Sau 12 năm triển khai thi hành Luật Phòng, chống mua bán người năm 2011, thực tế đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tiến hành sửa đổi, bổ sung luật để giải quyết những tồn tại, khó khăn, vướng mắc, bất cập đồng thời đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công tác phòng, chống mua bán người hiện nay và trong thời gian tới.
Theo đó, trong phiên họp Quốc hội chiều nay, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang đã trình bày Tờ trình về dự án Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi).
Bổ sung hàng loạt chế độ bảo vệ nạn nhân
Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết dự thảo luật trình Quốc hội gồm 8 chương, 66 điều. So với Luật Phòng, chống mua bán người năm 2011, dự thảo luật giữ nguyên số chương, sửa đổi, bổ sung nội dung 52/58 điều, xây dựng mới 9 điều, bỏ 1 điều.
“Việc sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống mua bán người là yêu cầu cấp thiết, khách quan nhằm hoàn thiện pháp luật phòng, chống mua bán người, tạo nhận thức thống nhất và đầy đủ về công tác phòng, chống mua bán người trong thời gian tới; nâng cao trách nhiệm của cá nhân, gia đình, cơ quan, tổ chức và của toàn xã hội trong công tác phòng, chống mua bán người góp phần ổn định tình hình an ninh, trật tự, an toàn xã hội; nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về phòng, chống mua bán người…,” Bộ trưởng Lương Tam Quang nhấn mạnh.
Theo đó, dự thảo luật tập trung vào một số nội dung cơ bản như: Bổ sung quy định về khái niệm “mua bán người”; sửa đổi, bổ sung quy định về căn cứ xác định nạn nhân và quy định về các nguồn tài liệu, chứng cứ để xác định nạn nhân cùng một số căn cứ khác để xác định nạn nhân.
Tuyên án 15 bị cáo trong đường dây mua bán trẻ sơ sinh ở Bình Dương. (Ảnh: TTXVN)
Việc sửa đổi, bổ sung này nhằm tạo sự thống nhất trong quy định của pháp luật, phù hợp với Nghị định thư về việc phòng ngừa, trừng trị và trấn áp tội buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em (bổ sung Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm có tổ chức, tội phạm xuyên quốc gia), Công ước ASEAN về phòng, chống buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em và các điều ước quốc tế khác có liên quan mà Việt Nam là thành viên; bảo đảm phù hợp với quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).
Dự thảo luật cũng bổ sung quy định về khái niệm “người đang trong quá trình xác định là nạn nhân” và bổ sung quy định về chế độ hỗ trợ, bảo vệ đối với người đang trong quá trình xác định là nạn nhân, gồm: hỗ trợ về nhu cầu thiết yếu và chi phí đi lại; hỗ trợ y tế; hỗ trợ tâm lý; trợ giúp pháp lý; hỗ trợ chi phí phiên dịch trong quá trình xác định nạn nhân.
Bên cạnh đó, dự thảo luật bổ sung những quy định nâng cao chế độ hỗ trợ đối với nạn nhân so với quy định của luật hiện hành, gồm: tất cả nạn nhân có nguyện vọng trở về nơi cư trú được hỗ trợ các khoản chi phí đi lại và tiền ăn để trở về nơi cư trú; được hỗ trợ chi phí khám, chữa bệnh; được hỗ trợ để ổn định tâm lý; tất cả nạn nhân được trợ giúp pháp lý… Việc sửa đổi, bổ sung này nhằm bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền của nạn nhân, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam hiện nay và trong thời gian tới.
Ngoài ra, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cũng cho biết dự thảo luật còn bổ sung các nội dung khác để phù hợp với quy định của Hiến pháp năm 2013 và các luật liên quan, phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; phù hợp thực tiễn công tác phòng, chống mua bán người hiện nay và đáp ứng yêu cầu của công tác này thời gian tới.
Đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ hệ thống pháp luật
Thẩm tra dự án Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga nêu rõ Ủy ban Tư pháp tán thành sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Phòng, chống mua bán người.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội đánh giá Hồ sơ dự án luật được chuẩn bị công phu, đầy đủ tài liệu theo quy định tại khoản 1 Điều 64 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến. Mặt khác, Ủy ban Tư pháp cũng tán thành với phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật. Điều này phù hợp với 3 nhóm chính sách lớn đã được nêu trong Tờ trình số 435/TTr-CP ngày 05/9/2023 của Chính phủ.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga. (Ảnh: TTXVN)
Cũng theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga, các nội dung của dự thảo luật cơ bản đã thể chế hóa đầy đủ, toàn diện, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng về phòng chống, mua bán người, Hiến pháp năm 2013; cơ bản thống nhất với hệ thống pháp luật và tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên.
Tuy nhiên, liên quan đến một số quy định cụ thể của dự thảo luật, đại diện Ủy ban Tư pháp đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, cũng như nội luật hóa đầy đủ hơn một số quy định của Nghị định thư về phòng ngừa, trấn áp và trừng trị việc buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em (Nghị định thư Palermo), Công ước ASEAN về phòng, chống mua bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em (Công ước ACTIP)… và các điều ước quốc tế song phương mà Việt Nam ký kết với các nước./.
Đại biểu Nguyễn Công Long, Đồng Nai:
“Dự thảo Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi) được sửa đổi khá toàn diện, từ quy định quản lý biên giới, quản lý hộ khẩu, tới công tác kiểm soát đối với các cơ sở kinh doanh các ngành nghề có tính chất nhạy cảm. Bởi tình trạng mua bán người của chúng ta không chỉ diễn ra qua biên giới mà còn xảy ra rất nghiêm trọng trong các cơ sở kinh doanh nghề có tính nhạy cảm. Do đó, tôi cho rằng cơ quan quản lý nhà nước cần phải kiểm tra, thanh tra thường xuyên các cơ sở này."
Tại phiên tòa xét xử sơ thẩm của Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội, cơ quan tố tụng xác định, từ tháng 4-9/2022, nhóm 6 đối tượng đã thực hiện 5 vụ môi giới mua, bán thận và 1 vụ mua, bán gan.