Mùa xuân năm 1971, phối hợp chặt chẽ với bộ đội chủ lực Việt Nam và quân Giải phóng Lào, Quảng Trị đã góp phần đập tan cuộc hành quân Lam Sơn 719 - một cuộc hành quân thử nghiệm chiến lược "Việt Nam hoá chiến tranh” tại Đường 9 - Nam Lào. Trên đà thắng lợi, đúng 11giờ 30 phút, ngày 30/3/1972, tiếng súng lệnh tiến công giải phóng Quảng Trị bắt đầu. Ngay sau những trận đánh dồn dập mở màn mở chiến dịch, trước sức mạnh áp đảo của bộ đội chủ lực và bộ đội địa phương, kẻ thù hoang mang, bị động nếm phải đòn thất bại cay đắng. Chỉ trong 5 ngày tấn công đợt I, toàn bộ hệ thống vòng ngoài của địch ở cửa ngõ phía Bắc bị xé toang, vành đai thép, “con mắt thần điện tử” Mắc Namara bị đập tan tành. Các cứ điểm Ba Hồ, Động Toàn, các cao điểm 365, 544, 241...ở phía tây và các cứ điểm Cồn Tiên, Dốc Miếu, Quán Ngang, miếu Bái Sơn ở phía bắc cùng một lúc Thưòi bị san bằng nhanh chóng. Dưới sự lãnh đạo của Đảng mà trực tiếp là các tổ chức đảng địa phương, tiếng súng công đồn đến đâu là cả làng, trai, gái, già trẻ nhất tề đứng dậy diệt đồn, phá bốt cùng với bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương truy kích địch, làm chủ quê hương của mình. Ngày 2/4/1972 hai huyện Gio linh, Cam Lộ hoàn toàn giải phóng.
Bị mất tuyến phòng thủ vòng ngoài, lúng túng, bị động, đế quốc Mỹ cấp tốc tăng cường chi viện tối đa cho quân nguỵ đủ các loại phương tiện kỹ thuật quân sự, kể cả pháo đài bay B52, các loại máy bay chiến thuật, pháo hạm, xe tăng, thiết giáp, hòng chặn đứng các mũi tấn công ào ạt của quân và dân ta. Được bổ sung lực lượng, với chiến thuật “phòng thủ cứng”, quân nguỵ hình thành một tập đoàn phòng ngự “bất khả xâm phạm” quyết cố thủ 3 cứ điểm lớn Đông Hà, Ái Tử và La Vang. Sáng 27/4/1972, bằng đợt tấn công bước 2, các trận pháo kích dồn dập trút lên các cứ điểm phòng ngự co cụm của địch ở Đông Hà, La Vang. Được sự yểm trợ của xe tăng, pháo binh, tên lửa, quân ta tấn công từ 3 hướng, tổng công kích vào cứ điểm Đông Hà, đập nát tập đoàn phòng ngự kiên cố nhất của địch. Ngày 28 /4 /1972 thị xã Đông Hà hoàn toàn giải phóng. Thừa thắng xốc tới như thế chẽ tre, bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương cùng với dân quân du kích đã ào ạt tiến quân đánh chiếm Ái tử, La Vang quét sạch hệ thống phòng ngự kiên cố của địch, hai huyện Triệu Phong và Hải Lăng được giải phóng. 11giờ, ngày 1/5/1972, quân và dân ta hoàn toàn làm chủ thị xã Quảng Trị, cờ đỏ sao vàng kiêu hãnh tung bay trên bầu trời Quảng Trị, đánh dấu ngày quê hương chiến thắng huy hoàng.
45 năm, sau dấu son lịch sử ấy, Đảng bộ và nhân dân Quảng Trị tự hào đã làm những gì có thể để tiếp nối truyền thống Anh hùng. Từ một nền kinh tế thuần nông, phương thức canh tác lạc hậu, công nghiệp hầu như chưa có gì, cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội vô cùng khó khăn, thiếu thốn, thu nhập đời sống của các tầng lớp nhân dân hết sức thấp kém đến nay Quảng Trị đã có những đổi thay to lớn và toàn diện.
Tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 6,5%; nông nghiệp, công nghiệp, thương mại dịch vụ tăng trưởng khá; số doanh nghiệp thành lập mới tăng; vốn đầu tư toàn xã hội tăng 9,1% (so với năm 2015); thu hút các dự án ODA đạt kết quả khá, góp phần tích cực trong việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, cải thiện điều kiện sinh kế và xoá đói giảm nghèo. Cùng với đó, tỉnh đã tổ chức thành công Hội nghị xúc tiến đầu tư - quảng bá du lịch Quảng Trị năm 2016,đến nay đã có 9/18 dự án được nhà đầu tư triển khai trên địa bàn tỉnh với số vốn đăng ký giải ngân được 29%. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh cơ bản được giữ vững; đã kịp thời ứng phó, khắc phục và thực hiện các chính sách hỗ trợ, giải quyết khó khăn cho người dân bị thiệt hại do sự cố môi trường ở các huyện ven biển. Tình hình an ninh quốc phòng được đảm bảo tốt. Đặc biệt, hai năm lại đây, “năng lượng” của tỉnh được tiếp thêm với quyết định của Thủ tướng đưa Quảng Trị vào tỉnh trọng điểm khu vực miền Trung và thành lập Khu kinh tế Đông Nam; phê duyệt đề án đầu tư cơ sở hạ tầng khu vực cửa khẩu Quốc tế La Lay... đã tạo điều kiện thuận lợi cho tỉnh ta “cất cánh”. Đây là những kết quả quan trọng với nhiều điểm nhấn, nhiều điểm mới, thể hiện sự nỗ lực, tinh thần vượt khó và tính chủ động, linh hoạt, sáng tạo của Đảng bộ, chính quyền, cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân trong tỉnh.
Dẫu vậy, so với bạn bè trong khu vực và cũng ngẫm lại chính mình, chúng ta thấy chất lượng tăng trưởng tỉnh ta chưa bền vững; năng suất lao động chưa cao; thu hút đầu tư nhìn chung vẫn còn khó; nguồn vốn đầu tư phát triển gặp nhiều khó khăn; tái cơ cấu nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới chưa mạnh; chỉ số năng lực canh tranh cấp tỉnh vẫn còn khiêm tốn....đó là những day dứt sau một qúa trình mặc dù đã rất cố gắng.
Tự hào với truyền thống 45 năm, với quyết tâm chính trị, khát vọng cống hiến và sự đổi mới mạnh mẽ, năng động, quyết liệt; khơi dậy giá trị truyền thống, bản lĩnh cách mạng của người dân Quảng Trị trước những khó khăn, thử thách toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đoàn kết một lòng tin tưởng những mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra sẽ sớm trở thành hiện thực.
NGUYỄN TRÍ ÁNH
(Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Quảng Trị)