Thưa đồng chí! Trong những năm gần đây, hoạt động ngành khoa học và công nghệ (KH&CN) được đánh giá đã có nhiều bước đột phá, đặc biệt đối với công tác lựa chọn các nhiệm vụ nghiên cứu KH&CN, đồng chí có thể chia sẻ khái quát về những kết quả đã đạt được?
- Những năm qua, hoạt động KH&CN tỉnh đạt được nhiều thành tựu trên các lĩnh vực như nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, quản lý công nghệ, sở hữu trí tuệ, an toàn bức xạ hạt nhân, tiêu chuẩn đo lường chất lượng.... trong đó công tác nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, đặc biệt là công tác lựa chọn các nhiệm vụ nghiên cứu KH&CN đã có bước chuyển biến và đạt được một số kết quả nhất định. Các nhiệm vụ KH&CN đã gắn với việc phát triển các sản phẩm hàng hóa chủ lực, nâng cao giá trị gia tăng và tính cạnh tranh. Các đề tài, dự án KH&CN thực hiện theo hướng tập trung, chất lượng và có tính ứng dụng cao, không chạy theo số lượng, trong đó tập trung phát triển các công nghệ phục vụ sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng và lợi thế cạnh tranh, các lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ năng lượng mới, công nghệ sạch, thân thiện với môi trường; ưu tiên các dự án sản xuất thử nghiệm, các dự án KH&CN về phát triển các sản phẩm hàng hóa chủ lực, tiềm năng có triển vọng; các nhiệm vụ KH&CN nhằm góp phần khôi phục sản xuất, chuyển đổi sinh kế cho người dân ở vùng cát ven biển chịu ảnh hưởng sự cố môi trường biển...
Đối với các nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia đã góp phần giải quyết một số vấn đề bức thiết của thực tiễn địa phương; hỗ trợ phát triển ngành nghề, tạo việc làm, thu hút lao động nông nhàn và tăng thu nhập cho người dân. Đặc biệt, năm 2016, Sở KH&CN đã tham mưu UBND tỉnh đề xuất và đã được Bộ KH&CN phê duyệt danh mục đặt hàng 2 dự án thuộc chương trình nông thôn miền núi, bắt đầu thực hiện từ năm 2017. Đối với các đề tài, dự án cấp tỉnh, Sở đã tập trung triển khai các dự án sản xuất thử nghiệm, các dự án KH&CN về phát triển các sản phẩm hàng hóa chủ lực, sản phẩm tiềm năng có triển vọng của tỉnh như cà phê, cao su, cây dược liệu, cây lâm nghiệp; lợn, bò, gà…góp phần khôi phục sản xuất, chuyển đổi sinh kế cho người dân ở vùng cát ven biển chịu ảnh hưởng sự cố môi trường biển.
Đặc biệt Sở KH&CN đã phối hợp với Tổ chức Phát triển công nghiệp, công nghệ và năng lượng mới Nhật Bản (NEDO), Công ty Stanley Electric khảo sát, thử nghiệm ứng dụng đèn LED cho các tàu đánh bắt xa bờ của tỉnh. Kết quả thử nghiệm mang lại hiệu quả kinh tế cao cho ngư dân, góp phần tiết kiệm nhiên liệu, bảo vệ môi trường biển. Các nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở, Sở đã tập trung hoàn thiện, chuyển giao các công nghệ, các mô hình mới gắn với thực tiễn sản xuất của các đơn vị, địa phương trên địa bàn tỉnh. Từ năm 2016, Sở KH&CN đã phê duyệt danh mục 7 nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở, hiện tại đã tiến hành thẩm định đề cương, giao trực tiếp thực hiện mới 3 nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở năm 2017.
 |
|
Ứng dụng đèn LED cho các tàu đánh bắt xa bờ của tỉnh. Ảnh: HVA
|
Đặc biệt, Sở đang triển khai thực hiện nhiệm vụ xác lập quyền sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm đặc sản mang yếu tố địa danh ở các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh, với mục tiêu đề ra là xây dựng và hoàn thiện 9 bộ thủ tục hồ sơ về các sản phẩm đặc sản mang yếu tố địa danh ở các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh; xác định các chỉ tiêu đặc trưng về chất lượng, xây dựng và công bố Bộ tiêu chuẩn cơ sở của 9 sản phẩm; tiến hành đăng ký, xác lập quyền về nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận của 9 sản phẩm đặc sản gắn liền với địa danh của 9 huyện, thị xã, thành phố của tỉnh; tăng cường hướng dẫn quản lý, sử dụng nhãn hiệu nhằm phát triển thương hiệu sau khi được chứng nhận; hỗ trợ về chiến lược xây dựng, quảng bá và giới thiệu sản phẩm đặc sản ở địa phương nhằm phát triển thương hiệu sau khi được chứng nhận.
- Để đạt được những kết quả nêu trên, ngành KH&CN Quảng Trị đã nỗ lực như thế nào, thưa đồng chí?
- Để đạt được những kết quả nêu trên, trước hết là nhờ sự chỉ đạo trực tiếp của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự quan tâm giúp đỡ của Bộ KH&CN, sự phối hợp của các sở, ban ngành..., đội ngũ lãnh đạo và CBNV trong toàn Sở đã quyết liệt triển khai các nhiệm vụ, giải pháp nhằm đổi mới KH&CN, đưa KH&CN hướng về cơ sở phục vụ đời sống và sản xuất của người dân. Các nhiệm vụ KH&CN được điều chỉnh theo hướng giải quyết đồng bộ các khâu trong chuỗi giá trị sản phẩm, đầu tư xuyên suốt từ khâu nghiên cứu, hoàn thiện quy trình, đưa vào áp dụng trong sản xuất để thương mại hoá các sản phẩm KH&CN. Sở đã đổi mới công tác chỉ đạo điều hành theo hướng lấy chất lượng công việc làm mục tiêu, triển khai đồng bộ trên tất cả các lĩnh vực. Sở đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 11/2016/QĐ-UBND ngày 31/3/2016 về Quy chế quản lý các nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh và cấp cơ sở trên địa bàn tỉnh.
Theo đó, đã đổi mới công tác lập kế hoạch và dự toán ngân sách đối với hoạt động KH&CN phù hợp với đặc thù của lĩnh vực KH&CN theo quy định hiện hành; thực hiện cơ chế đặt hàng, đấu thầu thực hiện nhiệm vụ KH&CN và cơ chế khoán kinh phí đến sản phẩm KH&CN cuối cùng theo kết quả đầu ra. Xây dựng cơ chế đặc thù trong quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước để thực hiện nhiệm vụ KH&CN theo hướng giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho tổ chức, cá nhân chủ trì nhiệm vụ KH&CN. Đổi mới cơ chế quản lý kinh phí thực hiện nhiệm vụ KH&CN sử dụng ngân sách nhà nước, cấp kinh phí thực hiện nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh thông qua Quỹ Phát triển KH&CN...
Đồng thời, tiến hành cơ cấu lại các nhiệm vụ KH&CN gắn với việc phát triển các sản phẩm hàng hóa chủ lực nhằm nâng cao giá trị gia tăng và tính cạnh tranh của các sản phẩm, phù hợp với yêu cầu phát triển sản xuất của các doanh nghiệp (DN) và nền kinh tế. Chủ động phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, tổ chức bên ngoài triển khai có hiệu quả hoạt động hợp tác về KH&CN nhằm tranh thủ nguồn lực KH&CN có chất lượng cao và huy động được sự tham gia của nhiều cơ quan, đơn vị để nâng cao tiềm lực KH&CN cho tỉnh.
- Để thực hiện tốt hơn nhiệm vụ KH&CN xuất phát từ cơ sở, hướng về cơ sở thì năm 2017 và những năm tiếp theo ngành KH&CN tỉnh định hướng nhiệm vụ như thế nào và tập trung vào những giải pháp gì, thưa đồng chí?
- Về định hướng xây dựng các nhiệm vụ KH&CN, Sở tiếp tục cơ cấu lại các nhiệm vụ KH&CN theo hướng tập trung phát triển các công nghệ phục vụ sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng và lợi thế cạnh tranh cao, các lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ năng lượng mới, công nghệ sạch, thân thiện với môi trường, cơ cấu ưu tiên các dự án sản xuất thử nghiệm, các dự án KH&CN về phát triển sản phẩm hàng hóa chủ lực, tiềm năng có triển vọng. Đồng thời, điều chỉnh cơ cấu hợp lý giữa nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ với tiếp thu và làm chủ công nghệ tiên tiến phù hợp với điều kiện Quảng Trị.
Cơ cấu, sắp xếp lại các chương trình KH&CN theo hướng: lồng ghép một số chương trình hoặc nội dung thuộc chương trình KH&CN vào các chương trình phát triển KT-XH; điều chỉnh hợp lý số lượng nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng và đề án khoa học. Các giải pháp cần tập trung thực hiện là: Thực hiện cơ chế đặt hàng nhiệm vụ KH&CN nhằm gắn nghiên cứu khoa học với thực tiễn, cam kết áp dụng kết quả nghiên cứu, giải quyết tình trạng nhiều đề tài nghiên cứu đã được nghiệm thu, đánh giá thành công nhưng thiếu tính ứng dụng, bảo đảm cho kinh phí đầu tư có hiệu quả và giảm thiểu lãng phí. Tiếp tục đổi mới phương pháp và trình tự xác định nhiệm vụ KH&CN.
Việc xác định và phê duyệt nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh được thực hiện thường xuyên, liên tục trong năm trên cơ sở dự toán nguồn ngân sách nhà nước được duyệt và các nguồn kinh phí khác cân đối cho việc thực hiện nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh trong năm kế hoạch và các năm tiếp theo tương ứng với thời gian thực hiện nhiệm vụ KH&CN được phê duyệt. Thúc đẩy hình thành và hoàn thiện cơ chế hoạt động của Quỹ phát triển KH&CN của DN. Khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để DN đầu tư cho hoạt động KH&CN, đổi mới, nâng cao trình độ công nghệ. Phát huy nguồn đầu tư của DN cho KH&CN thông qua việc trích lập quỹ phát triển KH&CN của DN.
Thực hiện cơ chế quản lý kinh phí thông qua Quỹ phát triển KH&CN. Việc phân bổ kinh phí thực hiện các nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh được chuyển vào Quỹ phát triển KH&CN của tỉnh. Cấp kinh phí thực hiện được tiến hành thông qua Quỹ phát triển KH&CN tỉnh. Thực hiện cơ chế khoán chi thực hiện nhiệm vụ KH&CN. Giao quyền tự chủ cho tổ chức chủ trì và chủ nhiệm trong việc sử dụng dự toán kinh phí của nhiệm vụ. Tổ chức, cá nhân chủ trì thực hiện nhiệm vụ được chủ động sử dụng kinh phí giao khoán một cách hợp lý để hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu. Thực hiện cơ chế tư vấn độc lập trong quản lý nhiệm vụ KH&CN. Việc tư vấn độc lập có thể do tổ chức, cá nhân có năng lực và kinh nghiệm trong lĩnh vực chuyên môn cần tư vấn và do người đứng đầu cơ quan quản lý lựa chọn để tham khảo trước hoặc sau khi họp hội đồng để quyết định.
Tuy nhiên, việc sử dụng tư vấn độc lập không thể thay thế cho hình thức tư vấn thông qua hội đồng. Những cơ chế đổi mới lần này sẽ gắn kết quả nghiên cứu với thực tiễn, đặc biệt chú trọng vấn đề hiệu quả của hoạt động KH&CN sao cho KH&CN tác động trực tiếp và mạnh mẽ hơn tới năng suất lao động, năng lực cạnh tranh của các sản phẩm chủ lực của tỉnh và doanh nghiệp, tốc độ và chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, cá nhân chủ trì trong quá trình triển khai thực hiện và nâng cao hiệu quả của việc thực hiện nhiệm vụ KH&CN trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
- Xin cảm ơn đồng chí!
Hà Vân An (thực hiện)