân và người dân ở các tỉnh thành khác, rồi chuyển cho Nhi và Phụng để hoàn tất thủ tục đi Úc. Tổng số tiền mà vợ chồng ông Lộc đã nhận rồi chuyển cho Nhi và Phụng là 7,5 tỉ đồng, 22 nghìn đô la Úc và 2,8 nghìn đô la Mỹ. Trong tổng số tiền đã chuyển trên, có hơn 1 tỉ đồng là tiền của ông Lộc và bà Hòa đứng ra vay mượn giúp cho người thân. Thế nhưng, tiền đã chuyển, nhưng giấc mơ sang trời Tây kiếm việc để thay đổi cuộc đời tan vỡ, khi Phụng hứa hão lần này đến lần khác. Từ đơn tố cáo của những nạn nhân đã nộp tiền và hồ sơ, ông Lộc bị bắt tạm giam để điều tra...

Chậm giám định chứng cứ quan trọng?

Soạn ra một mớ giấy tờ, là những bản án của tòa, kết luận điều tra của Công an (CA) Quảng Trị, kháng nghị của Viện kiểm sát... đặt trước mắt chúng tôi để làm bằng chứng, ông Lộc không cần lật mở ra xem, mà thuộc vanh vách bởi những dòng buộc tội, kết án đã lặp đi lặp lại với ông nhiều lần. “Oan sai của gia đình tôi, bắt nguồn từ bản kết luận điều tra ngày 16.7.2008 do thượng tá Trần Ngọc Cư - Phó thủ trưởng cơ quan cảnh sát điều tra CA tỉnh Quảng Trị ký” - ông Lộc, nói và dẫn chứng, tại bản kết luận này nhận định vợ chồng ông là bị hại, và toàn bộ số tiền của các bị hại đều do Phụng chiếm đoạt, nhưng cuối cùng vẫn kết luận vợ chồng ông phạm tội.

Sau khi có kết luận điều tra, Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm, tuy nhiên hội đồng xét xử (HĐXX) đã trả hồ sơ vụ án yêu cầu bổ sung, giám định chữ ký tại giấy chuyển nhận tiền ngày 1.6.2007 của Nhi (giấy nhận tiền của vợ chồng ông Lộc gửi 7.5 tỉ đồng). Thế nhưng, tại kết luận điều tra bổ sung của CA tỉnh Quảng Trị ngày 22.5.2009 vẫn không đủ cơ sở để kết luận chữ ký này vì “Ngân hàng chỉ cung cấp tài liệu photo”.

Tại phiên xét xử sơ thẩm lần 2 ngày 29.7.2009, luật sư bảo vệ cho vợ chồng ông Lộc cho rằng, các bị cáo không phạm tội vì không có hành vi chiếm đoạt tiền, thể hiện ở chỗ số tiền thu được đều đã chuyển cho Nhi và Phụng. Luật sư kiến nghị cần làm rõ giấy chuyển nhận tiền 1.6.2007 vì đây là chứng cứ rất quan trọng. Thế nhưng, kết thúc phiên tòa, ông Lộc bị tuyên phạt 9 năm tù, bà Hòa 7 năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và hai người phải bồi thường gần 5,5 tỉ đồng và 16.200 đô la Mỹ cho các bị hại.

Từ đơn kháng cáo của vợ chồng ông Lộc, TAND Tối cao tại Đà Nẵng đã xét xử phúc thẩm, HĐXX nhận định bằng chứng quan trọng nhất để xác định yếu tố chiếm đoạt tài sản của các bị cáo là giấy chuyển nhận tiền. Tuy nhiên, giấy này chưa được giám định theo yêu cầu, nên HĐXX quyết định hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại. Mãi đến khi chữ ký ở giấy chuyển nhận tiền được giám định và bổ sung, TAND tỉnh Quảng Trị tiếp tục xử sơ thẩm lần 3 ngày 29.9.2010 và xét thấy một số điểm tại cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) tỉnh không đúng. 

Bên cạnh đó, lời khai của các bị hại thể hiện đều biết vợ chồng ông Lộc buôn bán ở chợ và không có khả năng lo cho họ sang Úc, mà chỉ nhận hồ sơ và làm trung gian chuyển tiền cho Nhi và Phụng. Việc vợ chồng ông Lộc đứng ra thành lập công ty cũng chỉ trên danh nghĩa giấy tờ chứ không hoạt động. HĐXX cho rằng bị cáo không có việc gian dối, bởi mục đích là mong muốn anh em, bà con được đi sang Úc để thay đổi cuộc đời. Điều này thể hiện ở chỗ các bị hại đã trực tiếp gặp Nhi và Phụng, từ đó tin tưởng mới tự nguyện đến nhà vợ chồng bị cáo nộp tiền và hồ sơ. Sau khi nhận hồ sơ và tiền của những bị hại này, vợ chồng ông Lộc đã chuyển hết cho Nhi và Phụng. Một lần nữa, HĐXX tuyên bị cáo Lộc - Hòa không phạm tội.

Vì bị kết án oan, toàn bộ tài sản của gia đình bị thiệt hại, nên hiện vợ chồng ông Lộc phải thuê ngôi nhà thuê xập xệ để ở. Ảnh: HƯNG THƠ

Khởi kiện ra tòa đòi đền bù

Vòng lao lý của vợ chồng ông Lộc chưa khép lại, vì sau khi được tuyên không phạm tội, bản án này bị kháng nghị và kháng cáo. Tiếp đó, TAND Tối cao tại Đà Nẵng mở phiên phúc thẩm ngày 5.4.2011, nhưng xét thấy các bằng chứng chưa thể hiện việc bị cáo Lộc và Hòa chiếm đoạt tài sản, nên HĐXX quyết định giữ nguyên bản án sơ thẩm, không chấp nhận kháng nghị và kháng cáo.

Ngày 28.3.2012, Viện trưởng VKSND Tối cao lại có quyết định kháng nghị giám đốc thẩm, sau đó Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao ra quyết định giám đốc thẩm, tuyên hủy bản án phúc thẩm ngày 5.4.2011 và sơ thẩm ngày 29.9.2010 để điều tra lại. Tuy nhiên, hết thời gian điều tra vẫn không đủ cơ sở chứng minh vợ chồng ông Lộc phạm tội, hai đối tượng Phụng và Nhi vẫn bặt vô âm tín, nên ngày 25.1.2016 cơ quan chức năng đã tạm đình chỉ điều tra bị can đối vợ chồng ông Lộc.

Nhận được quyết định tạm đình chỉ này, vợ chồng ông Lộc tiếp tục gõ cửa Tỉnh ủy Quảng Trị, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, Hội đồng nhân dân tỉnh, VKSND tỉnh Quảng Trị... để cầu cứu. Từ sự vào cuộc của nhiều cơ quan và căn cứ trên cơ sở phát luật, VKSND tỉnh đã có quyết định giải quyết khiếu nại với nội dung yêu cầu Công an tỉnh Quảng Trị hủy bỏ các quyết định tạm đình chỉ điều tra bị can nói trên, và ra quyết định đình chỉ điều tra bị can đối với ông Lộc và bà Hòa. Mãi đến 25.1.2016, đại tá Trần Đức Việt, Thủ trưởng Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Quảng Trị mới ra quyết định đình chỉ điều tra bị can đối với vợ chồng ông Lộc.

Vụ án khép lại bằng những giọt nước mắt hờn tủi của gia đình ông Lộc. Sau 9 năm từ lúc bị khởi tố và kết tội oan, từ một gia đình thương gia, nay vợ chồng ông Lộc chỉ còn hai bàn tay trắng. Vì vậy, vợ chồng ông đã đưa ra mức yêu cầu bồi thường thiệt hại oan sai với tổng số tiền hơn 30 tỉ đồng. Trong khi đó, ông Phạm Xuân Giao - Chánh văn phòng VKSND tỉnh Quảng Trị cho biết đơn vị này chỉ nhất trí bồi thường hơn 1,4 tỉ đồng. “Sau nhiều lần hòa giải không thành công về mức bồi thường oan sai, VKSND tỉnh đã hướng dẫn cho vợ chồng ông Lộc khởi kiện ra tòa” - ông Giao, cho hay.