Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Trung Quốc lần thứ 20 ở Manila, Philippines, hai bên đã điểm lại và đánh giá cao những thành tựu trong năm qua trên nhiều lĩnh vực như thương mại, kết nối, thu hẹp khoảng cách phát triển, phát triển cơ sở hạ tầng…
Liên quan đến Biển Đông, tại Hội nghị lần này, các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã chính thức tuyên bố khởi động tham vấn và đàm phán về nội dung Bộ quy tắc COC, coi đây là cơ sở quan trọng góp phần duy trì hòa bình ở Biển Đông; đồng thời khẳng định lại việc thực hiện nghiêm túc và đầy đủ Tuyên bố DOC và tuân thủ luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên hợp Quốc về Luật Biển 1982.
Nhân dịp này, lãnh đạo hai bên đã thông qua Tuyên bố về thập kỷ bảo vệ môi trường biển và bờ biển ở Biển Đông với mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao đời sống kinh tế giúp người dân trong khu vực ứng phó với các tác động từ biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường.
Văn bản dài 2 trang này có đoạn: "Chính phủ các nước thành viên ASEAN và Trung Quốc cam kết đáp ứng nguyện vọng của Tuyên bố này".
Theo bản tuyên bố, các lãnh đạo thừa nhận rằng "việc bảo tồn và quản lý bền vững môi trường bờ biển và trên biển là quan trọng đối với sự thịnh vượng kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân các nước ASEAN và Trung Quốc". Tuyên bố nhấn mạnh, cho đến khi có một sự giải quyết toàn diện và lâu dài các tranh chấp lãnh thổ và tranh cãi về thẩm quyền, các bên liên quan sẽ nghiên cứu hoặc tiến hành các hoạt động hợp tác có liên quan mà không gây hại cho lập trường của các bên liên quan.
Cũng theo tuyên bố giữa ASEAN và Trung Quốc này, các nhà lãnh đạo lưu ý rằng "tình hình môi trường hiện tại ở Biển Đông đòi hỏi phải có hành động và sự quan tâm chung, nhằm bảo vệ hệ sinh thái và đa dạng sinh học trên biển".
Cũng tại Hội nghị Cấp cao ASEAN – Trung Quốc, các nhà lãnh đạo hoan nghênh việc Trung Quốc tiếp tục là đối tác thương mại hàng đầu của ASEAN năm thứ 8 liên tiếp; nhấn việc triển khai hiệu quả Kế hoạch hành động ASEAN-Trung Quốc 2016-2020 và các cơ chế sẵn có giữa hai bên như Hiệp định ACFTA, tranh thủ nguồn lực từ Quỹ Hợp tác ASEAN-Trung Quốc và Ngân hàng AIIB làm cơ sở tiếp tục phấn đấu thực hiện mục tiêu đưa tổng kim ngạch thương mại lên mức 1.000 tỷ USD và tổng đầu tư lên mức 150 tỷ USD vào năm 2020. Trên tinh thần đó, các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã xem xét và thông qua Tuyên bố về tăng cường hợp tác kết nối cơ sở hạ tầng nhằm tăng cường liên kết trên các lĩnh vực từ vĩ mô như chính sách, chiến lược phát triển đến vi mô như các dự án giao thông và hợp tác doanh nghiệp để thúc đẩy hơn nữa hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư giữa hai bên cũng như thúc đẩy gắn kiến giữa Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN (MPAC) và Sáng kiến Vành đai Con đường của Trung Quốc. Tuyên bố này mang ý nghĩa quan trọng và hỗ trợ thiết thực cho nhu cầu và ưu tiên của ASEAN. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng đã thông báo sẽ cấp 20.000 suất học bổng, 500 lượt trao đổi khoa học và 1.500 học bổng đào tạo nghề cho ASEAN trong năm 2018.
Hội nghị cũng hoan nghênh và nhấn mạnh các thành công trong việc triển khai trọng điểm hợp tác năm 2017 về du lịch của cả hai bên khi lượng khách du lịch hai chiều đã vượt qua mốc 30 triệu lượt vào giữa năm nay (đây là chỉ tiêu được Trung Quốc đặt ra cho năm 2020).
Nhân dịp này, các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã thông qua Tuyên bố về Hợp tác du lịch khẳng định nhu cầu thúc đẩy hợp tác giữa hai bên, hướng tới việc quảng bá và quản lý du lịch tốt hơn, nâng cao chất lượng và tạo thuận lợi cho du khách, mở rộng nguồn lợi về du lịch cho cả Trung Quốc và các nước thành viên ASEAN. Tuyên bố đã chỉ ra những nội dung cụ thể cần tăng cường hợp tác nhằm đáp ứng lợi ích trực tiếp của người dân, như tạo điều kiện đi lại và du lịch thuận lợi, nâng cao chất lượng du lịch, đào tạo nguồn nhân lực cho các đơn vị du lịch, tăng cường kết nối, tiếp tục cải thiện và tự do hóa kết nối hàng không và thúc đẩy du lịch tàu biển và du thuyền.
Kết thúc Hội nghị, các nhà lãnh đạo nhất trí 2018 là dấu mốc quan trọng trong quan hệ ASEAN-Trung Quốc khi hai bên kỷ niệm 15 năm thiết lập quan hệ đối tác chiến lược và dự kiến sẽ thông qua Tầm nhìn Đối tác Chiến lược ASEAN-Trung Quốc 2030 tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Trung Quốc lần thứ 21 vào năm sau. Bên cạnh đó, các nhà lãnh đạo cũng nhất trí chọn nội dung “sáng tạo” là trọng tâm hợp tác của năm 2018.
An Bình