Các số liệu thống kê được báo chí chính thức đăng tải cho biết 20% trong tổng số 11,2 triệu người dân Cuba là những người trên 60 tuổi, trong khi số dân trong độ tuổi lao động đã sụt giảm từ 7,2 triệu người năm 2015 xuống 7,1 triệu người năm 2016 (tổng số dân gần như không đổi), tương đương 65% dân số.
Hiện tại Cuba đang áp dụng tuổi về hưu 60 dành cho nữ và 65 dành cho nam, nhưng là chế độ về hưu không bắt buộc, nói cách khác là khi tới độ tuổi này người lao động có quyền về hưu và hưởng chế độ đãi ngộ trên nếu có nhu cầu, còn không vẫn có thể tiếp tục cống hiến.
Theo ước tính dân số chính thức của Cuba, trong giai đoạn 2028 – 2032, khoảng 180.000 người dân Cuba sẽ bước vào giai đoạn tuổi nghỉ hưu, trong khi chỉ có 120.000 trẻ vị thành niên đến tuổi lao động (theo luật Cuba là từ 17 tuổi).
Với 2,2 triệu người cao tuổi, Cuba hiện đã là một trong những nước có dân số già nhất Mỹ Latinh và nếu các ước tính hiện tại trở thành thực tế, tới năm 2050, “hòn đảo tự do” sẽ đứng thứ 9 thế giới về tỷ lệ người già.
Chính phủ Cuba từng nhìn nhận tình trạng này là “một thách thức không thể trì hoãn” và xác định 3 nguyên nhân chính là tỷ lệ sinh thấp, tuổi thọ trung bình tăng cao và làn sóng di dân ra nước ngoài. Riêng về tỷ lệ sinh, từ hơn 30 năm nay, chỉ số này của Cuba luôn ở mức dưới tỷ lệ 2,1 con/1 phụ nữ - được cho là phù hợp cho việc tiếp nối thế hệ một cách ổn định.
“Trabajadores” – cơ quan ngôn luận của Tổng liên đoàn lao động Cuba (CTC)- nhấn mạnh rằng bối cảnh này buộc Cuba phải “tái cấu trúc” xã hội và môi trường lao động, bao gồm cả việc đánh giá lại lực lượng lao động. Trên thực tế, tình trạng già hóa dân số đã được cảnh báo nhiều lần trước đây và năm 2014, Chính phủ Cuba đã thành lập một ủy ban có nhiệm vụ khuyến khích sinh đẻ cũng như thúc đẩy việc làm cho người cao tuổi.
Hai vấn đề xã hội lớn nhất của tình trạng già hóa dân số hiện tại là công tác chăm sóc người già không còn khả năng làm việc đồng thời kéo dài và tận dụng tốt hơn khả năng cũng như kinh nghiệm chuyên môn của nhóm người này. Lĩnh vực kinh tế hiện được Cuba nhắm tới dành cho những người cao tuổi là dịch vụ - lĩnh vực hiện cung cấp việc làm cho 64% dân số trong độ tuổi lao động của Cuba – với các hoạt động điển hình như thương mại, giao thông, hành chính, y tế, văn hóa, thể thao, khoa học và tài chính./.
Huyền Anh