Ngày 23/8/1945, Ủy ban Cách mạng lâm thời tỉnh Quảng Trị ra Quân lệnh số 2 “Mở cuộc tuyển quân cấp tốc thành lập chi đội giải phóng quân” được chọn làm ngày truyền thống của LLVT Quảng Trị. Ngày 19/9/1945, chi đội giải phóng quân đầu tiên mang tên Thiện Thuật của Quảng Trị dưới sự chỉ đạo trực tiếp của tỉnh được thành lập với 1.500 quân. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, LLVT Quảng Trị đã đánh trên 1.500 trận lớn, nhỏ, tiêu diệt hàng ngàn tên địch, bắn cháy, phá hủy hàng trăm xe cơ giới, thu nhiều vũ khí và đồ dùng quân sự. Tiêu biểu như trận đánh tháng 12/1945, chi đội đã anh dũng đánh bật một tiểu đoàn tàn quân Pháp từ Lào kéo sang với ý đồ đánh vào miền Tây Quảng Trị. Năm 1947, Đại đội 12, Tiểu đoàn 13 tổ chức phục kích giật bom tiêu diệt hai trung đội địch tại cầu Rào Quán (Hướng Hoá), đây là trận phục kích đạt hiệu suất cao nhất trong những ngày đầu chiến tranh của LLVT tỉnh. Bộ đội địa phương Gio Linh đã anh dũng, mưu trí đánh tan một tiểu đoàn địch đi càn quét, lùng sục ở Lệ Môn, Linh Châu. Chiến công của quân dân Vĩnh Linh đánh chặn một đại đội địch cách Hồ Xá 1 km, tiêu diệt toàn bộ quân giặc. Chiến công “Địa lôi chiến” diệt 64 xe chở lính Pháp ở đường 9... Tháng 10/1947, LLVT tỉnh đã phát triển lên 1.800 cán bộ, chiến sĩ. Năm 1948, Trung đoàn 95 đẩy mạnh hoạt động đánh địch trên đường 9, làm cho giặc Pháp phải căng ra để đối phó...
Trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược, với quyết tâm bám trụ kiên cường “Một tấc không đi, một ly không rời”, LLVT tỉnh thường xuyên bám đất, bám dân, diệt ác, trừ gian, hỗ trợ tích cực cho phong trào đấu tranh chính trị của quần chúng, tích cực chiến đấu chống càn bảo vệ thôn, xóm. Tiêu biểu như cuộc đồng khởi thắng lợi của quân và dân miền núi Hướng Hoá; 9 dũng sĩ phường Sắn (Hải Lăng) đánh tan một tiểu đoàn địch có máy bay, đại bác yểm trợ suốt một ngày. Năm 1959, LLVT Quảng Trị phối hợp với Ban Công tác đặc biệt Đoàn 559 tiến hành khảo sát, cắm mốc mở đường Trường Sơn và tiến hành các hoạt động xây dựng, bảo vệ, vận chuyển lương thực, vũ khí, đạn dược cho chiến trường miền Nam. Những năm 1961 - 1963, LLVT tỉnh cùng với nhân dân tiến công nổi dậy ở miền núi, phá tan các cuộc càn quét mang tên “Lê Lợi”, “Phượng Hoàng” của địch. Năm 1964, dân quân du kích Gio - Cam phối hợp với Đội biệt động Đông Hà phục kích chặn đánh tàu địch trên sông Hiếu. Năm 1971, quân dân tỉnh phối hợp với các đơn vị chủ lực mở chiến dịch Đường 9 Nam Lào, đánh bại cơ bản chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh” của địch. Riêng trong chiến dịch Đường 9 Nam Lào, ta đã đánh 290 trận, diệt 1.022 tên, phá huỷ 60 xe, bắn rơi 20 máy bay địch. Năm 1972, LLVT tỉnh phối hợp với các đơn vị chủ lực tiến công, nổi dậy phá vỡ tuyến phòng thủ Mắc-na-ma-ra. Năm 1972, hơn 300 ngày đêm chiến đấu, quân và dân tỉnh Quảng Trị đã phối hợp với các lực lượng đánh 1.212 trận, tiêu diệt hơn 10.156 tên, bắt sống 2.367 tên, bắn rơi 43 máy bay, bắn cháy 197 xe quân sự, bắn chìm, bắn cháy nhiều tàu chiến, phá huỷ nhiều trận địa pháo của địch. Tiêu biểu là phối hợp với bộ đội chủ lực chiến đấu anh dũng để giữ vững Thành Cổ Quảng Trị suốt 81 ngày đêm.
 |
|
Thực binh đánh địch đổ bộ đường biển trong diễn tập KVPT tỉnh năm 2018. Ảnh: XUÂN DIỆN
|
Sau ngày quê hương được giải phóng, LLVT tỉnh cùng với nhân dân tích cực chuẩn bị cho chiến dịch tiến công và nổi dậy giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Trong chiến dịch này, quân và dân ta đã loại khỏi vòng chiến đấu 4.576 tên địch, tổ chức 1.388 cuộc đấu tranh chính trị, bắn rơi 1.092 chiếc máy bay, riêng LLVT địa phương bắn rơi 387 chiếc, tiêu diệt 15 vạn tên địch, bắn chìm, bắn cháy hàng trăm tàu chiến của địch...
Trong thời kỳ mới, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy - Bộ Tư lệnh Quân khu, trực tiếp là Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh đã tích cực, chủ động tham mưu Tỉnh uỷ, UBND tỉnh lãnh đạo, quản lý, điều hành LLVT tỉnh đi vào nền nếp, phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành, đoàn thể triển khai toàn diện hoạt động quân sự, quốc phòng địa phương. Tập trung chú trọng việc tuyên truyền nâng cao nhận thức, kiến thức cho cán bộ, chiến sĩ, tổ chức bồi dưỡng KTQP cho các tầng lớp nhân dân trên địa bàn tỉnh; xây dựng LLVT vững mạnh về mọi mặt, trong đó chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ kỹ thuật, chiến thuật, khả năng SSCĐ, chiến đấu giành thắng lợi. Duy trì nghiêm chế độ trực SSCĐ, xử lý có hiệu quả các tình huống xảy ra; đấu tranh có hiệu quả với các âm mưu, thủ đoạn trong chiến lược “Diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh...
Ghi nhận những thành tích trong chiến đấu, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân và LLVT tỉnh Quảng Trị, 135 tập thể, 71 cá nhân được Đảng, Nhà nước tặng thưởng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân cùng nhiều huân, huy chương và phần thưởng cao quý khác.
Trải qua 73 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, LLVT Quảng Trị đã làm nên những nét truyền thống tiêu biểu: Tuyệt đối trung thành với Đảng, với chế độ XHCN, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì nước, vì dân, quyết chiến, quyết thắng, biết đánh, biết thắng mọi kẻ thù. Gắn bó máu thịt với nhân dân, kiên cường bám đất, bám dân, bám cơ sở xây dựng, giữ vững phong trào. Hậu phương, tiền tuyến đồng sức, đồng lòng luôn vì cả nước, với cả nước; đoàn kết tốt, kỷ luật nghiêm, tự lực, tự cường, cần kiệm xây dựng LLVT tỉnh vững mạnh toàn diện; đoàn kết, gắn bó thuỷ chung với các tỉnh bạn, nước bạn… Những nét truyền thống ấy được cô đọng trong 12 chữ vàng “Bám trụ kiên cường, lập công xuất sắc, vững mạnh toàn diện”.