Vừa qua, Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) dự báo nền kinh tế đang giảm tốc của thế giới có nguy cơ rơi vào suy thoái, đồng thời cắt giảm triển vọng tăng trưởng toàn cầu về mức thấp nhất một thập kỷ (2,9% trong năm 2019 và 3% trong năm 2020). Theo OECD, căng thẳng thương mại Mỹ-Trung, nguy cơ Brexit không thỏa thuận và sự giảm tốc của nền kinh tế Trung Quốc là những yếu tố rủi ro gây tác động tới nền kinh tế thế giới.
Một số nền kinh tế chủ yếu “u ám”
Kinh tế Mỹ tiếp tục tăng trưởng chậm lại. Do nhu cầu từ nước ngoài giảm, chỉ số PMI sản xuất và dịch vụ đều giảm xuống mức thấp nhất trong vài năm gần đây (PMI sản xuất giảm từ 50,4 trong tháng 7/2019 xuống còn 50,3 trong tháng 8/2019, PMI dịch vụ giảm từ 53 còn 50,7). Chỉ số giá tiêu dùng của Mỹ tháng 8/2019 chỉ ở mức 0,1%, giảm so với 0,3% trong tháng 7/2019. Tỷ lệ thất nghiệp tháng 8/2019 vẫn thấp ở mức 3,7%, tương đương hai tháng trước đó. Trong bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang, những lo ngại về việc nền kinh tế Mỹ sẽ rơi vào suy thoái trong giai đoạn 2020-2021 ngày càng tăng. Ngày 18/9/2019, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) hạ lãi suất lần thứ hai trong năm nay với mức giảm 0,25%, về khoảng 1,75-2%. Fed đồng thời để ngỏ khả năng thực hiện thêm ít nhất một đợt cắt giảm 0,25% lãi suất nữa từ nay tới cuối năm 2019.
Khu vực châu Âu, tăng trưởng GDP quý II/2019 chậm lại, đạt 0,2%, sau mức khi 0,4% trong quý I/2019. Chỉ số PMI tổng hợp tháng 8/2019 đạt mức 51,9 điểm, tăng nhẹ so với tháng 7 (51,5 điểm). Sản xuất công nghiệp tháng 7/2019 giảm 0,4% so với tháng trước. Lạm phát tháng 7/2019 là 1,0%, giảm so với mức 1,3% của tháng 6/2019. Thất nghiệp tháng 7/2019 ở mức 7,5% - mức thấp nhất kể từ tháng 7/2008.
Kinh tế Nhật Bản, đang có xu hướng mở rộng dần nhưng vẫn bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài chủ yếu xuất phát từ xung đột thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Các yếu tố này sẽ dẫn đến áp lực giảm giá hơn nữa của các công ty Nhật Bản và kế hoạch tăng thuế tiêu dùng trong tháng 10/2019 có thể sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tiêu dùng trong thời gian tới. GDP quý II/2019 tăng 1,2% (quý I/2019 là 1%). Chỉ số PMI tổng hợp tăng mạnh trở lại trong tháng 8/2019 lên mức 51,9 điểm từ mức 50,6 điểm trong tháng 7/2019. Tuy nhiên, PMI sản xuất vẫn ở mức 49,3 điểm trong tháng 8/2019, thấp hơn mức 49,4 điểm trong tháng 7/2019. Chỉ số niềm tin tiêu dùng của Nhật Bản cũng giảm liên tiếp trong nhiều tháng qua xuống còn 37,1 trong tháng 8/2019 và đây là mức thấp nhất kể từ 4/2014.
Kinh tế Hàn Quốc, tiếp tục gặp nhiều khó khăn. Xuất khẩu hàng hóa tiếp tục giảm 13,6% so với cùng kỳ trong tháng 8/2019, mạnh hơn mức giảm 11,0% trong tháng 7/2019, với tổng giá trị 44,2 tỷ USD trong tháng 8 (tháng 7: 46,1 tỷ USD). Trong khi đó, nhập khẩu hàng hóa giảm 4,2% trong tháng 8, so với mức giảm 2,7% của tháng 7 và đạt 42,5 tỷ USD. Thương mại bị suy giảm bởi sự suy giảm nhu cầu về các sản phẩm công nghệ, bảo hộ thương mại và đặc biệt là biến động giá mặt hàng chất bán dẫn (mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Hàn Quốc). Mặc dù PMI sản xuất tăng lên 49,0 vào tháng 8/2019 từ mức 47,3 trong tháng 7, song đây là tháng thứ 4 liên tiếp chỉ số PMI sản xuất nhỏ hơn 50 chứng tỏ sự co lại trong các hoạt động sản xuất.
Kinh tế Trung Quốc tháng 9/2019 tiếp tục bộc lộ thêm nhiều dấu hiệu bất ổn mới trong bối cảnh căng thẳng thương mại với Mỹ. Sản lượng công nghiệp tháng 8/2019 chỉ tăng 4,4% so với cùng kỳ năm ngoái, giảm xuống mức thấp nhất trong 17 năm qua và thấp hơn 0,4% so với tháng 7/2019. Tuy nhiên, ngành công nghiệp công nghệ cao lại tăng trưởng mạnh, tăng 6,1% so với cùng kỳ năm 2018. Tổng xuất nhập khẩu tháng 8/2019 tăng 0,1% so với tháng 8/2018. PMI tổng hợp ở mức 49,5 điểm trong tháng 8 (giảm 0,2 điểm so với tháng 7/2019). CPI tháng 8/2019 tăng 2,8%, tương đương so với tháng 7. Doanh số bán lẻ trong tháng 8/2019 giảm 0,1 điểm % so với tháng 7/2019.
Thị trường tài chính tiền tệ thế giới nhiều rủi ro
Thị trường tài chính thế giới tháng 9 mặc dù không có nhiều biến động song ẩn chứa nhiều rủi ro. Chỉ số US Index trong tháng 9 duy trì ổn định ở mức 98 điểm phần trăm. Sau khi hạ lãi suất từ cuối tháng 7/2019, ngày 18/9, Fed tiếp tục hạ lãi suất lần thứ hai trong năm. Trong trường hợp chính sách lãi suất thấp được duy trì, Mỹ có thể phải đối mặt với “bong bóng” tài chính và lạm phát do nguy cơ phá vỡ các cơ chế định giá tài sản trên thị trường.
Ở châu Âu, để kích thích tăng trưởng kinh tế, trong tháng 9, ECB đã giảm lãi suất tiền gửi xuống -0,5% từ mức -0,4%, giữ nguyên hoặc giảm lãi suất cho vay và tái khởi động lại chương trình mua tài sản (chương trình nới lỏng định lượng – QE) từ ngày 1/11 với 20 tỷ euro (22 tỷ USD) mỗi tháng, kéo dài tới khi được mục tiêu lạm phát. Tỷ giá USD/EUR duy trì ổn định ở mức 0,9 trong tháng 9/2019.
Về giá cả hàng hóa thế giới, giá dầu mỏ trong tháng 9/2019 có xu hướng tăng do Saudi Arabia cam kết về việc cắt giảm sản lượng của OPEC+ và tồn trữ dầu thô Mỹ sụt giảm hơn nhiều so với dự kiến. Đặc biệt, sự kiện tấn công mỏ dầu ở Iran (vào thứ 7 ngày 14/9/2019) đã khiến giá dầu trong phiên giao dịch ngày 17/9 tăng đột biến. Theo đó, giá dầu thô tại thị trường New York giao tháng 10/2019 (WTI) tăng 6,78 USD, tương đương mức tăng 12% so với cùng kỳ tháng trước; giá dầu Brent tại ICE giao tháng 11/2019 cũng tăng mạnh lên mức 68,32 USD/thùng, tăng 15,6% so với tháng 8. Giá nông sản có xu hướng tăng trong tháng 9/2019. Giá vàng trong tháng 9/2019 biến động mạnh do biến động kinh tế, địa chính trị thế giới và do động thái chốt lời của các nhà đầu tư.
An Bình