Cuối tuần trước, tờ POLITICO xác nhận việc Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo có kế hoạch tới Hawaii để gặp các quan chức chính phủ Trung Quốc. Tuy nhiên, theo tờ báo thì việc thu xếp vẫn chưa hoàn tất.
Đến ngày 15/6, mọi thông tin liên quan tới cuộc gặp gỡ đã trở nên sáng tỏ hơn sau khi truyền thông Mỹ và Trung Quốc đều đưa tin cuộc hội đàm sẽ diễn ra tại Căn cứ không quân Hickam thuộc Hawaii (Mỹ) vào ngày mai (17/6). Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc Dương Khiết Trì sẽ dẫn đầu đoàn đại biểu hai nước tham gia cuộc gặp gỡ.
Hiện Bộ Ngoại giao Mỹ chưa đưa ra bình luận gì. Trong khi đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên cho biết giới chức hai nước "đang duy trì liên lạc thông qua các kênh ngoại giao và mọi thông tin bổ sung sẽ được cung cấp ngay khi sáng tỏ”.
Theo một số nguồn tin, cuộc gặp tới sẽ tập trung vào công tác ứng phó với dịch COVID-19, kiểm soát vũ khí, thương mại, tình hình Triều Tiên và nhiều vấn đề khác.
Nếu diễn ra theo dự kiến, đây sẽ là cuộc gặp gỡ đầu tiên giữa các quan chức cấp cao của Mỹ và Trung Quốc kể từ khi quan hệ hai nước phải đối mặt với những vấn đề gây sức ép mới, từ những tranh cãi xoay quanh đại dịch COVID-19, tình hình Hồng Kông (Trung Quốc), các vụ biểu tình liên quan tới vụ công dân da màu George Floy bị sát hại, cho tới hoạt động quân sự tại Eo biển Đài Loan và Biển Đông.
Cuộc gặp gỡ cấp cao gần đây nhất giữa Mỹ và Trung Quốc diễn ra vào ngày 15/1 tại Washington (Mỹ). Đây là sự kiện quan trọng, đánh dấu bước ngoặt trong quan hệ giữa hai nền kinh tế nhất, nhì thế giới khi Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc và Tổng thống Mỹ D.Trump ký kết thỏa thuận thương mại giai đoạn một. Trước đó, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống D.Trump đã từng hai lần điện đàm vào các ngày 7/2 và 27/3.
Dư luận đang kỳ vọng cuộc gặp sắp diễn ra vào ngày mai giữa ông Dương Khiết Trì và ông Pompeo sẽ giúp cải thiện mối quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ vốn đang diễn biến theo chiều hướng xấu. Gần đây, giới quan sát của hai nước phải lên tiếng kêu gọi cả Bắc Kinh và Washington kiềm chế, nỗ lực để tránh kịch bản quan hệ song phương bị hoàn toàn đổ vỡ. Phát biểu trong cuộc họp báo thường niên hồi tháng trước, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường nhấn mạnh, Bắc Kinh và Washington cần tìm kiếm cách thức cùng hợp tác, và sự chia rẽ sẽ chỉ khiến đôi bên bị phương hại.
Ông Lu Xiang – một nhà nghiên cứu thuộc Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc cho rằng đã tới lúc quan chức cấp cao của Mỹ và Trung Quốc gặp gỡ, khi mà mối căng thẳng giữa hai bên đã gần lên tới “đỉnh điểm”. Ông Lu Xiang cho rằng, dù Mỹ và Trung Quốc có “thiếu thân thiện” đến đâu, thì sự liên lạc vẫn đóng vai trò thiết yếu để đôi bên làm sáng tỏ lập trường của nhau.
Giáo sư quan hệ quốc tế tại trường Đại học Renmin (Trung Quốc) – ông Shi Yinhong đánh giá, cuộc gặp gỡ giữa các quan chức cấp cao của Mỹ và Trung Quốc sẽ là một diễn biến tích cực. Dù cho rằng một vòng đàm phán riêng lẻ sẽ không thể xoay chuyển cục diện, song ông Shi Yinhong cho rằng, cuộc gặp này nếu diễn ra theo dự kiến, thì cũng có nghĩa rằng các cuộc tiếp xúc cấp cao chưa bị “tiêu tan” bởi những “màn khẩu chiến” giữa đôi bên.
Theo nhận định của ông Shi Yinhong, trong cuộc gặp sắp tới, các đại diện Mỹ và Trung Quốc sẽ thảo luận về nhiều vấn đề, trong đó có việc Mỹ gia tăng hoạt động quân sự tại khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, tình hình Đài Loan (Trung Quốc)… Tuy nhiên, ông Shi Yinhong cho rằng tất cả các vấn đề liên quan tới mối quan hệ Mỹ-Trung đều quan trọng./.
Thu Lan (Theo barrons.com, SCMP)