Trung tuần tháng 4/2017, Thường trực HĐND tiến hành giám sát tình hình sử dụng đất đối với các dự án đầu tư tại các khu công nghiệp, khu kinh tế. Qua giám sát đã phát hiện nhiều bất cập, vướng mắc, đặc biệt là những sai phạm trong sử dụng đất. Khu Công nghiệp Nam Đông Hà có tổng diện tích đất quy hoạch 98,754 ha, trong đó đất cho thuê 75,579 ha, đất xây dựng hạ tầng và công trình phụ trợ 16,365 ha, đất trồng cây xanh 6,810 ha. Đến nay, toàn khu công nghiệp đã có 31 dự án được cấp phép đầu tư, thuê đất với diện tích 64,498 ha, tỷ lệ lấp đầy đạt 85,34%, trong đó 17 dự án đã đi vào hoạt động, 4 dự án đã triển khai xây dựng nhưng chưa lắp đặt thiết bị, máy móc, 7 dự án đang triển khai xây dựng, 1 dự án đã xây dựng một phần nhưng không lắp đặt máy móc; 1 dự án tạm dừng hoạt động, 1 dự án chưa triển khai xây dựng.
Trong số 31 dự án đầu tư có 13 dự án vi phạm các quy định về sử dụng đất đai như sử dụng không hết diện tích đất thuê, không tiếp tục đầu tư dự án giai đoạn 2 theo giấy phép đầu tư, không tiếp tục đầu tư dự án, một số dự án sử dụng diện tích đất không đúng mục đích như sử dụng làm kho chứa hàng hóa, cho thuê lại. Ngoài ra, có 2 dự án đã có quyết định thu hồi đất nhưng chưa hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng gồm: Dự án Nhà máy ván ép Đông Hà của Công ty TNHH Bạch Đằng với diện tích đất 20.000 m2 ; dự án Nhà máy sản xuất quạt điện cơ Cotico và nhựa dân dụng công nghiệp các loại của Công ty cổ phần đầu tư phát triển nông, công, lâm nghiệp Nam Trường Sơn. Khu Công nghiệp Quán Ngang có tổng diện tích thiết kế 201 ha, trong đó đất cho thuê 143 ha.
Đến nay, đã có 15 dự án đầu tư với diện tích đất thuê 91 ha, chiếm 63% diện tích lấp đầy, trong đó có 12 dự án đang sản xuất kinh doanh, 3 dự án đang xây dựng. Nhìn chung các dự án đầu tư tại Khu Công nghiệp Quán Ngang đều sử dụng hết diện tích và hoạt động có hiệu quả, tuy nhiên vẫn có 3 dự án có sai phạm về sử dụng đất và đã thu hồi 49.502 m2 . Khu Kinh tế- Thương mại đặc biệt Lao Bảo có tổng diện tích 15.804 ha, trong đó Khu Công thương mại Lao Bảo có diện tích 100 ha, Cụm Cửa khẩu Lao Bảo 14,2 ha, Cụm sản xuất công nghiệp tập trung phía Tây Bắc thị trấn Lao Bảo 23 ha, Khu Công nghiệp Tân Thành 21 ha, Khu Dịch vụ - Du lịch Làng Vây 4,37 ha, Khu Công viên VHTT thị trấn Lao Bảo 2,67 ha, Khu tái định cư Lao Bảo - Tân Thành 14 ha. Đến nay đã có 52 dự án đầu tư được giao đất, thuê đất với diện tích 447.697 m2 , chiếm 42,7% diện tích đất được giao và cho thuê, trong đó có 23 dự án được giao đất; 29 dự án cho thuê đất; có 6 dự án có sai phạm về sử dụng đất, tạm dừng hoạt động thời gian quá 48 tháng; tiến hành thu hồi 92.892 m2 đất của 3 dự án gồm Văn phòng chi nhánh xăng dầu Lao Bảo 2.296 m2, Nhà máy chế biến lâm sản Lao Bảo 19.396 m2 , Siêu thị Thiên Niên Kỷ 71.200 m2 (doanh nghiệp tự trả lại đất).
Nguyên nhân của các vi phạm về đất đai của các dự án đầu tư tại các khu công nghiệp, khu kinh tế hiện nay được xác định các dự án vi phạm đều là dự án được cấp giấy chứng nhận đầu tư theo Luật Đầu tư năm 2005, quyết định cho thuê đất theo Luật Đất đai 2003, trong đó chưa có nội dung ký quỹ đầu tư, xác định năng lực tài chính của nhà đầu tư như pháp luật hiện hành dẫn đến tình trạng một số dự án chủ đầu chậm triển khai dự án, một số dự án chỉ đầu tư nhà xưởng nhưng không lắp đặt thiết bị, máy móc đi vào hoạt động. Một số dự án do nhà đầu tư gặp khó khăn về tài chính dẫn đến chậm triển khai dự án, các giai đoạn của dự án. Tại Khu Kinh tế- Thương mại đặc biệt Lao Bảo do cơ chế, chính sách thay đổi khiến một số dự án đang tạm ngừng hoạt động.
Từ đó, hiệu quả sử dụng đất tại các khu công nghiệp, khu kinh tế chưa phát huy hiệu quả, nhiều diện tích đất bỏ trống, một số doanh nghiệp không có năng lực lại được sử dụng nhiều diện tích đất, một số doanh nghiệp có năng lực nhưng thiếu đất sản xuất đã gây ra tình trạng lãng phí và thiếu hụt quỹ đất cho các nhà đầu tư có năng lực như tình trạng của Công ty cổ phần thông Quảng Phú được thuê đất hơn 2 ha tại Khu Công nghiệp Nam Đông Hà, hoạt động ngày càng hiệu quả từ đầu tư 1 dây chuyền đến nay đã đầu tư tiếp dây chuyền 2 và tiếp tục muốn mở rộng đầu tư dây chuyền 3 nhưng không còn đất để triển khai dự án.
Theo đồng chí Nguyễn Đức Dũng, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh, từ thực trạng sử dụng đất tại các khu công nghiệp, khu kinh tế hiện nay, HĐND tỉnh sẽ tiếp tục ban hành các văn bản yêu cầu UBND tỉnh và các cơ quan chức năng giải quyết những vướng mắc hiện nay, đồng thời tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để xử lý đối với những sai phạm như xử lý nghiêm đối với các dự án đầu tư không đúng mục đích ghi trong giấy chứng nhận đầu tư và mục đích thuê đất. Thu hồi đất đối với các dự án sử dụng đất không đúng mục đích thuê hoặc cho thuê lại nhằm phát huy hiệu quả sử dụng đất. Ngoài ra tiếp tục tạo cơ chế thông thoáng trong thu hút đầu tư, đặc biệt giải quyết những vướng mắc, bất cập trong việc cho thuê đất, sử dụng đất, tạo điều kiện giúp các doanh nghiệp phát huy hiệu quả trong sử dụng đất, phát triển sản xuất, kinh doanh.
Lê Minh