Nhanh và lợi công, đó là lợi ích trước mắt mà ai cũng thấy nhưng ít người biết rằng việc dùng thuốc diệt cỏ để canh tác một cách tràn lan sẽ gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt là môi trường nước. Bởi, thuốc diệt cỏ một phần thẩm thấu qua đất, còn phần lớn theo nước mưa trôi xuống các con sông, suối và ao hồ. Đặc biệt, trong quá trình phun thuốc diệt cỏ, phát quang, thay vì tập kết để xử lý, người dân lại vứt bừa bãi, thậm chí súc rửa các lọ thuốc ngay đầu nguồn nước. Vì vậy, cứ đến mùa vụ trồng sắn, các con suối trên địa bàn trở thành một nỗi ám ảnh của người dân và chẳng ai dám dùng nước lấy từ con suối để sinh hoạt, đặc biệt là dùng trong ăn uống. Với gần 10.000 ha đất trồng sắn tại hai huyện miền núi Hướng Hóa và Đakrông, chủ yếu canh tác trên các sườn đồi, nơi được xem là đầu nguồn nước, trong khi trung bình mỗi năm tỉnh Quảng Trị sử dụng từ 80 đến 100 tấn thuốc diệt cỏ, dư lượng hóa chất độc hại chắc chắn sẽ ảnh hưởng lâu dài đến môi trường, đặc biệt là môi trường nước.
Ông Trần Minh Tuấn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh, cho biết: “Hiện nay ở địa bàn miền núi hai huyện Hướng Hóa và Đakrông nhiều người dùng thuốc diệt cỏ, phát quang để làm sạch rẫy. Điều đáng lo ngại là phần lớn người dân đang dùng loại thuốc Paraquat. Đây là loại thuốc đặc biệt nguy hiểm nên năm 2016 Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có văn bản đưa thuốc này vào danh mục thuốc cấm sử dụng ở Việt Nam”. Lo ngại nguồn nước bị ô nhiễm, một số gia đình trên địa bàn có điều kiện kinh tế khá giả đã mua nước lọc đóng chai để dùng cho những nhu cầu bức thiết hàng ngày. Còn phần lớn người dân do nghèo khó nên phương án dùng nước lọc đã trở nên xa xỉ và đành chấp nhận sống chung với “thần chết”, phó mặc cho số phận.
Hơn 2 năm nay, Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh đã đầu tư hàng trăm triệu đồng để làm giếng khoan tại các Đồn Biên phòng. Tuy nhiên, việc làm giếng khoan cũng gặp muôn vàn khó khăn. Đặc biệt, như Đồn Biên phòng Ba Tầng từng khoan 3 mũi tìm giếng, có mũi sâu xuống gần 100 m nhưng vẫn không có nước. Ở những nơi khác có nước thì đều bị nhiễm phèn hoặc vôi nên chỉ dùng được trong tắm, giặt. Vì vậy, các Đồn Biên phòng Sa Trầm, Ba Tầng, Tam Thanh, Thuận phải mua nước lọc đóng chai từ thị trấn Lao Bảo, tiêu tốn khoảng 200.000 đồng/ ngày/đồn để phục vụ cho nhu cầu ăn, uống hàng ngày.
Bài toán về ô nhiễm nguồn nước ở hai huyện Hướng Hóa và Đakrông vô cùng nan giải nhưng vẫn chưa có lời giải. Mặc dù lực lượng Bộ đội Biên phòng đứng chân trên địa bàn đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền và các ban, ngành địa phương tổ chức tuyên truyền, vận động người dân hạn chế dùng thuốc diệt cỏ, thuốc phát quang; tập huấn các phương pháp sử dụng nhằm giảm thiểu nguy hại nhưng tình hình vẫn chưa khả quan.
Để hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường do thuốc diệt cỏ, thuốc phát quang, nên chăng bên cạnh việc tuyên truyền cho nhân dân nhận thức rõ tác hại của các loại thuốc, cần xử lý nghiêm những người buôn bán các loại thuộc cực độc như Paraquat. Mặt khác, ngành chức năng địa phương cần quy hoạch rõ những vùng trồng sắn nguyên liệu, nghiêm cấm việc phá rừng đầu nguồn để lấy đất canh tác...
Phan Phước Trung