Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”(1). “Tờ báo chỉ là giấy trắng mực đen mà thôi. Nhưng với giấy trắng mực đen ấy, người ta có thể viết những bức tối hậu thư”(2). “Nói đến báo chí trước hết là nói đến cán bộ báo chí”, họ là người cán bộ cách mạng, biết đặt quyền lợi của dân tộc, của nhân dân lên trên hết. Mỗi cơ quan báo chí, mỗi cán bộ làm công tác báo chí phải là những chiến sĩ tiên phong trên mặt trận then chốt này, trong suốt 96 năm qua, báo chí cách mạng Việt Nam luôn gắn bó, phấn đấu hết mình cho lợi ích của Tổ quốc, của Nhân dân.
Báo chí cách mạng Việt Nam đã thể hiện vai trò là kênh thông tin, tuyên truyền đưa chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội, động viên toàn Đảng, toàn dân vượt qua khó khăn, thử thách, năng động, sáng tạo trong thực hiện Nghị quyết của Đảng, giữ vững ổn định chính trị, tiếp tục đẩy mạnh công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong thời kỳ cách mạng, trải qua các cuộc kháng chiến trường kỳ cứu nước, báo chí tăng cường truyền thông các nội dung đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, phản động; báo chí ngày càng lớn mạnh, đóng vai trò tiên phong, nòng cốt, đáp ứng yêu cầu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Sau 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, đất nước ta vượt qua nhiều thách thức, khó khăn và đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, làm thay đổi căn bản diện mạo đất nước và con người Việt Nam, tạo ra thế mới, lực mới của dân tộc là không thể phủ nhận nhằm thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Trong quá trình đó, chúng ta luôn phải đối mặt với sự chống phá của các thế lực, phản động, cơ hội chính trị không ngừng hoạt động âm mưu “diễn biến hòa bình”, thường xuyên phát tán các luận điệu sai trái, thù địch, chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng trên mọi phương tiện báo chí, mạng xã hội, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
Các thế lực thù địch đã xuất bản, tán phát các loại ấn phẩm như: Sách báo, tạp chí, tập san, tờ rơi… của cá nhân, tổ chức phản động lưu vong, đối tượng cơ hội chính trị trong và ngoài nước; các trang web, các chương trình phát thanh, phát hình bằng tiếng Việt như: BBC, VOA, RFA, RFI… Trong đó, các thế lực thù địch đã lập hàng nghìn trang web, blog, hàng trăm tạp chí, báo, nhà xuất bản, các đài phát thanh truyền hình có chương trình tiếng Việt… để xuyên tạc nền tảng tư tưởng lý luận của Đảng, phủ nhận thành tựu đất nước ta đã đạt được trong công cuộc đổi mới, bóp méo thực tế những hạn chế, yếu kém trong quản lý xã hội, những sơ hở thiếu sót trong thực hiện chính sách, pháp luật hoặc những vụ việc phức tạp nảy sinh trong dân tộc, tôn giáo nhằm kích động, lôi kéo Nhân dân vào các hoạt động biểu tình, gây mất an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Những năm qua, Đảng ta luôn nhấn mạnh vị trí, vai trò của công tác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, coi đó là một bộ phận quan trọng trong công tác tư tưởng, lý luận nhằm bảo vệ nền tảng tư tưởng, đường lối lãnh đạo của Đảng. Ngày 22/10/2018, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 35-NQ/TW Về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới(3). Nghị quyết nhấn mạnh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là “bảo vệ Đảng, Cương lĩnh chính trị, đường lối của Đảng; bảo vệ nhân dân, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; bảo vệ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế; bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc; giữ gìn môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước”. Nghị quyết nêu rõ: “Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng phải trên cơ sở quán triệt sâu sắc, vận dụng đúng đắn, sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn Việt Nam trong thời đại ngày nay”. Đây là những nội dung cơ bản, quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trong đó lực lượng làm công tác tuyên giáo, đặc biệt là hệ thống báo chí đóng vai trò xung kích quan trọng hàng đầu, tiên phong và nòng cốt.
Thời kỳ đổi mới, báo chí đã đi sát thực tế, thông tin, tuyên truyền kịp thời và phân tích sâu sắc các sự kiện mới; phát hiện và phản ánh trung thực những nhân tố mới, mô hình, cách làm hay và tấm gương người tốt, việc tốt, với phương châm “hướng mạnh về cơ sở” đã tạo sức lan tỏa trong cộng đồng, xã hội; giới thiệu và chỉ ra cách giải quyết những vấn đề thiết thực mà xã hội quan tâm; định hướng dư luận xã hội lành mạnh, tuyên truyền, cổ vũ, động viên Nhân dân tích cực hoàn thành nhiệm vụ cách mạng.
Cùng với nhận diện, đấu tranh chống lại các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, hệ thống cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí đã tăng cường quản lý, kiểm soát các nội dung tuyên truyền, gỡ bỏ các thông tin đăng tải có nội dung sai trái, độc hại. Nhiều cơ quan báo chí đã tích cực đổi mới công tác tuyên truyền các sự kiện chính trị, những vấn đề lớn của Đảng và đất nước; định hướng văn hóa, thẩm mỹ, phản ánh sinh động đời sống xã hội, góp phần nâng cao dân trí, mở rộng dân chủ, nhu cầu thông tin của công chúng, đáp ứng yêu vầu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Có tác phẩm được đăng tải, phát sóng trên các chuyên mục, chuyên trang với những chương trình, bài viết phân tích, luận giải, làm rõ những giá trị bền vững, tính đúng đắn, khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; từng bước thể hiện vai trò phản biện xã hội, khơi dậy và tích cực tham gia đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng, bảo vệ kỷ cương pháp luật; phát huy vai trò xung kích là tuyến đầu, là lực lượng nòng cốt trong tuyên truyền đấu tranh ngăn chặn, phản bác có hiệu quả từ sớm, từ xa các luận điệu sai trái, xuyên tạc, bóp méo sự thật nhằm bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ uy tín, vị thế của Đảng, Nhà nước; bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc và sự nghiệp cách mạng của toàn dân, góp phần phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, tạo sự đồng thuận cao trong các tầng lớp nhân dân, củng cố niềm tin của người dân đối với Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa.
Từ năm 2019 đến nay, báo chí, truyền thông tiếp tục khẳng định vị trí đi đầu trong tuyên truyền, cổ vũ nhiệm vụ chính trị, những tập thể, cá nhân điển hình, người tốt, việc tốt, phát hiện và đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực. Dấu ấn nổi bật thể hiện rõ vai trò tiên phong trên mặt trận tư tưởng của báo chí, truyền thông là sự vào cuộc tích cực thực hiện các tuyến tin bài chuyên sâu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đi đầu đấu tranh trực diện phản bác các quan điểm sai trái, thù địch một cách sắc bén, hiệu lực, hiệu quả. Tiêu biểu như Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Báo Nhân dân, Thông tấn xã Việt Nam, Báo Quân đội nhân dân, Báo Công an nhân dân, Tạp chí Tuyên giáo, Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam và nhiều cơ quan báo chí ngành, địa phương…(4) kịp thời tổ chức các chuyên mục, tin bài đấu tranh vạch rõ các âm mưu, luận điệu sai trái của thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị, giúp bạn đọc nhận diện hành vi đi ngược quá trình phát triển đất nước; vạch trần thủ đoạn đen tối của các tổ chức, cá nhân chống phá.
Tuy nhiên, đất nước đang còn nhiều khó khăn, phức tạp về kinh tế - xã hội, nhất là chịu ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 với 04 lần bùng phát; một bộ phận cán bộ, đảng viên có biểu hiện suy thoái về phẩm chất đạo đức, lối sống, nhũng nhiễu, tiêu cực, tham nhũng, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”… vẫn diễn biến phức tạp; công tác đấu tranh chống âm mưu “diễn biến hoà bình”, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng đối mặt với nhiều thách thức, khó khăn. Các thế lực thù địch, phản động triệt để tận dụng báo chí, Internet, mạng xã hội, xây dựng các trang web, đặt máy chủ ở nước ngoài, đăng tải thông tin xuyên tạc, có quan điểm sai trái, thù địch chống phá Đảng, Nhà nước ta, tuồn tài liệu, sản phẩm xấu độc, phản động vào trong nước hàng ngày… tác động xấu đến tư tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận Nhân dân, nhất là thanh niên.
Bên cạnh đó, các bài viết đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, phản động chống phá Đảng và Nhà nước ta về số lượng chưa nhiều, chưa sâu, nội dung chưa phong phú, đa dạng. Một số nhà báo đạo đức nghề nghiệp sa sút, có sai lệch trong truyền tải thông tin đã ít nhiều tác động tiêu cực đến tư tưởng, tình cảm và niềm tin của người dân...
Để thực hiện tốt mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới, báo chí phải phát huy mạnh mẽ vai trò xung kích, cần thực hiện tốt một số giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch như sau:
Thứ nhất, báo chí tiếp tục là tuyến đầu, thực hiện nhất quán nguyên tắc hoạt động báo chí đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và hoạt động trong khuôn khổ pháp luật, luôn luôn đi đầu trong việc bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Chăm lo công tác xây dựng Ðảng trong các cơ quan báo chí. Ðề cao trách nhiệm đảng viên của người làm báo, nhất là người giữ cương vị lãnh đạo.
Thứ hai, cơ quan lãnh đạo, quản lý, chủ quản cần tăng cường công tác xây dựng Đảng trong các cơ quan báo chí. Tiếp tục thực hiện tốt Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, gắn với Chỉ thị 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Quy định 08-Qđi/TW, ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên; thực hiện tốt Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.
Thứ ba, đội ngũ báo chí cần nâng cao nhận thức sâu sắc về vai trò, trách nhiệm của báo chí trong tuyên truyền, cổ vũ công cuộc đổi mới, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Báo chí phải bảo đảm tính tư tưởng, tính chân thật, tính Nhân dân, tính chiến đấu, tính đa dạng; định hướng, chỉ đạo thông tin của cơ quan báo chí theo phương châm chủ động, kịp thời, hiệu quả; tăng cường trách nhiệm, giữ nghiêm kỷ luật thông tin, nhất là đối với các vấn đề chính trị, đối ngoại, các vấn đề quan trọng, phức tạp, nhạy cảm; kiên quyết đấu tranh, phê phán các quan điểm sai trái, thù địch, khắc phục các biểu hiện tiêu cực, lệch lạc.
Thứ tư, các cơ quan báo chí cần triển khai đồng bộ các giải pháp, cả về tổ chức, lực lượng, nội dung, hình thức, phương tiện để nâng cao hiệu quả đấu tranh, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch. Tăng cường đăng tải các thông tin tích cực; chủ động thông tin chính thống, thông tin phản bác quan điểm sai trái, thù địch chính xác, đầy đủ, kịp thời; bảo đảm định hướng dư luận xã hội lành mạnh. Chú trọng tuyên truyền đúng mức việc phát hiện, biểu dương các nhân tố mới, điển hình tiên tiến; tích cực đấu tranh, góp phần ngăn chặn và từng bước đẩy lùi tham nhũng, lãng phí, quan liêu, các tiêu cực và tệ nạn xã hội; phản bác có hiệu quả những thông tin, quan điểm sai trái, phản động, thù địch.
Thứ năm, tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao đạo đức nghề nghiệp, lối sống cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên. Xây dựng, bồi dưỡng, nâng cao trình độ cho đội ngũ người làm báo bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ lý luận cao, khả năng diễn đạt, thuyết phục, có nhiệt huyết, dũng khí đấu tranh bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, mỗi nhà báo cần trang bị cho mình những kiến thức, năng lực ngoại ngữ, kỹ năng công nghệ thông tin; tỉnh táo trước những thông tin, luận điệu xuyên tạc của thế lực phản động để có phương thức đấu tranh, phản bác hiệu quả, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ chính trị trong tình hình mới.
Thứ sáu, thường xuyên kiểm tra, giám sát hoạt động báo chí, nhất là kiểm tra, giám sát quy trình thẩm định, xử lý thông tin trước khi đưa lên sóng phát thanh, truyền hình, trang báo; thận trọng trước các vấn đề nhạy cảm, phức tạp; phải xóa bỏ tận gốc nguồn thông tin xấu, độc; đồng thời, phải cung cấp thông tin chân thực, đúng đắn, kịp thời cho xã hội, bảo đảm món ăn tinh thần của đông đảo quần chúng, tạo sự đồng thuận cao trong các tầng lớp nhân dân, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước. Nguyễn Thanh Hoàng
(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, t. 10, tr. 616
(2) Sđd, t. 4, tr. 414
(3) Ban Chấp hành Trung ương: Nghị quyết số 35-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa XII về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái thù địch trong tình hình mới, ngày 22-10-2018
(4) http://tuyengiao.vn/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/bao-chi-truyen-thong-va-nhiem-vu-bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang-dau-tranh-phan-bac-cac-quan-diem-sai-trai-thu-128237