Hạ viện Mỹ vừa thông qua dự luật lưỡng đảng về việc bổ nhiệm một đại sứ với nhiệm vụ giúp thúc đẩy tiến trình bình thường hóa quan hệ giữa Israel với các nước láng giềng Arab, đặc biệt là Saudi Arabia.
Dự luật được thông qua với tỷ lệ áp đảo 413 phiếu thuận và 13 phiếu chống.
Đại sứ mới này sẽ đóng vai trò là cố vấn chính, điều phối các nỗ lực của Chính phủ Mỹ liên quan đến việc mở rộng và củng cố Hiệp định Abraham, tham gia thảo luận về Hiệp định Abraham với các quan chức quốc gia chưa có quan hệ ngoại giao chính thức với Israel.
Hạ nghị sỹ Mile Lawler tuyên bố vị Đại sứ này sẽ giúp đưa các quốc gia khác như Saudi Arabia tham gia Hiệp định Abraham.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cũng đã kêu gọi Israel và Saudi Arabia bình thường hóa quan hệ.
Ngoại trưởng Blinken khẳng định Mỹ có lợi ích an ninh quốc gia thực sự trong việc thúc đẩy bình thường hóa quan hệ giữa Israel và Saudi Arabia. Do đó, Washington tin rằng nước này có thể và thực sự phải đóng vai trò thiết yếu thúc đẩy quan hệ giữa Israel và Saudi Arabia.
Ngoại trưởng Mỹ cho biết chính quyền của Tổng thống Joe Biden đánh giá việc bình thường hóa quan hệ hoàn toàn giữa Saudi Arabia và Israel khó có thể diễn ra trong "một sớm, một chiều."
Tuy nhiên, ông nêu rõ Washington sẽ tích cực thúc đẩy bình thường hóa quan hệ giữa hai nước khi ông tới Jeddah và Riyadh, gặp các đối tác Arab và Vùng Vịnh.
Tờ Thời báo Israel ngày 13/6 dẫn lời ông Fahad Nazer, người phát ngôn Đại sứ quán Saudi Arabia tại Mỹ tuyên bố nước này sẽ không bình thường hóa quan hệ với Israel cho đến khi một nhà nước Palestine được thành lập.
Người phát ngôn Fahad Nazer nhấn mạnh lập trường của Saudi Arabia về cuộc xung đột Israel-Palestine trong nhiều năm qua rất rõ ràng và nhất quán.
Tuyên bố trên được đưa ra trong bối cảnh Mỹ tăng cường nỗ lực làm trung gian cho thỏa thuận hòa bình giữa Israel và Saudi Arabia.
[Saudi Arabia nêu điều kiện bình thường hóa quan hệ với Israel]
Ngoại trưởng Saudi Arabia, ông Faisal bin Farhan, cũng khẳng định việc bình thường hóa quan hệ với Israel phụ thuộc vào giải pháp hai nhà nước cho cuộc xung đột Israel-Palestine.
Mỹ đã tăng cường thúc đẩy quan hệ giữa Saudi Arabia và Israel sau những thành công của Hiệp định Abraham - sáng kiến do cựu Tổng thống Donald Trump đưa ra nhằm thuyết phục các nước Arab công nhận Nhà nước Do Thái.
Mặc dù Israel và Saudi Arabia từ lâu đã duy trì liên lạc thường xuyên ở cấp độ không chính thức, song Riyadh vẫn từ chối công nhận Israel, liên quan đến cuộc xung đột ở Trung Đông.
Trước đó, Ngoại trưởng Israel Yair Lapid ngày 30/5 cho biết để đạt được một thỏa thuận bình thường hóa quan hệ giữa Israel và Saudi Arabia là “cả một tiến trình dài và thận trọng."
Ông Lapid khẳng định một thỏa thuận bình thường hóa quan hệ giữa Israel và Saudi Arabia nếu có sẽ không thể được đưa ra một cách nhanh chóng và bất ngờ giống như các thỏa thuận Abraham.
Thay vào đó, nó sẽ là “một tiến trình lâu dài và thận trọng từ cả hai phía” và phải giải quyết “các vấn đề an ninh của cả hai nước."
Tuy nhiên, Ngoại trưởng Lapid cho biết thêm Israel “đang phối hợp với Mỹ và một số nước bạn bè vùng Vịnh, ở nhiều cấp độ khác nhau, trong đó Ai Cập là một đối tác quan trọng," để cuối cùng có thể đi đến một thỏa thuận với Saudi Arabia.
Sau khi ký một loạt thỏa thuận Abraham về bình thường hóa quan hệ với 4 quốc gia Arab Hồi giáo, Israel hy vọng sẽ tiếp tục phát triển đà quan hệ này với Saudi Arabia - quốc gia được coi là “anh cả” trong thế giới Arab Hồi giáo.
Đầu năm 2020, Israel đã lần đầu tiên cho phép công dân nước này tới Saudi Arabia trong một số trường hợp gồm đi hành hương và đi tham dự cuộc họp hoặc tìm kiếm cơ hội đầu tư.
Với trường hợp vì lý do công việc, thời gian lưu lại Saudi Arabia có thể lên tới 90 ngày. Tuy nhiên, người dân Israel muốn tới Saudi Arabia vẫn cần có thư mời và sự đồng ý từ phía nhà chức trách Saudi Arabia.
Năm 2019, Saudi Arabia và Israel thâm chí còn có các cuộc họp bí mật ở Washington và London với sự trung gian của một đối tác châu Âu, và đạt được thỏa thuận bí mật trị giá 250 triệu USD, theo đó phía Tel Aviv chuyển giao hệ thống công nghệ do thám cho Riyadh.
Cũng trong 2019, Saudi Arabia còn mua các hệ thống phòng thủ tên lửa Vòm Sắt của Israel để phòng vệ./.
(Vietnam+)