Từ Nghị quyết của Đảng, Chỉ thị của Nhà nước ta, đến các ngành, các địa phương, các cơ quan, đơn vị đều hô hào thực hành tiết kiệm, phải chống lãng phí, tham nhũng. Trong các kỳ họp Quốc hội Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nhiều đại biểu đã lên án gay gắt tệ tiêu pha lãng phí, tham nhũng hiện nay. Tuy nhiên, những hiện tượng đó chẳng những không giảm, mà ngày càng phát triển rộng hơn. Sự lãng phí đó bây giờ không chỉ trong ăn uống, tiêu xài mà cả trong việc sử dụng tài sản công như đất đai, vật tư, phương tiện đi lại, nhất là các dự án...
Tại phiên thảo luận tổ chiều ngày 24/7/2021 về công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí ở Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khoá XV, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhận định, “đôi khi thất thoát, lãng phí còn lớn hơn cả tham nhũng”, “chỉ tính riêng các dự án treo, nếu các địa phương tiến hành rà soát và tập trung giải quyết dứt điểm sẽ tạo chuyển biến lớn, tạo được nguồn lực hết sức lớn”. Vấn đề thực hành tiết kiệm, chống lãng phí từ trước đến nay chưa được thực sự quan tâm đúng mức. Tình trạng quản lý, sử dụng tài sản công còn nhiều vấn đề cần phải quan tâm, quản lý chặt chẽ theo đúng quy định.
Ngay cả một số cơ quan, đơn vị đã có hiện tượng sử dụng những nguồn vốn hiếm hoi cho việc đầu tư xây dựng trụ sở mới, mua sắm trang thiết bị đắt tiền, đua nhau các hoạt động phô trương, hình thức còn nặng nề. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, tình trạng quản lý, sử dụng tài sản công cũng còn nhiều bất cập và so sánh, “Nếu như các nước trên thế giới, các cơ quan nhà nước thuê lại trụ sở do tư nhân xây dựng thì Nhà nước không phải đầu tư từ đầu, không phải lo việc bảo trì phục vụ”, do vậy phải quản lý, sử dụng tài sản công tiệm cận như tài sản tư.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là vấn đề được Chính phủ, Thủ tướng hết sức quan tâm. Chính sách, thể chế đã được hoàn thiện nhiều, nhưng chưa có kỷ luật về tiết kiệm, cần giáo dục nâng cao nhận thức, kỷ luật, kỷ cương, bên cạnh xây dựng thể chế. Theo Thủ tướng có những dự án kéo dài, được nhận diện là manh mún, gây lãng phí, cần kết hợp xử lý “từ dưới lên và từ trên xuống”, đây là nguyên nhân trực tiếp gây lãng phí.
Cùng nội dung này, Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc cho rằng, tình trạng lãng phí hiện nay rất lớn, thậm chí nhiều đánh giá cho thấy còn lớn hơn thất thoát và tham nhũng. Có công trình yêu cầu sử dụng sắt phi 12, nhưng chỉ sử dụng phi 10, báo chí gọi là “rút ruột công trình”. Khi Cục Giám sát chất lượng vào làm việc thì thấy chất lượng công trình đảm bảo. Điều này cho thấy định mức kinh tế kỹ thuật về xây dựng quá lớn, vượt quá dự toán. Đồng thời, nhận định “So với nước giàu mới thấy ta quá lãng phí, người dân bình thường cũng lãng phí, thậm chí lãng phí ghê gớm so với Đức, Nhật Bản, Hà Lan, Thụy Điển… Những nước này phúc lợi công cộng phổ biến, nhưng người dân cực kỳ tiết kiệm, “bát súp cá hồi, đĩa bí đỏ, thế là xong bữa ăn”.
Do vậy, phải xem chống lãng phí là trách nhiệm lớn. Khi các cơ quan, đơn vị trong cả nước được Đảng và Nhà nước ta trang bị nhiều phương tiện hiện đại như ô tô đời mới, thiết bị, máy móc cao cấp đắt tiền... nếu không có ý thức tiết kiệm thì mức độ lãng phí sẽ rất to lớn.
Vấn đề tiết kiệm đã được Chính phủ đặt ra tại bàn nghị sự trong các kỳ họp Quốc hội, được các đại biểu Quốc hội tranh luận thẳng thắn, đồng tình đề ra những biện pháp cứng rắn để triệt tiêu, song vẫn chưa ngăn chặn triệt để tệ nạn này.
Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tham nhũng là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, thường xuyên và lâu dài. Tuy khó khăn, phức tạp nhưng cần phải tiến hành kiên quyết, kiên trì, liên tục, không ngừng nghỉ ở tất cả các cấp, các ngành, các lĩnh vực với những bước đi vững chắc, tích cực, chủ động và có trọng tâm, trọng điểm.
Trong những năm qua, các cơ quan, ban ngành, địa phương đã phát động trong toàn thể cán bộ công chức, viên chức, đảng viên và quần chúng nhân dân về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” theo Chỉ thị 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị, nghe giới thiệu nội dung từng chuyên đề về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh hàng năm, quán triệt và chú trọng tuyên truyền trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên “làm theo” tấm gương, đạo đức của Bác, nêu gương sáng trong phong cách làm việc; đồng thời, có tinh thần tiết kiệm và đấu tranh với những biểu hiện quan liêu, lãng phí và phòng chống tham nhũng trong toàn cơ quan và xã hội. Kết quả thực sự đã tạo chuyển biến tích cực, được xã hội đồng thuận và “làm theo”, song cần phải được tuyên truyền, vận động tiến hành thường xuyên, liên tục về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách của Bác đối với mọi đối tượng trong các doanh nghiệp, tổ chức sự nghiệp, cơ quan hành chính, sản xuất kinh doanh.
Rõ ràng vấn đề tiết kiệm đặt ra trong thời điểm hiện nay là rất hệ trọng, cấp thiết khi thị trường vốn, tiền tệ đang trở thành một đòi hỏi bức thiết của đất nước ta trong quá trình hội nhập quốc tế, cuộc cách mạng 4.0. Vấn đề tiết kiệm không phải chỉ cho riêng ai mà cho tất cả mọi người.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Tất cả mọi người đều phải tiết kiệm”. “Tiết kiệm không phải là bủn xỉn, không phải là xem đồng tiền bằng cái trống, gặp việc đáng làm cũng không làm, đáng tiêu cũng không tiêu; tiết kiệm không phải là gò ép bộ đội, cán bộ và Nhân dân nhịn ăn, nhịn mặc. Trái lại, tiết kiệm cốt để giúp vào việc tăng gia sản xuất, mà tăng gia sản xuất là để nâng cao mức sống của bộ đội, cán bộ và Nhân dân”. “Chúng ta phải tiết kiệm thời gian (rút thời gian đối với công việc), chúng ta phải tiết kiệm sức lao động (giảm người đối với việc, để làm việc khác). Chúng ta phải tiết kiệm tiền của (giảm tiền chi cho việc)”(3).
Tiết kiệm đã trở thành một quốc sách hàng đầu của đất nước. Để thực hành tiết kiệm tốt, trước hết mỗi cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân phải kiên quyết chống tệ quan liêu, tham nhũng, tệ chi tiêu lãng phí... vì tiết kiệm mà để cho một bộ phận cán bộ, đảng viên lợi dụng chức vụ, quyền hạn mà tham ô, nhũng nhiễu, hối lộ, cố ý làm trái, lãng phí thì cũng chẳng có hiệu quả gì cho đất nước và mang lại lợi ích cho Nhân dân.
Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã nhận định bốn nguy cơ mà Đảng ta chỉ ra vẫn tồn tại, có mặt gay gắt hơn, trong đó tình trạng suy thoái chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống; tình trạng tham nhũng, tiêu cực không chỉ là nguy cơ mà còn là thách thức không thể xem thường, đe dọa sự tồn vong của công cuộc đổi mới và chế độ xã hội. Tham nhũng là tệ nạn nguy hiểm nhất, xem như “quốc nạn”, gây hậu quả nghiêm trọng trong đời sống xã hội, làm giảm lòng tin của Nhân dân vào chế độ, dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng đã chỉ ra những biểu hiện của sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Đó là gây lãng phí, thất thoát tài chính, tài sản, ngân sách nhà nước; tham ô, tham nhũng, lợi dụng chức vụ, quyền hạn cấu kết với doanh nghiệp, với đối tượng khác để trục lợi; lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn được giao để dung túng, bao che, tiếp tay cho tham nhũng, tiêu cực; chạy chức, chạy quyền, chạy chỗ, chạy luân chuyển, chạy bằng cấp, chạy tội; sử dụng quyền lực được giao để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc để người thân, người quen lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để trục lợi... Có những cán bộ lãnh đạo bị các doanh nghiệp thao túng, khống chế làm méo mó việc thực thi quyền lực.
Trong bối cảnh tình hình trong nước và thế giới bên cạnh thuận lợi cũng có rất nhiều khó khăn, thách thức, nhất là phải đối phó với dịch Covid-19, đòi hỏi các cấp, các ngành, địa phương và mỗi cán bộ, đảng viên tiếp tục thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, gắn với việc đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh một cách thực chất theo Kết luận số 01-KL/TW, ngày 18/5/2021 mới đây của Bộ Chính trị. Cần làm tốt hơn nữa công tác cán bộ, nhất là việc quản lý, nhận xét, đánh giá cán bộ để lựa chọn, bố trí đúng những người thật sự có đức, có tài; thật sự “cần, kiệm, liêm, chính”, “chí công vô tư”; thật sự tâm huyết vì nước, vì dân. Kiên quyết đấu tranh với những cán bộ hư hỏng, suy thoái về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; chống mọi biểu hiện chạy chức, chạy quyền, chạy luân chuyển. Đặc biệt, đối với các cơ quan có thẩm quyền trong công tác phòng, chống tham nhũng như kiểm tra, thanh tra, điều tra, kiểm sát, tòa án... cần tăng cường hơn nữa trong công tác phối hợp, nâng cao hiệu quả công tác phát hiện và xử lý nghiêm minh các hành vi tham nhũng, lãng phí, nâng cao ý thức trách nhiệm, nêu gương, tinh thần phục vụ Nhân dân của cán bộ, công chức, viên chức.
Trong sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, của dân, do dân và vì dân, thực hiện quản lý xã hội bằng pháp luật, hướng đến mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, nhất thiết pháp luật của Nhà nước ta phải mạnh tay trừng trị những đối tượng tham ô, nhũng nhiễu, lãng phí... của đất nước, của nhân dân, bởi nói như cụ Mạnh Tử: “Ai cũng tham lợi thì nước sẽ nguy”(4).
Nguyễn Thanh Hoàng
(3) Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t. 6, tr. 486
(4) Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.5, tr 641.