Ngày 12/5, Liên minh châu Âu (EU) cảnh báo bất kỳ động thái nào do Anh tiến hành nhằm đơn phương xóa bỏ các thỏa thuận thương mại hậu Brexit ở Bắc Ireland là không thể chấp nhận được và là mối đe dọa cho thỏa thuận "Ngày Thứ Sáu tốt lành" nhằm duy trì hòa bình ở vùng lãnh thổ này.
Trong tuyên bố sau cuộc điện đàm với Ngoại trưởng Anh Liz Truss, Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu Maros Sefcovic nhấn mạnh hành động đơn phương là điều không thể chấp nhận được.
Việc chính quyền London có ý định thực hiện hành động đơn phương tiếp tục gây quan ngại sâu sắc.
Theo đại diện Ủy ban châu Âu, EU đã đưa ra một loạt giải pháp cho vấn đề mà Anh gặp phải liên quan Nghị định thư Bắc Ireland.
Về phần mình, Ngoại trưởng Truss nhấn mạnh Anh không có lựa chọn nào khác ngoài tiến hành hành động, trừ khi EU có thái độ linh hoạt hơn trong đàm phán liên quan các quy định thương mại hậu Brexit đối với Bắc Ireland.
[Anh nhấn mạnh sự cần thiết giải quyết vấn đề Nghị định thư Bắc Ireland]
Nhiều tháng qua, Anh và EU đã tìm cách phá vỡ thế bế tắc liên quan đến Nghị định thư Bắc Ireland - văn kiện dẫn đến việc kiểm tra hải quan với hàng hóa từ phần còn lại của Vương quốc Anh đến Bắc Ireland nhằm tránh hình thành một đường biên giới trên bộ của vùng này với Cộng hòa Ireland, một nước thành viên EU.
Đây là nguyên tắc quan trọng của thỏa thuận "Ngày Thứ Sáu tốt lành" giúp lập lại hòa bình tại vùng Bắc Ireland sau hơn 30 năm xung đột giữa một phe ủng hộ ở lại nước Anh và phe còn lại ủng hộ sáp nhập với Cộng hòa Ireland.
Căng thẳng chính trị gia tăng tại Bắc Ireland sau cuộc bầu cử địa phương tại Anh hồi tuần trước giúp phe ủng hộ Cộng hòa Ireland lần đầu giành ưu thế tại vùng này và đang nỗ lực hình thành mô hình chia sẻ quyền lực ở địa phương.
Tuy nhiên, phe ủng hộ Anh lại ra điều kiện chỉ tham gia mô hình chia sẻ quyền lực nếu Nghị định thư Bắc Ireland được điều chỉnh.
Trong cuộc điện đàm với ông Sefcovic, bà Truss nhấn mạnh đây là vấn đề hòa bình nội bộ và an ninh của nước Anh. Nếu EU không linh hoạt giúp giải quyết các vấn đề liên quan Nghị định thư Bắc Ireland thì Chính phủ Anh khi đó không còn lựa chọn nào khác ngoài việc hành động đơn phương.
Theo nghị định thư Bắc Ireland, 1 trong 2 bên ký kết có thể kích hoạt điều khoản tạm dừng thực thi thỏa thuận khi nhận thấy việc triển khai thỏa thuận gây những khó khăn nghiêm trọng và dai dẳng về kinh tế, xã hội hoặc môi trường.
Hiện phía Anh cho rằng việc hình thành các điểm kiểm tra hàng hóa từ các vùng còn lại của Anh sang Bắc Ireland đang làm suy yếu nền hòa bình của nước này khi phe ủng hộ Anh cho rằng hoạt động trên chia cắt vùng lãnh thổ này với phần còn lại của Anh và tổ chức nhiều cuộc biểu tình phản đối.
Bà Truss nhấn mạnh ưu tiên của Anh là bảo vệ nền hòa bình và ổn định ở Bắc Ireland. Ngoại trưởng Anh cũng lưu ý rằng tình hình hiện nay đang gây ra tình trạng gián đoạn thương mại không thể chấp nhận được và gây ra tình trạng mất công bằng trong nội bộ người dân Anh khi những người ở Bắc Ireland bị đối xử khác với người dân ở những vùng còn lại.
Bà Truss cho rằng EU cần thể hiện trách nhiệm với tinh thần thực dụng hơn và đảm bảo nghị định thư Bắc Ireland mang lại những mục tiêu cuối cùng.
Bà cho biết phía Anh đã đề xuất một số biện pháp giảm rào cản thương mại trong nội bộ Anh trong khi vẫn bảo vệ thị trường chung châu Âu.
Tuy nhiên, ông Sefcovic vẫn khẳng định EU sẽ không mở rộng đàm phán hay đưa nêu đề xuất mới để thay thế nghị định thư kể trên./.
Lê Ánh (TTXVN/Vietnam+)