Năm 2017 là năm diễn ra nhiều sự kiện quan trọng về quan hệ giữa hai nước Việt Nam- Lào: kỷ niệm lần thứ 40 Ngày ký Hiệp ước hữu nghị và Hợp tác (18-7-1977/18-7-2017) và kỷ niệm lần thứ 55 Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Lào (5-9-1962/5-9-2017).
Nhìn lại chặng đường hào hùng lịch sử đã qua, chúng ta tự hào về quá trình hình thành và phát triển của mối quan hệ đặc biệt, hiếm có giữa hai dân tộc. Nhân dân hai nước Việt Nam- Lào đã luôn đoàn kết, đùm bọc, giúp đỡ lẫn nhau như anh em ruột thịt, cùng đồng cam cộng khổ, chia ngọt sẻ bùi “ hạt gạo cắn đôi, cọng rau bẻ nửa”, kề vai sát cánh trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của mình, xây dựng nên mối quan hệ đoàn kết đặc biệt Việt- Lào vô cùng cao đẹp, được Chủ tịch Hồ Chí Minh đúc kết trong câu thơ bất hủ: “ Việt- Lào hai nước chúng ta. Tình sâu hơn nước Hồng Hà, Cửu Long”, Chủ tịch Xuphanuvôn khắc họa “ Cao hơn núi, dài hơn sông, rộng hơn biển cả, đẹp hơn trăng rằm, ngát hương thơm hơn bất cứ đóa hoa nào thơm nhất”. Mối quan hệ thủy chung, trong sáng giữa hai Đảng, hai nước đã trở thành qua hệ mẫu mực, hiếm có trên thế giới, như Chủ tịch Cayxỏn Phom-vi-hẳn đã nhiều lần khẳng định: “ Trong lịch sử cách mạng thế giới cũng đã có những tấm gương sáng chói về tinh thần quốc tế vô sản, nhưng chưa ở đâu và chưa bao giờ có sự đoàn kết, liên minh chiến đấu đặc biệt, lâu dài và toàn diện đến như vậy”, và “ Núi có thể mòn, sông có thể cạn, song tình nghĩa Việt- Lào mãi mãi vững bền hơn núi, hơn sông”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh và Hoàng thân Souphanouvong tại chiến khu Việt Bắc năm 1951
Trong công cuộc đổi mới của mỗi nước ngày nay, cùng với những thành quả phát triển đáng tự hào ở mỗi nước, việc thực hiện Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác giữa nước CHXHCN Việt Nam và nước CHDCND Lào trong thời gian qua ngày càng đi vào chiều sâu và đạt được những kết quả quan trọng trên mọi lĩnh vực: hợp tác về chính trị, quốc phòng, an ninh và đối ngoại tiếp tục được tăng cường; hợp tác kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học-kỹ thuật ngày càng đa dạng với chất lượng, hiệu quả được nâng lên; quan hệ hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau giữa các ban Đảng, bộ, ngành, các cơ quan của Quốc hội, các địa phương, các đoàn thể và tổ chức nhân dân của hai nước ngày càng được mở rộng và thiết thực, thể hiện tình cảm sâu đậm của hai dân tộc cùng tựa lưng vào dải Trường Sơn hùng vĩ, cùng chung dòng sông Mê Công hiền hòa, đã, đang và luôn luôn sát cánh bên nhau trong đấu tranh bảo vệ, xây dựng đất nước. Với tầm quan trọng, ý nghĩa chiến lược và quyết tâm mãi mãi giữ gìn, phát huy mối quan hệ hữu nghị truyền thống, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện Việt Nam-Lào trong thời kỳ mới, Việt Nam và Lào coi đây là quy luật phát triển, là nhân tố quan trọng đảm bảo thắng lợi của sự nghiệp cách mạng mỗi nước và là tài sản vô giá của hai Đảng, hai dân tộc truyền tiếp cho các thế hệ mai sau.
Cùng chung truyền thống đoàn đoàn kết, hữu nghị quý báu của 2 dân tộc, lại có chung 206 km đường biên giới đất liền với 2 tỉnh Savannakhet và Salavan của nước CHDCND Lào, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Trị luôn nhận thức sâu sắc rằng, phát triển hợp tác toàn diện với các địa phương Lào có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng 2 nước nói chung và sự nghiệp phát triển của tỉnh Quảng Trị và các tỉnh bạn Lào nói riêng. Với vị trí chiến lược quan trọng về quốc phòng, an ninh, có 02 cửa khẩu quốc tế, trong đó có Khu Kinh tế thương mại đặc biệt Lao Bảo là một trong 9 khu kinh tế cửa khẩu trọng điểm quốc gia, tỉnh Quảng Trị đồng thời là cầu nối giao lưu quan trọng về kinh tế, văn hóa kết nối miền Trung Việt Nam với các nước trên Hành lang kinh tế Đông – Tây, đặc biệt là với các tỉnh bạn Lào.
Quan hệ hợp tác giữa Quảng Trị với các tỉnh bạn Lào, đặc biệt là 2 tỉnh Salavan và Savannakhet trong những năm qua liên tục có những bước phát triển mới, tích cực và hiệu quả. Hàng năm hai bên luôn tăng cường các cuộc gặp gỡ, tiếp xúc thường xuyên các cấp dưới nhiều hình thức. Lãnh đạo cấp cao của Quảng Trị và hai tỉnh bạn Lào đã ký kết thỏa thuận hợp tác song phương trên tất cả các lĩnh vực: Giáo dục - đào tạo, y tế, văn hóa - thể thao và du lịch, khoa học - công nghệ, thương mại - đầu tư, giao thông vận tải, công tác biên giới, đối ngoại nhân dân.... Các sở, ngành địa phương, đặc biệt là các huyện, xã biên giới của tỉnh Quảng Trị với các tỉnh bạn Lào thường xuyên tổ chức trao đổi đoàn, sang thăm, giao lưu trao đổi kinh nghiệm, ký kết hợp tác để cụ thể hóa các lĩnh vực mà lãnh đạo 2 bên đã ký kết, đưa lại hiệu quả rõ nét trong công tác bảo vệ biên giới, phát triển KT-XH của mỗi bên.
Để thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa tỉnh Quảng Trị và các tỉnh của Lào ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất, Tỉnh ủy đã ban hành Nghị quyết 06-NQ/TU, ngày 12/12/2006, Nghị quyết 05-NQ/TU ngày 25/7/2017; trên cơ sở đó, UBND tỉnh đã ban hành các Đề án, Kế hoạch để đẩy mạnh khai thác tiềm năng, lợi thế Hành lang kinh tế Đông Tây, hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế, trong đó có nước bạn Lào. UBND tỉnh, các ngành chức năng đã xây dựng kế hoạch chi tiết nhằm triển khai hợp tác hiệu quả với các tỉnh bạn Lào; cung cấp thông tin liên quan đến lĩnh vực thương mại, công nghiệp cho các nhà đầu tư, các doanh nghiệp của tỉnh bạn Lào đến khảo sát, tìm kiếm cơ hội liên doanh, liên kết sản xuất kinh doanh tại Quảng Trị. Tỉnh đã tổ chức nhiều đoàn công tác khảo sát, hợp tác đầu tư trồng rừng phát triển vùng nguyên liệu tại Lào và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp xuất, nhập khẩu còn tồn đọng hàng hóa tại 02 tỉnh Salavan và Savanakhet. Hợp tác và hỗ trợ các huyện của bạn có chung biên giới phát triển thương mại biên giới, quy hoạch hệ thống chợ dọc đường biên giới nhằm tăng cường giao thương của nhân dân 2 nước; tham dự hội nghị biên mậu thường niên với nước bạn Lào; nghiên cứu xây dựng cơ sở hạ tầng như: kho hàng hoá, các trung tâm phân phối những mặt hàng mà tỉnh có lợi thế tại các tỉnh bạn Lào. Thường xuyên tổ chức các đoàn tham gia hoạt động xúc tiến, quảng bá, hội nghị, hội thảo du lịch, thương mại và đầu tư với các tỉnh bạn Lào. Tiếp tục thực hiện mô hình “Một cửa - một lần dừng” về vận chuyển người, hàng hóa qua lại biên giới tại cặp Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo và Đensavẵn. Phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư cập nhật tình hình hoạt động và hỗ trợ các doanh nghiệp Quảng Trị SXKD, hợp tác đầu tư hiệu quả tại Lào. Tính đến nay, tỉnh Quảng Trị có 5 dự án đầu tư với tổng vốn đầu tư đăng ký là 167 triệu USD tại hai tỉnh bạn Lào; nhiều doanh nghiệp của tỉnh đã đầu tư, triển khai thành công bước đầu nhiều dự án trên đất bạn, như: Tổng công ty TNHH MTV Thương mại Quảng Trị, Công ty TNHH MTV Cao su Quảng Trị...
Trong điều kiện còn khó khăn về nguồn lực nhưng hàng năm, Quảng Trị cũng đã trích ngân sách hơn 04 tỷ đồng cho để hỗ trợ công tác giáo dục, đào tạo; hỗ trợ kinh phí trên 12 tỷ đồng giúp bạn nâng cấp và xây dựng một số cơ sở giáo dục, y tế, công trình phúc lợi xã hội tại một số địa bàn khó khăn của hai tỉnh bạn.
Khai giảng lớp Trung cấp LLCT -HC cho cán bộ 2 tỉnh Salavan và Savannakhẹt (Lào)
Việc hợp tác trên lĩnh vực đào tạo nguồn nhân lực giữa tỉnh Quảng Trị và các tỉnh bạn Lào tiếp tục chuyển biến tích cực. Hình thức hợp tác đào tạo chủ yếu vẫn tập trung vào trao đổi giáo viên giữa các trường, đào tạo lý luận chính trị, hành chính, tiếng Việt cho cán bộ, học sinh, sinh viên của 2 tỉnh bạn. Trường Chính trị Lê Duẩn tỉnh Quảng Trị tiếp tục hợp tác với Trường Chính trị và quản lý nhà nước của 2 tỉnh Savannakhet và Salavan hỗ trợ nhau về trao đổi nghiệp vụ và đào tạo lý luận chính trị trung cấp cho cán bộ của 2 tỉnh. Từ năm 2008 đến nay, đã đào tạo 6 khóa Trung cấp Lý luận chính trị-hành chính cho 300 học viên tỉnh Savannakhet và Salavan; Quảng Trị là tỉnh đầu tiên của cả nước thực hiện chủ trương của Ban Bí thư về giúp các tỉnh có chung đường biên giới đào tạo cán bộ cho bạn. Trường Cao đẳng sư phạm Quảng Trị tiếp nhận đào tạo tiếng Việt cho cán bộ, học sinh, sinh viên các tỉnh của Lào.
Công tác phòng, chống tội phạm cũng được các lực lượng chức năng của hai bên phối hợp giải quyết hiệu quả, đã đấu tranh thắng lợi nhiều chuyên án, vụ án, kế hoạch, trong đó có nhiều chuyên án lớn về ma túy. Các ngành chức năng liên quan của tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với lực lượng quản lý, các ngành liên quan của bạn thực hiện nghiêm túc, nhanh chóng, đúng quy trình công tác kiểm soát xuất nhập cảnh, giám sát hải quan, kiểm dịch tại 2 Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo và La Lay. Hoạt động phối hợp của Ban Chỉ đạo Biên giới tỉnh Quảng Trị với tỉnh Savannakhet và Salavan được duy trì thường xuyên và đạt được nhiều kết quả thiết thực. Công tác tuyên truyền pháp luật về bảo vệ biên giới: Hiệp định, quy chế Biên giới Việt - Lào, Luật Biên giới Quốc gia được quan tâm; công tác quản lý biên giới, giữ vững an ninh và trật tự khu vực biên giới được đảm bảo. Các phong trào thi đua, các cuộc vận động ở địa bàn khu dân cư đặc biệt là khu vực miền núi, khu vực biên giới và phong trào quần chúng tham gia tự quản đường biên cột mốc, giữ gìn an ninh trật tự thôn bản, khu vực biên giới, kết nghĩa Bản - Bản hai bên biên giới được duy trì hiệu quả. Được sự giúp đỡ của chính quyền và nhân dân các bộ tộc Lào anh em, Quảng Trị đã làm tốt công tác tìm kiếm, cất bốc và quy tập hài cốt liệt sĩ, quân tình nguyện, chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào về nước an táng.
Lễ đón hài cốt liệt sĩ hy sinh tại Lào về an táng tại Nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Đường 9
Công tác tăng dày và tôn tạo hệ thống mốc quốc giới Việt Nam – Lào đã được chính quyền và các lực lương chức năng 03 tỉnh hoàn thành với quyết tâm cao nhất. 62 vị trí mốc/tổng số 68 cột mốc hiện đại đã góp phần làm nên đường biên giới trường tồn, trở thành nơi gặp gỡ của tình hữu nghị, hợp tác chặt chẽ Việt Nam. Đây là minh chứng thuyết phục thể hiện đầy đủ mối quan hệ truyền thống, hữu nghị, đoàn kết đặc biệt Việt Nam - Lào trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng độc lập, chủ quyền và lợi ích chung, hợp tác cùng phát triển.
Mặc dù vẫn còn những hạn chế nhất định trong một số lĩnh vực hợp tác, vẫn chưa khai thác được hết tiềm năng của mỗi bên, song phải tự hào rằng rằng, Quảng Trị và các tỉnh bạn Lào có chung đường biên giới đãcùng nhau xây dựng và vun đắp mối quan hệ tốt đẹp và tổ chức nhiều hoạt động hợp tác phong phú, sẵn sàng hỗ trợ lẫn nhau bằng khả năng của mình, góp phần tích cực vào việc cùng cố và phát huy truyền thống tốt đẹp của hai dân tộc.
Để tiếp tục phát huy truyền thống quan hệ hữu nghị, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai nước Việt - Lào nói chung và giữa 03 tỉnh Quảng Trị - Savanakhet - Salavan nói riêng, trong thời gian tới, Quảng Trị và các tỉnh bạn Lào cần tăng cường công tác tuyên truyền sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân hai nước, đặc biệt là giáo dục cho thế hệ trẻ- chủ nhân tương lai của đất nước biết nâng niu, quý trọng, giữ gìn, phát huy hơn nữa mối quan hệ thủy chung, trong sáng, mẫu mực của hai nước mà các thế hệ cha anh đã dày công xây dựng, vun đắp. Tiếp tục bổ sung, hoàn thiện các cơ chế, chính sách, tổ chức thực hiện có hiệu quả những thỏa thuận, cam kết đã ký kết giữa Quảng Trị và các tỉnh bạn Lào, trọng tâm là thực hiện hiệu quả nội dung thỏa thuận cấp cao giữa tỉnh Quảng Trị với hai tỉnh Savannakhet và Salavan giai đoạn 2017-2019. Chú trọng đẩy mạnh hợp tác với hai tỉnh Savannakhet và Salavan bằng các hoạt động thiết thực, hiệu quả, toàn diện trên các lĩnh vực, trong đó chú trọng phát triển sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, hình thành các cùng sản xuất nguyên liệu xuyên biên giới phục vụ chế biến và xuất khẩu như rừng trồng, các sản phẩm nông nghiệp như cao su, cà phê, chuối, sắn... Tập trung phát triển thương mại biên giới biên thông qua 02 cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, La Lay và các cửa khẩu phụ, lối mở biên giới. Quy hoạch và xây dựng hệ thống chợ biên giới, kết nối giao thông thuận lợi thức đẩy trao đổi hàng hóa và thương mại. Nghiên cứu mô hình khu kinh tế biên giới chung (khu thương mại chung) trên biên giới hai nước Việt Nam - Lào với các cơ chế, ưu đãi cao nhất theo pháp luật của mỗi nước, trên cơ sở đó, đề xuất hai chính phủ cho áp dụng thí điểm tại cặp Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo/Quảng Trị – Đen Savẳn/Savannakhet và cặp Cửa khẩu quốc tế La Lay/Quảng Trị - La Lay/Salavan vì lợi ích chung của hai nước và lợi ích của mỗi tỉnh biên giới. Tiếp tục đẩy mạnh hợp tác trên các lĩnh vực y tế, giáo dục, văn hóa xã hội...
Là địa phương có chung đường biên giới với 2 tỉnh bạn Lào, Quảng Trị vui mừng chứng kiến những đổi thay nhanh chóng đang diễn ra hằng ngày, hằng giờ trên đất nước Triệu Voi tươi đẹp nói chung, các tỉnh bạn Lào nói riêng và chân thành mong muốn Nhân dân các bộ tộc Lào anh em, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng NDCM Lào sẽ xây dựng các địa phương ngày càng phát triển. Kỷ niệm 55 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao và 40 năm ký kết hiệp ước hữu nghị hợp tác Việt - Lào, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Trị tiếp tục khẳng định quyết tâm phấn đấu kế thừa và vun đắp tình đoàn kết đặc biệt, quan hệ hữu nghị thủy chung gắn bó và sự hợp tác toàn diện giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước Việt – Lào mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững, coi đây là lẽ sống, là nghĩa tình trước sau như một, là tài sản chung thiêng liêng cần truyền lại cho các thế hệ mai sau./.