Cổng thông tin điện tử

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, đầu tư công vừa là động lực, vừa là nguồn lực phát triển, phải phấn đấu giải ngân ít nhất 95% trong tổng số hơn 711 nghìn tỷ đồng vốn đầu tư công năm 2023.

Sáng 21/2, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị trực tuyến toàn quốc đôn đốc đẩy mạnh phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công và thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Phát biểu khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, năm 2023 là năm giữa nhiệm kỳ, có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện các Nghị quyết Đại hội XIII, Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025.

Tình hình thế giới tiếp tục diễn biến rất phức tạp, nhanh chóng, khó đoán định. Tăng trưởng kinh tế thế giới chậm lại, lạm phát ở mức cao. Cạnh tranh chiến lược nước lớn, cạnh tranh kinh tế, chiến tranh thương mại gay gắt hơn. Xung đột quân sự tại Ukraine còn có thể kéo dài. Hậu quả đại dịch COVID-19 trên toàn cầu còn nặng nề.

Nước ta là nước đang phát triển, nền kinh tế trong quá trình chuyển đổi, quy mô nền kinh tế còn khiêm tốn, trong nội tại vẫn còn nhiều khó khăn, mặt khác lại hội nhập sâu rộng, nền kinh tế có độ mở cao, một biến động nhỏ bên ngoài cũng có thể tác động lớn tới bên trong; tình hình có những thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen nhưng khó khăn, thách thức nhiều hơn.

Thủ tướng cho rằng, chúng ta phải giữ vững bản lĩnh, linh hoạt để lãnh đạo, chỉ đạo phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh khó khăn, thách thức, chịu sức ép đến cùng lúc từ cả bên trong và bên ngoài. Một trong những giải pháp là thúc đẩy đầu tư công, giải ngân đầu tư công vừa là nguồn lực, vừa là động lực phát triển, song đây vẫn là nhiệm vụ nặng nề, triển khai khó khăn, là vấn đề trăn trở kéo dài nhiều năm, nhiều nhiệm kỳ.

Năm 2023, Chính phủ xác định đẩy mạnh phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công và thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, 3 chương trình mục tiêu quốc gia là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của các cấp, các ngành, các địa phương.

Giải ngân đầu tư công có ý nghĩa quan trọng về nhiều mặt, góp phần tháo gỡ các nút thắt về hạ tầng giao thông, giáo dục, văn hóa, y tế, xã hội…; bảo đảm an ninh quốc phòng; giải quyết việc làm, tăng cường an sinh xã hội; tạo động lực mới, không gian phát triển mới, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh; tăng cường kết nối địa phương, kết nối vùng;duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, tăng năng lực sản xuất của nền kinh tế, thúc đẩy phục hồi nhanh và phát triển bền vững.

Thúc đẩy giải ngân đầu tư công cũng góp phần thực hiện chính sách tài khóa mở rộng có trọng tâm, trọng điểm phối hợp hài hòa, hợp lý, chặt chẽ với chính sách tiền tệ chắc chắn, chủ động, linh hoạt, hiệu và các chính sách khác để tiếp tục ưu tiên giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

Năm 2022, Chính phủ đã ban hành nhiều Nghị quyết, Chỉ thị, Công điện, tổ chức nhiều hội nghị trực tuyến toàn quốc, cuộc họp; thành lập 06 Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ để kiểm tra, đôn đốc công tác giải ngân vốn đầu tư công và gần đây đã ban hành Nghị quyết số 124/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công.

Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng Chính phủ, lãnh đạo các bộ, ngành khi đi công tác địa phương đã dành nhiều thời gian đi thị sát, kiểm tra các dự án đầu tư công trọng điểm quốc gia, của tỉnh, thành phố.

Nhờ đó, ước giải ngân kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước đến ngày 31/01/2023 là 541.857,52 tỷ đồng, đạt xấp xỉ 93,5% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, tuy thấp hơn cùng kỳ năm 2021 (cùng kỳ năm 2021 đạt 95,11%) nhưng là năm có số tuyệt đối giải ngân cao nhất so với các năm trước đây, tăng khoảng 23,5% (khoảng 103 nghìn tỷ đồng) so với năm 2021.

Công việc giải ngân vốn đầu tư công và triển khai Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế- xã hội ngày càng nặng nề khi tổng kế hoạch vốn ngân sách nhà nước năm 2023 là gần 711,7 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 130 nghìn tỷ đồng so với 2022.

Thủ tướng yêu cầu, chúng ta phải vừa bảo đảm tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công cao, vừa bảo đảm đúng chất lượng, hiệu quả các công trình, dự án. Nếu không có giải pháp phù hợp ngay từ ngày đầu, tháng đầu thì giải ngân vốn đầu tư công sẽ chậm, đầu tư công càng kéo dài thì càng lãng phí, đội vốn, chỉ số ICOR tăng, hiệu quả giảm, ảnh hưởng tới nguồn lực và động lực của sự phát triển.

Với khối lượng vốn đầu tư công lớn hơn hơn, yêu cầu cao hơn, Thủ tướng nêu rõ mục tiêu phải giải ngân đạt ít nhất 95% trong tổng số hơn 711 nghìn tỷ đồng vốn đầu tư công năm 2023.

Thủ tướng đề nghị các đại biểu báo cáo, thảo luận về tình hình giải ngân; phân tích nguyên nhân khách quan, chủ quan; các bài học kinh nghiệm, giải pháp hay, cách làm tốt; định hướng, nhiệm vụ, giải pháp thời gian tới; thống nhất nhận thức, tổ chức thực hiện thiết thực, hiệu quả, linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tế để tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc, tạo chuyển biến cả về nhận thức và hành động sau cuộc họp.

Phát biểu tại hội nghị Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi cho biết, năm 2022, TPHCM được giao vốn 54.000 tỷ nhưng khả năng cân đối của TP là 37.000 tỷ. TPHCM tính trên số này 37.000 tỷ này đến ngày 31/1/2023 TPHCM giải ngân được 71,3% tương đương 26.636 tỷ đồng. Tuy không đạt mục tiêu là 95% nhưng có tăng so với năm 2021 là 6.900 tỷ đồng, tăng 35%.

TPCHM nhận thấy có 5 nguyên nhân chính như sau:

- Thủ tục dự án, thủ tục xây dựng, phân bổ vốn của Thành phố trong năm 2022 làm chậm.

- Về công tác giải phóng mặt bằng (GPMB): Nhiều dự án kéo dài nên giá đất tăng, dẫn đến GPMB chậm, vừa không GPMB được vừa ảnh hưởng đến tiến độ xây lắp.

- Giá vật liệu tăng ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng.

- Thủ tục thuộc một số dự án ODA chậm. Nhưng bao trùm là trách nhiệm của chủ đầu tư trong việc chuẩn bị hồ sơ, đánh giá các tình huống phát sinh, chủ động tháo gỡ còn chậm.

Lần họp trước TPHCM đã báo cáo và nhận trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ, TPHCM đã tiến hành xem xét trách nhiệm các đồng chí đứng đầu các tổ chức còn triển khai chậm.

Năm 2023, rút kinh nghiệm của năm 2022, TPHCM được phân bổ vốn là 70.000 tỷ đồng, tăng gần gấp đôi so với năm 2022. Trong đó có 16.500 tỷ đồng vốn của Trung ương, 55.200 tỷ vốn của địa phương.

Đến nay, TPHCM đã phân bổ xong 100% vốn Trung ương, còn vốn địa phương còn một số hồ sơ dự án chưa hoàn thiện, còn 26.000 tỷ đồng.

Như vậy đến nay đủ điều kiện để phân bổ là 14.000 tỷ đồng, còn 4 dự án với tổng vốn là 12.000 tỷ đồng, TPHCM đang khẩn trương hoàn thiện và đến cuối tháng 3/2023, HĐND TPHCM sẽ có phiên chuyên đề để phân bổ hết 100% vốn địa phương.

TPHCM đã tổ chức Hội nghị triển khai kết quả giải ngân vốn đầu tư năm 2022 và phương hướng năm 2023, xác định trách nhiệm của chủ đầu tư, của Sở KHĐT, của đồng chí Phó Chủ tịch phụ trách lĩnh vực, đã cho ý kiến về những khó khăn vướng mắc, nhất là những thủ tục phối hợp với các ngành với nhau, thủ tục về GPMB, chuẩn bị cương quyết nửa đầu năm nay công tác mặt bằng phải đảm bảo được cho các dự án.

TPHCM cũng tiến hành củng cố lại các tổ công tác, trong đó có tổ GPMB, tổ các dự án vốn lớn; tổ ODA; ban hành các văn bản, các quy định, chương trình hành động và các chỉ đạo cụ thể cho từng dự án.

Về công tác GPMB Dự án Vành đai 3, dự kiến đến ngày 15/6/2023 sẽ bàn giao 80% mặt bằng cho nhà đầu tư, khởi công dự án này kịp trong tháng 6/2023.

Năm nay vốn GPMB của Dự án Vành đai 3 là hơn 18.000 tỷ đồng. Đây là số vốn lớn, nên cần khẩn trương từ cuối năm 2022 đến nay các địa phương đã rà soát các thủ tục để cố gắng đến tháng 6/2023 bàn giao 80% mặt bằng và đến tháng 11/2023 bàn giao 100% mặt bằng.

Đối với các công trình trọng điểm chủ yếu có vướng mắc về hạ tầng kỹ thuật, việc phối hợp với các đơn vị để di dời điện, nước, viễn thông… Cuối năm 2022, Thành phố đã giải quyết những nút thắt này để đến năm 2023, Thành phố sẽ đẩy nhanh tiến độ hơn nhằm giải quyết các vướng mắc.

Trong Dự thảo Nghị quyết năm 2024 của Thành phố liên quan nhiều đến các cơ chế đầu tư, GPMB và những cơ chế thu hút vốn khác, nếu đến tháng 5/2023 được Quốc hội sau đó triển khai sẽ có tác động lớn đến việc thúc đẩy đầu tư công cũng như đầu tư thu hút xã hội khác.

Rút kinh nghiệm năm 2022, TPHCM rất quyết tâm thực hiện tốt hơn để đạt mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công năm 2023.

Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang Nguyễn Văn Sơn cho biết: Thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ giao vốn cho tỉnh Hà Giang năm 2022 là 5.495 tỷ đồng. Trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện, riêng về cân đối ngân sách địa phương, Hà Giang đã giải ngân 94,38% theo kế hoạch vốn giao, nguồn ngân sách Trung ương cũng giải ngân được 77,72% kế hoạch.

Nếu không tính phần vốn ODA trả cho ngân sách Trung ương do chủ quan trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện cũng đạt được 93,66%. Riêng nguồn vồn phục hồi phát triển kinh tế được Chính phủ giao bổ sung, tỉnh Hà Giang đã giải ngân được 71,51%.

Mục tiêu chỉ đạo của Chính phủ giao thực hiện tối thiểu 50%, Hà Giang cũng đã đạt được mục tiêu đó. Như vậy, ba nguồn vốn này về cơ bản Hà Giang đáp ứng được yêu cầu theo chỉ đạo của Chính phủ.

Riêng về ba Chương trình mục tiêu, tổng vốn Hà Giang được Chính phủ giao là 1.493 tỷ. Mới giải ngân được 480 tỷ, đạt 27,38%. Nguyên nhân của việc giải ngân 3 Chương trình mục tiêu chậm: Cái thứ nhất là nguồn vốn được giao vào cuối tháng 5 và cần các văn bản hướng dẫn của Trung ương cũng như các văn bản chỉ đạo của tỉnh. Tỉnh cũng đã xây dựng những Nghị quyết, các kế hoạch tổ chức triển khai thực hiện. Đến quý IV/2022, mới thực hiện được chương trình này.

Và hiện nay, đến thời điểm này vẫn còn một số mặt tỉnh Hà Giang vẫn chưa thực hiện được, kể cả trong năm 2023, trong vốn của chương trình về ban hành Quyết định về định mức hỗ trợ các hộ thiếu đất nhà ở, sản xuất, quy định về bồi dưỡng tiếng dân tộc cũng như về hướng dẫn thực hiện công nghệ thông tin đến nay chưa hướng dẫn. Do vậy kế hoạch giải ngân vốn năm 2022 không thực hiện và cũng không phân bổ được và đến năm 2023 đến nay cũng chưa phân bổ được.

Nguyên nhân trong quá trình triển khai tất cả các nguồn vốn, về phía Hà Giang tổ chức triển khai ngay từ đầu năm 2022 theo đúng các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Về phía tỉnh, tỉnh cũng có các Nghị quyết và có các chỉ đạo rất cụ thể, riêng tổng thể giải ngân của Hà Giang trong tổng thể vốn được giao từ đầu năm cũng như 3 Chương trình phục hồi, Hà Giang đạt được 72% theo kế hoạch của Chính phủ giao. Trong đó, vốn của Chương trình mục tiêu đạt thấp có nguyên nhân như vậy. Bởi vì thực tế cuối tháng 5 Chính phủ mới giao vốn và các bộ ngành mới có hướng dẫn các địa phương tổ chức triển khai thực hiện, nguồn vốn này chủ yếu là quý IV của năm 2022.

Riêng phần năm 2023, ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ giao vốn, về phía địa phương đã tiến hành triển khai. Về phía tỉnh Hà Giang đã giao rất sớm bằng các quyết định và công bố trên hệ thống Cổng quốc gia về đầu tư công. Ngày 17/12/2022, tỉnh Hà Giang đã có các quyết định giao tất cả các nguồn vốn, tổ chức triển khai thực hiện, trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện cũng đã có sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ cũng như các bộ ngành.

Đến thời điểm hiện nay, tỉnh Hà Giang giải ngân được 4,05% nguồn vốn của năm 2023. Riêng trong tháng 1, giải ngân cụ thể nguồn vốn về cân đối ngân sách của địa phương cũng đạt được 17,13% theo kế hoạch. Và như vậy sẽ đảm bảo được tiến độ, còn lại các nguồn vốn ngân sách Trung ương trong đó có nguồn vốn ODA, nguồn vốn phục hồi phát triển kinh tế còn lại vẫn tiếp tục.

Riêng Chương trình mục tiêu quốc gia đang tập trung triển khai thực hiện các thủ tục, hồ sơ để tiếp tục triển khai thực hiện. Quá trình triển khai nó cũng có các nguyên nhân, vướng mắc do các văn bản chỉ đạo chưa được đồng bộ. Còn lại về phía Hà Giang cũng nhận khuyết điểm trước Thủ tướng triển khai thực hiện ba Chương trình mục tiêu chưa đạt yêu cầu, mục đích đề ra.

Qua đây cũng xin kiến nghị Thủ tướng là đối với một số văn bản trong báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã nêu và trong hội nghị do Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang chủ trì, Hà Giang đã có kiến nghị đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành khẩn trương hoàn thiện các văn bản của ba Chương trình mục tiêu. Đề nghị hoàn thiện để các địa phương tổ chức triển khai thực hiện.

Theo Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Trương Hải Long, năm 2022, tỉnh Gia Lai được Thủ tướng Chính phủ giao là 3.300 tỷ. Tỷ lệ vốn giải ngân đầu tư công của tỉnh đến nay là được 76,29% kế hoạch được giao.

Mặc dù thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Gia Lai cũng có nhiều giải pháp thúc đẩy giải ngân đầu tư công nhưng tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 đến nay vẫn thấp hơn trung bình trung của cả nước vì có một số khó khăn vướng mắc như sau:

Về công tác chuẩn bị đầu tư, việc chuẩn bị dự án chưa được tốt dẫn đến việc phải điều chỉnh chủ trương đầu tư nhiều. Một số dự án bị vướng mắc điều chỉnh quy hoạch, việc GPMB sạch cho các công trình chưa được giải quyết dứt điểm dẫn đến tiến độ giải ngân và xây dựng công trình.

Về công tác liên kết, phối hợp giữa các đơn vị liên quan trong quá trình thực hiện dự án cũng còn thiếu tính chủ động, thiếu chặt chẽ; đặc biệt là năng lực một số nhà đầu tư chủ đầu tư, Ban Quản lý dự án của địa phương còn hạn chế.

Trước những khó khăn vướng mắc như vậy, tỉnh đã có một số giải pháp cũng như các Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, các giải pháp quyết liệt như báo cáo của Bộ KH&ĐT đã tổng hợp như đưa vào giao ban hằng tháng đều có bảo đảm tiến độ, thường xuyên nhắc nhở, đôn đốc; kịp thời xử lý các dự án, các nhà đầu tư còn chậm so với tiến độ. Đồng thời, kết quả triển khai giải ngân vốn đầu tư công của các chủ đầu tư sẽ được đưa vào việc đánh giá xếp loại hằng năm.

Tại Hội nghị này, tỉnh Gia Lai xin phép kiến nghị một số vấn đề cụ thể sau:

Thứ nhất, việc triển khai các chương trình mục tiêu Quốc gia hiện nay còn gặp một số khó khăn do chưa có định mức hỗ trợ cho 4 nội dung. Ví dụ về hỗ trợ đất ở, nhà ở, đất sản xuất và công trình nước sinh hoạt tập trung.

Thứ hai, về tiêu chí lựa chọn các hộ dân tộc thiểu số, hộ nghèo thuộc danh sách dân tộc còn gặp nhiều khó khăn, dân tộc có khó khăn đặc thù. Về việc này, đề nghị Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, ban, ngành Trung ương tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu Quốc gia trong thời gian tới, để bảo đảm chất lượng tiến độ, mục tiêu và chỉ tiêu các nhiệm vụ theo kế hoạch đề ra.

Đề nghị Bộ KH&ĐT, Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ cho phép Gia Lai được kéo dài thời gian bố trí vốn, kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân vốn năm 2022 sang năm 2023 theo đề xuất của tỉnh đã gửi 2 Bộ tại văn bản số 724 ngày 10/2/2023.

Cuối cùng, đề nghị Bộ KH&ĐT xem xét, trình Thủ tướng Chính phủ cho phép tỉnh Gia Lai được sử dụng vốn dư của dự án hỗ trợ phát triển khu vực biên giới thay vốn ADB tiểu dự án tỉnh Gia Lai để đầu tư các hạng mục công trình bổ sung theo kiến nghị của cử tri, nhằm hoàn thiện tăng thêm hiệu quả sử dụng công trình đường tỉnh 665 đang được triển khai; đồng thời thủ tục được thực hiện theo quy định tại Khoản 2, Điều 48 Nghị định số 114 năm 2021 của Chính phủ.

Phát biểu tại hội nghị, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho biết, về chương trình phục hồi phát triển kinh tế, ngay sau khi Thủ tướng ban hành Nghị quyết 11, TP Hà Nội đã ban hành ngay Kế hoạch 91 của UBND TP Hà Nội.

Đến thời điểm hiện tại TP Hà Nội đã hỗ trợ cho 2,6 triệu lượt đối tượng, người lao động, người gặp khó khăn sau dịch COVID-19 với số tiền là 2.661 tỷ đồng; hoàn thành việc hỗ trợ chi trả tiền thuê nhà cho 420.000 người lao động của 13.000 doanh nghiệp số tiền là 220 tỷ đồng.

Về hiệu quả hỗ trợ sản xuất kinh doanh về miễn giảm phí, lệ phí đã có 85.000 lượt doanh nghiệp được giảm thuế GTGT số tiền là 19.400 tỷ đồng và hơn 18.000 doanh nghiệp được gia hạn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân, thuế GTGT… với tổng số tiền 20.000 tỷ đồng.

Thực hiện chỉ đạo mới của Thủ tướng Chính phủ về việc giảm thuế đất năm 2022, TP Hà Nội đã hướng dẫn 100% đối tượng về việc giảm 30% thuế đất.

Về việc giải ngân đầu tư công 2022, tháng 9/2022 Hà Nội mới giải ngân chưa được 50%, khi đó Thủ tướng đã có đoàn công tác trực tiếp làm việc với TP Hà Nội, tiếp thu ý kiến chỉ đạo của đoàn công tác của Thủ tướng, TP Hà Nội đã chủ động tích cực nhận diện các khó khăn, vướng mắc để tháo gỡ, tập trung về trách nhiệm, giá cả.

Ban cán sự UBND TP Hà Nội đã chủ động báo cáo Chính phủ và nhờ Ban Thường vụ vào cuộc lãnh đạo chỉ đạo công tác giải ngân vì đây là nhiệm vụ rất lớn của Hà Nội. Đến 31/1/2023, TP Hà Nội đã giải ngân được hơn 45.000 tỷ đồng (87,8%), đây là sự nỗ lực rất lớn của thành phố.

Nếu loại trừ vốn ODA của dự án Nhà máy nước thải Yên Xá đã hết thời gian hiệp định vay vốn, TP Hà Nội đã có báo cáo Thủ tướng và đã được Thủ tướng đồng ý gia hạn dự án này đến cuối tháng 5, nếu dự án này được phê duyệt cuối năm ngoái thì TP Hà Nội đã giải ngân được thêm 1.000 tỷ đồng. Tuy nhiên dự án này phức tạp nên TP Hà Nội đợi sự chỉ đạo của Chính phủ ký sớm để Hà Nội được triển khai ngay dự án này.

Về khó khăn, vướng mắc, TP Hà Nội đồng tình với báo cáo của Bộ KHĐT đó là có rất nhiều khó khăn về kĩ thuật, quy trình dự án, phân cấp phân quyền. Rất mong Thủ tướng trong bối cảnh pháp luật chưa kịp sửa có việc gì ủy quyền được cho địa phương, ủy quyền cho các Bộ trưởng thì mong một Nghị quyết của Chính phủ, của Quốc hội phân cấp phân quyền cho địa phương.

Hiện giờ một dự án "thông được đầu này thì bị chặn hết các đầu khác", chặn về đất đai, về môi trường… mỗi dự án chỉ cần chậm 1-2 tháng thôi thì không thể thực hiện đồng thời được. Mong Thủ tướng cho rà soát lại, phân cấp ủy quyền mạnh về việc này để giảm tình trạng "phải ngồi đôn đốc nhau" như thế này.

Năm 2023, TP Hà Nội đã phân khai ngay gần 47.000 tỷ đồng vốn đầu tư công và phân luôn trách nhiệm chính. Ngay từ đầu năm, TP Hà Nội cũng thanh tra công vụ về đầu tư công, thanh tra kết quả năm 2022 và chuẩn bị cho năm 2023. Đến cuối tháng 2/2023, Hà Nội cũng đã giải ngân được hơn 3.600 tỷ đồng (5,5% kế hoạch năm 2023).

Về kiến nghị, ngoài kiến nghị về vốn ODA cho nhà máy nước thải Yên Xá còn có dự án đường Nhổn - ga Hà Nội cũng đã hết thời gian hiệp định vay vốn đến 31/12, Thủ tướng cũng đã kiểm tra dự án và Hà Nội đã báo cáo tiến độ từ cuối tháng 11 mà đến tháng 1/2023 mới có văn bản truyền đạt ý kiến của Phó Thủ tướng xuống Bộ KHĐT thẩm định. Báo cáo Thủ tướng việc này quá chậm. Hà Nội đã thông qua, thẩm định và chịu trách nhiệm về con số đó bây giờ chỉ còn lại thủ tục và quy trình đang quá chậm.

Còn vấn đề liên quan đến Luật Đầu tư công, không chỉ riêng Hà Nội mà các tỉnh thành khác cũng đang vướng đó là câu chuyện phải có đủ vốn mới được phê duyệt chủ đầu tư. Hà Nội nhiệm kỳ này có 250.000 tỷ vốn đầu tư công, với số tiền này Hà Nội chỉ bố trí cho 5-7 công trình đã hết số tiền này mà cũng phải làm trong ít nhất 2 nhiệm kỳ. Đây chính là câu chuyện nhiệm kỳ ảnh hưởng đến việc bố trí vốn đầu tư công mà Hội đồng nhân dân không thể tháo gỡ được, cứ tháo gỡ là sai luật. Mong Thủ tướng quan tâm chỉ đạo nội dung này thì mới giải thoát được câu chuyện về bố trí vốn. Còn lại những vấn đề khác TP Hà Nội đồng tình với báo cáo của Bộ KHĐT.

Phát biểu tại hội nghị, lãnh đạo tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu thống nhất với báo cáo đánh giá của Bộ KH&ĐT, tỉnh cũng đồng tình với các ý kiến phát biểu của các địa phương, đặc biệt là những ý kiến về những khó khăn, vướng mắc, các điểm nghẽn về công tác chuyển đổi đất rừng, đất lúa; các quy trình, thủ tục của các dự án đầu tư.

Tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu báo cáo về một số khó khăn và kinh nghiệm trong công tác giải ngân vốn đầu tư công như sau:

Tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cũng như các địa phương khác cũng gặp phải một số khó khăn trong triển khai: Trong đó khó khăn chủ yếu ở một số lĩnh vực cơ bản như triển khai dự án, công tác bồi thường, chuyển đổi mục đích đất rừng, lúa; công tác bồi thường GPMB; năng lực đánh giá của các đơn vị liên quan như chủ đầu tư, đơn vị tư vấn; công tác phối hợp trong triển khai các dự án. Đây là những khó khăn lớn trong quá trình tỉnh triển khai công tác này.

Tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu chia sẻ một số kinh nghiệm mà tỉnh đã thực hiện để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trên:

Thứ nhất, hằng tuần, tỉnh nghe tất cả những khó khăn, vướng mắc của từng dự án. UBND tỉnh, Sở KH&ĐT phân công lãnh đạo nghe các đơn vị báo cáo để từ đó trực tiếp chỉ đạo.

Đồng thời, bản thân đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh cũng ngồi trực tiếp lắng nghe, cùng tháo khó khăn. Những khó khăn, vướng mắc tập trung tháo gỡ chậm nhất 10 ngày sau khi đã nghe tất cả các báo cáo, đặc biệt là vướng mắc về thủ tục pháp lý, đất đai… Đây là cách làm để tháo gỡ kịp thời mới giải ngân được.

Thứ hai, công tác lớn nhất là bồi thường GPMB, đây cũng là điểm nghẽn lớn. Về công tác này, theo quy trình, thủ tục để GPMB tốt phải thực hiện một loạt từ thống kê, kiểm kê đất đai, tính pháp lý, lên phương án bồi thường giá đất… Tất cả các nội dung trên đều liên quan từ cơ sở…

Để tháo gỡ, tỉnh phải chỉ đạo từ khi bắt đầu công tác kiểm kê ở cấp xã phường, tỉnh giao cho các phòng ban, Thành phố cùng ngồi để tháo gỡ, thống nhất định hướng làm như thế nào cho hợp lý, đúng quy định, không để mất thời gian. Đây là khâu nếu không làm kỹ từ cơ sở sẽ vướng.

Thứ ba, đối với công tác GPMB, tỉnh tập trung thực hiện công tác này trước hết phải lo các chính sách về nơi ở mới, nhà tái định cư cho người dân. Tỉnh phải chuẩn bị quỹ đất, các căn hộ trước, nên khi người dân chuẩn bị giải tỏa có nơi ở ngay.

Thứ tư, về công tác giá đất, để làm giá đất, Hội đồng Nhân dân của địa phương nghe trước, nếu không làm công tác phối hợp tốt ngay từ đầu sẽ mất nhiều thời gian. Tỉnh giao Sở TN&MT trực tiếp làm việc với địa phương cùng họp bàn triển khai, tháo gỡ ngay từ cơ sở. Đây là quy trình rút ngắn lại tất cả những thủ tục, cải cách hành chính thuộc thẩm quyền của các cơ quan phải làm ngay.

Khi có chính sách GPBM tốt, triển khai tốt nhưng không phải 100% người dân đồng thuận hết. Do đó, tỉnh phải phải triển khai khâu tuyên truyền thật tốt. UBND Tỉnh đề nghị các cơ quan như MTTQ, đoàn thể, vận động tuyên truyền để người dân hiểu rõ được lợi ích của các chính sách của Nhà nước.

Ngoài ra còn một số nội dung khác, tỉnh tổ chức các phiên hợp bất thường hoặc thường xuyên khi có dự án để triển khai ngay.

Lãnh đạo tỉnh Hưng Yên cho biết, năm 2022, được sự quan tâm, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ban ngành Trung ương, tình hình giải ngân đầu tư công của tỉnh Hưng Yên đạt được kết quả khá toàn diện, đảm bảo nguyên tắc, quy định pháp luật và quản lý, sử dụng vốn Nhà nước được nâng cao.

Kế hoạch vốn đầu tư công năm 2022 được Thủ tướng Chính phủ giao cho tỉnh là 4.570 tỷ đồng, tỉnh đã cân đối, giao bổ sung nguồn vốn của địa phương với tổng kế hoạch vốn giao là 12.524 tỷ đồng.

Tính đến hết tháng 1/2023, đã thực hiện giải ngân 9.792 tỷ đồng, đạt 214,3% kế hoạch Thủ tướng giao, tăng 56,7% so với kết quả giải ngân năm 2021. Trong đó, vốn ngân sách Trung Ương giải ngân là 1.687 tỷ đồng, đạt 99,1% kế hoạch Thủ tướng giao, tăng 148,7% so với năm 2021.

Để đạt được kết quả nêu trên, tỉnh xin báo cáo và rút ra một số bài học kinh nghiệm để thực hiện nhanh tiến độ giải ngân.

Thứ nhất là về công tác phân bổ vốn. Ngay từ cuối năm 2021, triển khai thực hiện Nghị quyết của Quốc hội và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh đã tổ chức Hội nghị triển khai nhiệm vụ giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 cho các cơ quan, đơn vị, UBND các huyện, thị xã, chủ đầu tư dự án để thực hiện giải ngân ngay từ những tháng đầu năm.

Thứ hai, tỉnh quán triệt và thực hiện nghiệm các nhiệm vụ, giải pháp, chỉ đạo của Chính phủ, các Nghị quyết: số 01 ngày 8/1/2022; số 124 ngày 15/9/2022 và các Chỉ thị của Thủ tướng: số 19, 17, 1076. UBND tỉnh đã ban hành Chỉ thị và nhiều văn bản chỉ đạo các sở, ngành, chủ đầu tư dự án đồng thời triển khai các biện pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Các đồng chí lãnh đạo tỉnh thường xuyên đi kiểm tra, nằm tình hình và chỉ đạo tại hiện trường đối với các dự án trọng điểm, các dự án được giao kế hoạch vốn lớn để giải quyết các khó khăn, vướng mắc.

Đồng thời, thành lập tổ công tác giải ngân vốn đầu tư công do một đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh làm Tổ trưởng; thường xuyên tổ chức các cuộc họp kiểm điểm tiến độ thực hiện; chỉ đạo, đôn đốc các chủ đầu tư, đơn vị thực hiện; yêu cầu ký cam kết về thực hiện giải ngân vốn đầu tư công giữa các chủ đầu tư và nhà thầu thi công nhằm nâng cao tinh thần trách nhiệm của các bên; chỉ đạo các chủ đầu tư, UBND huyện, thị xã, thành phố cam kết tiến độ giải ngân theo các mốc thời gian và đảm bảo mức vốn giải ngân theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Trường hợp không đạt tiến độ, sẽ xem xét điều chuyển vốn cho dự án có tiến độ giải ngân tốt. Đối với các nhà thầu không hoàn thiện hồ sơ quyết toán thì áp dụng mức xử lý cao nhất về vi phạm hợp đồng tiến độ xây dựng, chậm thủ tục thanh toán và xem xét đánh giá năng lực nhà thầu.

Năm 2023, tỉnh Hưng Yên được Thủ tướng giao kế hoạch đầu tư công với số vốn là 12.006 tỷ đồng, tăng rất cao so với kế hoạch năm 2022, nhất là nguồn thu tiền sử dụng đất. Điều này tạo ra áp lực lớn trong việc đảm bảo cân đối nguồn thu tiền sử dụng đất và hoàn thành giải ngân đạt 100% kế hoạch vốn được Thủ tương giao. Đến nay, tỉnh mới phân bổ chi tiết 8.385,2 tỷ đồng trên tổng số 12.006 tỷ đồng, đạt 69,8% kế hoạch được giao.

Số vốn còn lại chưa phân bổ chi tiết do một số khó khăn, vướng mắc. Thứ nhất, số vốn ngân sách Trung ương 1.870 tỷ đồng dự kiến phân bổ cho dự án thành phần 1.2 của Dự án đầu tư xây dựng đường vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội nhưng đến nay dự án chưa được quyết đầu tư do gặp phải khó khăn như: Quy hoạch kế hoạch sử dụng đất theo tuyến đường dự án đi qua không còn quỹ đất, nên việc xây dựng khu tái định cư và nghĩa trang phải được phê duyệt trong quy hoạch bổ sung mới triển khai được; số kinh phí thực hiện dự án vượt so với Nghị quyết 56 ngày 16/6/2022 của Quốc hội khoảng 2.226 tỷ đồng nên cần phải điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án;…

Tỉnh Hưng Yên xác định hoàn thành giải ngân vốn là nhiệm vụ chính trị quan trọng năm 2023. Tỉnh xin kiến nghị một số nội dung.

Cụ thể là về triển khai Dự án vành đai 4 đoạn qua tỉnh địa phận Hưng Yên, kính đề nghị Thủ tướng chấp thuận cho phép chủ trường cải tạo, chỉnh trang và cho chép vừa lập kế hoạch quy hoạch sử dụng đất vừa thiết kế, thi công, cải tạo các nghĩa trang hiện có trong các thôn, xã, phường để di chuyển mộ trong phạm vi thu hồi đất, giải phóng mặt bằng dự án. 

Thứ hai, cho phép vừa lập vừa điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, thiết kế thi công, trong đó các công trình xây dựng khu tái định cư phục vụ giải phóng mặt bằng các hạng mục thuộc Dự án thành phần 1 đường vành đai 4 vùng Thủ đô. Đồng thời, cho phép phân giai đoạn thực hiện cho công tác thi công trên cơ sở đảm bảo tính đồng bộ cho toàn công trình.

Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Cao Tường Huy cho biết, về kết quả giải ngân năm 2022, tỉnh Quảng Ninh đã giải ngân được 121% (báo cáo của Bộ Tài chính), thực tế tỉnh đã giải ngân được là 127%.

Năm 2023, tỉnh Quảng Ninh được giao số vốn là 14.971 tỷ, trong đó, vốn địa phương là 13.700 tỷ, vốn Trung ương là 1.200 tỷ. Chúng tôi đã phân khai đầy đủ nhưng riêng có vốn nước ngoài là 981 tỷ chưa phân khai được do đây là một dự án thoát nước và vệ sinh môi trường TP Hạ Long và Cẩm Phả là vay vốn ODA.

Hiện nay, dự án này mới được gia hạn 30/6/2021 cho nên tỉnh đã có văn bản báo cáo Bộ KH&ĐT, Bộ Tài chính để báo cáo Thủ tướng Chính phủ là giảm nguồn vốn này vì không đủ thời gian để giải ngân. Sau đó tỉnh sẽ phải làm thủ tục điều chỉnh dự án, báo cáo Bộ, ngành Trung ương ra hạn hiệp định vốn ODA này. Đây là một dự án phức tạp, kéo dài nhiều năm.

Về giải pháp, tỉnh Quảng Ninh năm nay đã giải ngân đến nay xấp xỉ 15% vốn của năm 2023; đã thành lập tổ công tác đặc biệt do đồng chí Chủ tịch tỉnh là Tổ trưởng và phân công cụ thể cho các Sở, ngành, Chủ tịch các địa phương gắn với trách nhiệm, gắn với thi đua khen thưởng, nếu không làm được sẽ thu hồi vốn về để giao lại cho các địa phương khác.

Trong năm 2023, Quảng Ninh chỉ khởi công mới 7 dự án trên địa bàn toàn tỉnh; yêu cầu các địa phương tập trung vào các dự án này.

Về kiến nghị, thứ nhất, Quảng Ninh đề nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép được điều chỉnh lại dự án vay vốn nước ngoài ODA đối với dự án thoát nước vệ sinh môi trường TP Hạ Long để tỉnh làm thủ tục gia hạn dự án này. Sau khi gia hạn xong sẽ có điều chỉnh sau.

Thứ hai, tỉnh Quảng Ninh hoàn toàn đồng tình với ý kiến của đồng chí Chủ tịch TP. Hà Nội. Ở đây liên quan đến rất nhiều thủ tục về rừng, về chuyển sử dụng đất lúa… Vấn đề này, tỉnh cũng đã có kiến nghị rồi. Ở đây, xin bổ sung thêm kiến nghị nữa là công tác GPMB hiện nay theo Luật đầu tư công là giữa nhóm A mới là tiểu dự án riêng. Đề nghị tất cả các dự án đầu tư công này, cho phép tách ra thành các tiểu dự án GPMB thì sẽ đẩy nhanh được hơn.

Bên cạnh đó, việc ủy quyền cho UBND cấp huyện phê duyệt đơn giá GPMB và các địa phương là việc làm rất cần thiết, bởi ở cấp huyện mới hiểu rõ được nội dung này. Bây giờ tất cả báo cáo lên tỉnh để phê duyệt là phải thành lập Hội đồng cấp tỉnh, phải đi kiểm tra. Như vậy không đủ thời gian để làm. Vừa qua, tỉnh đã ủy quyền rồi nhưng một số Bộ, ngành có ý kiến là việc ủy quyền này không theo Luật. Cho nên vừa rồi Quảng Ninh có ý kiến, nếu cấp có thẩm quyền đồng ý để UBND cấp tỉnh ủy quyền cho cấp huyện được phê duyệt giá GPMB và tái định cư thì sẽ đẩy nhanh được tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan thống nhất cao với báo cáo tổng hợp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Về tình hình giải ngân vốn đầu tư công của Bộ Y tế, Bộ trưởng Đào Hồng Lan nêu rõ: Năm 2022 là một năm rất nhiều biến động đối với ngành y tế. "Thời điểm cuối tháng 7 khi tôi về nhận nhiệm vụ thì tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư công lúc đó mới 5%, rất thấp và thấp nhất trong tất cả các bộ ngành, địa phương", Bộ trưởng chia sẻ.

Chính vì vậy, theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và các ý kiến liên quan đến các chỉ thị thì Bộ Y tế cũng đã tập trung triển khai và trong đó tập trung các giải pháp nhằm tăng cường thúc đẩy, rà soát, điều chỉnh các dự án, làm việc với các dự án chậm để có giải pháp hỗ trợ.

Từng dự án vướng mắc đã được lãnh đạo Bộ làm việc để tháo gỡ khó khăn. Trong đó, một trong những giải pháp là tăng cường trao đổi tích cực với các địa phương nơi mà các dự án liên quan đến đầu tư xây dựng, các cơ sở y tế tại các địa phương để tháo gỡ khó khăn các vấn đề liên quan đến vướng mắc giải phóng mặt bằng.

Chính vì vậy, năm 2022 từ tỷ lệ là 5% đã tăng lên 69,10%, trong đó, vốn ngân sách nhà nước là 83,32%. Có thể nói đây là sự cố gắng, nỗ lực rất lớn của ngành y tế để cùng với các địa phương liên quan đến giải phóng mặt bằng cũng như tập trung giải ngân vốn đầu tư công để tăng tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 của Bộ.

Và đối với kế hoạch năm 2023, vốn của Bộ Y tế 2.063,4 tỷ đồng, trong đó, chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội là 1.465 tỷ đồng cho 15 dự án khởi công mới. Đến thời điểm này, Bộ Y tế đã thực hiện thủ tục để phê duyệt chủ trương đầu tư 15 dự án này.

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng đã hoàn thành phân bổ thêm 832 tỷ đồng, theo ý kiến của Quốc hội liên quan đến nguồn phục hồi. Trong đó, Bộ mới đầu cũng xây dựng những phương án hỗ trợ bổ sung cho các địa phương bởi vì nhu cầu của y tế dự phòng, y tế cơ sở rất lớn. Chính vì vậy, phương án đầu tiên của chúng tôi cũng tập trung cho 35 tỉnh, thành phố để phân bổ.

Tuy nhiên, khi sang bộ phận tổng hợp, rà soát của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng yêu cầu phải phân bổ lại. Chính vì vậy, thời gian kéo dài hơn và chúng tôi cũng phải làm lại phương án lại lần thứ hai.

Đến thời điểm này, phương án đó đã được thống nhất và đã phân bổ số vốn còn lại cho Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và 4 tỉnh theo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng là không dàn trải và tập trung cho những dự án trọng điểm để làm sao đẩy nhanh tiến đội giải ngân vốn đầu tư công.

Đối với số còn lại là vốn đầu tư công trung hạn, hiện nay, Bộ Y tế còn 598,4 tỷ đồng. Trong đó, chủ yếu là vốn ngân sách trong nước. Hiện nay các phương án phân bổ cũng đã được triển khai xong.

Trong số này cũng dành 412 tỷ cho 4 dự án hiện nay đang triển khai rồi. Bộ Y tế vừa rút kinh nghiệm, nếu được, trong chiều nay sẽ giao cho đồng chí Thứ trưởng ký và khi ký xong sẽ giải ngân.

Còn lại một vấn đề phải xin ý kiến Thủ tướng vì liên quan đến số vốn của năm 2023, Bộ Y tế còn 185,5 tỷ đồng nhưng cái này sẽ phân bổ cho các dự án đã chuyển tiếp. Theo khoản 2 Điều 52 của Luật Đầu tư công thì thời gian bố trí là không quá 4 năm đối với dự án nhóm B. Trường hợp không đáp ứng được thời hạn trên, Thủ tướng Chính phủ quyết định thời gian bố trí vốn đề sử dụng vốn ngân sách Trung ương.

Hiện nay, Bộ Y tế có 3 dự án chuyển tiếp của giai đoạn 2021-2025 hiện nay đã quá thời hạn, đó là liên quan đến dự án đầu tư xây dựng Viện pháp y tâm thần Trung ương 60 tỷ, dự án xây dựng mới Viện pháp y quốc gia 25,5 tỷ và dự án nâng cấp Bệnh viện K cơ sở 1, cơ sở 2 là 100 tỷ. Nội dung này Bộ Y tế cũng có công văn gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư từ tháng 12/2022 để tổng hợp chung trình Thủ tướng Chính phủ. Bộ Y tế mong được phê duyệt để tiếp tục hỗ trợ cho các đơn vị tập trung cho lĩnh vực này.

Lãnh đạo Đại học quốc gia Hà Nội cho biết: Năm 2022 ĐHQGHN được bố trí vốn là 1.172,4 tỷ đồng. Trong đó kinh phí bố trí cho các dự án đầu tư xây dựng chiếm phần lớn.

Đến thời điểm hiện nay việc giải ngân của ĐHQGHN đạt 38,48%, trong đó còn có 789,8 tỷ chưa được giải ngân tập trung vào mấy hạng mục chưa giải ngân được gồm: 500 tỷ đồng dành cho giải phóng mặt bằng và tái định cư của ĐHQGHN tại Hòa Lạc trong đó có 130 tỷ chưa giải ngân được; phần không giải ngân được là phần vốn ngoài nước cho dự án WorldBank trong đó 319,69 tỷ không giải ngân được.

Hiện nay công tác giải phóng mặt bằng đang kéo dài, có nhiều vướng mắc từ việc xác định nguồn gốc đất đai đến kiểm đếm đền bù áp giá dự án tái định cư, việc bốc thăm tái định cư cho các gia đình rất kém.

Trong tỉ lệ giải phóng mặt bằng hiện còn 200 hộ đang sinh sống trong dự án chưa được giải phóng do công tác xét tái định cư vướng mắc, thiếu nhiều thông tin để xét tái định cư, công tác kiểm đếm đền bù cũng đang tiến hành chậm.

UBND huyện Thạch Thất cũng đã vào cuộc rất quyết liệt nhưng vẫn rất chậm, liên quan đến các dự án hạ tầng cũng đang chậm không đáp ứng được.

Dự án của WorldBank tài trợ đang vướng về tài sản đảm bảo do được Chính phủ cấp phát 90% còn vay lại 10% theo Luật Đầu tư công phải có tài sản đảm bảo cho phần vay lại. Tuy nhiên hiện nay việc xử lý cho tài sản đảm bảo đang vướng mắc. Hiện nay ĐHQGHN và ĐHQG TPHCM, ĐH Đà Nẵng đã có kiến nghị Chính phủ vừa rồi Chính phủ đã giao Bộ Tài chính xử lý tháo gỡ.

Tuy nhiên việc này nếu không được giải quyết thì việc giải ngân hơn 900 tỷ vốn ngoài nước thực hiện dự án WorldBank trong năm 2023 thì ĐHQGHN không thể xử lý được. Hơn nữa quy trình xét duyệt của dự án Worldbank rất dài cho gói đầu tư mất từ 3-6 tháng, gói tư vấn mất đến 8-10 tháng. ĐHQGHN kính đề nghị Thủ tướng chỉ đạo, tháo gỡ cho ĐHQGHN.

Báo cáo tại hội nghị, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh cho biết: Qua quá trình rà soát từ tháng 5/2022, khả năng đáp ứng giải ngân đối với 2 dự án là Học viện Dân tộc và Nhà khách Ủy ban rất khó khăn. Vì vậy, Ủy ban Dân tộc (UBDT) có văn bản gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính xin đề nghị báo cáo Chính phủ cho điều chuyển 52,7 tỷ đồng, vì không thể triển khai được, toàn bộ tiến độ chuẩn bị đầu tư cho 2 dự án này chưa hoàn thành, vướng thủ tục đất đai, chưa phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch tại thời điểm giao vốn, phê duyệt quy hoạch.

Năm 2023, Ủy ban Dân tộc sẽ tập trung tháo gỡ vấn đề liên quan đến nhiệm vụ quy hoạch và hoàn thành khâu phê duyệt để triển khai dự án. Chúng tôi chỉ xin giữ lại 1,3 tỷ để làm công tác chuẩn bị đầu tư cho 2 dự án và tập trung tháo gỡ. Số liệu báo cáo tại Hội nghị hôm nay vẫn là 54 tỷ đồng nhưng trên thực tế so với số xin giữ lại (1,3 tỷ đồng) thì UBDT đã giải ngân 100%.  Năm nay, UBDT được giao 23,6 tỷ và ngày 28/12/2022 đã hoàn thành giao vốn chi tiết. 

* Liên quan đến Chương trình Mục tiêu quốc gia, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Hầu A Lềnh cho biết trong các văn bản chưa hoàn thành thuộc trách nhiệm của UBDT, văn bản số 1về tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ quyết định quy định định mức hỗ trợ các nội dung gồm nhà ở, đất ở, đất sản xuất, đất sinh hoạt, cải tạo nâng cấp sở nông thôn, hỗ trợ làm đường giao thông nông thôn đến trung tâm xã.

Ủy ban Dân tộc đã hoàn thành toàn bộ quy trình hồ sơ, có ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp và giải trình, tiếp thu. Hiện nay, Văn phòng Chính phủ đang xin ý kiến các bộ, ngành. Ủy ban Dân tộc sẽ điều chỉnh, hoàn thiện và quyết tâm trình trong tháng 2.

Theo Bộ trưởng, Chủ nhiệm Hầu A Lềnh, vấn đề thứ hai là có 3 định mức đã được quy định nhưng cơ chế bị vướng, đó là hỗ trợ về nhà ở, đất ở, đất sinh hoạt theo nguồn đầu tư công. Các bộ, ngành hiện đang hỗ trợ theo từng nhà và theo luật thì mỗi hộ là 1 dự án, điều này là rất bất cập.

Trao đổi về nội dung này, Phó Thủ Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu rõ: Vấn đề này đã được nghiên cứu, có hai văn bản pháp lý: Luật Đầu tư cho phép Chính phủ ban hành cơ chế đặc thù và Nghị quyết của Quốc hội nêu Chính phủ có thể quy định cơ chế đặc thù cho vấn đề này.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chỉ đạo: Các đồng chí phải đề xuất phướng án cụ thể, không thể triển khai dàn trải và theo từng nhà, không thể đi duyệt từng nhà. Vướng mắc thì phải báo cáo. Bộ ngành nào thực thi phải chịu trách nhiệm, hướng dẫn phải rõ để địa phương triển khai. Ví dụ như lập dự án chung cho tỉnh, xã, huyện sau đó cơ sở triển khai.

Theo Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh: Một nội dung nữa liên quan đến xác định tiêu chí các hộ dân tộc đặc thù mà sống tập trung tại các bản. Bản chất của việc này là xác định địa bàn đầu tư.

Hiện nay, có 14 dân tộc khó khăn, đặc thù sống ở 11 tỉnh nhưng không sống riêng biệt, mà đồng bào sống xen kẽ. Như vậy, muốn xác định địa bàn đông dân tộc thiểu số thì cần có một tiêu chí "thế nào là đông?". Tiêu chí này đã được xây dựng và lấy ý kiến bộ, ngành. Chúng tôi đang tiếp thu, hoàn thiện, tổng hợp ý kiến và trình Bộ Tư pháp thẩm định.

Vấn đề thứ ba là thiếu Bộ tài liệu Bồi dưỡng kiến thức dân tộc cho đối tượng 3, 4 cấp địa phương. UBDT đã hoàn thiện quy trình để sửa đổi, bổ sung bộ tài liệu và ban hành trong tháng này. Bộ tài liệu thứ hai là tài liệu Cán bộ quản lý Chương trình đã được xin ý kiến bộ, ngành, đơn vị liên quan, sẽ được ban hành trong tháng 3 để các địa phương có cơ sở tập huấn.

Tiếp theo là một số khó khăn về một số văn bản đã ban hành nhưng địa phương phản ánh thực hiện trên thực tế có vướng mắc. Chúng tôi trân trọng đề nghị các bộ, ngành liên quan căn cứ ý kiến của địa phương để tháo gỡ, đẩy nhanh quá trình triển khai.

* Cuối cùng, về phương án phân bổ vốn đối ứng nguồn vốn 1.208 tỷ đồng, trong giai đoạn này có 440 tỷ để đầu tư cho hai trường (Hữu nghị T18, Hữu Nghị T80), báo cáo khả thi giao UBDT chủ trì. Tuy nhiên, về mặt pháp lý, hai trường này thuộc Bộ Giáo dục và đào tạo quản lý nên vốn chưa phân bổ về UBDT được. Thủ tướng Chính phủ đã có văn bản giao Bộ Giáo dục và đào tạo làm việc với các bộ, ngành. Chúng tôi đã làm hết trách nhiệm về việc đề xuất phương án phân bổ vốn và mong muốn Bộ Giáo dục sớm làm việc với UBDT để bàn giao hai trường, giải quyết nhanh chóng vấn đề này.

Trao đổi về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết: Theo Quyết định 1292 của Thủ tướng, chuyển 7 trường về UBDT nhưng trong quá trình rà soát, đã chuyển 5 trường có nhiệm vụ đào tạo dự bị dân tộc sang UBDT, còn 2 trường nêu trên mang tính chất đào tạo quốc tế cho Lào và Campuchia chứ không đào tạo dự bị dân tộc nữa. Chúng tôi đã báo cáo Thủ tướng và đề nghị có ý kiến của Bộ Ngoại giao. Quan điểm của Bộ Giáo dục và Đào tạo là nên để lại 2 trường này và xin ý kiến điều chỉnh vốn trong quá trình thực hiện.

Làm rõ thêm một số nội dung có liên quan và kiến nghị của các địa phương, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương nêu rõ: Kết quả đạt được của năm 2022 rất tích cực với tỷ lệ giải ngân là 93,5%.

Đây là thành quả của quá trình nỗ lực, hết sức cố gắng của năm 2022 từ Trung ương đến địa phương, nhất là những chỉ đạo của Thủ tướng, của Chính phủ, các Tổ công tác; nhiều văn bản chỉ đạo, điều hành và sự nỗ lực của các nhà đầu tư, các Bộ ngành, địa phương trong giải ngân vốn đầu tư công.

Do vậy quan điểm của Bộ KH&ĐT rất mong muốn và đề nghị các Bộ, ngành địa phương tiếp tục phát huy những kết quả chúng ta đạt được trong năm 2022 và tiếp tục làm tốt hơn nữa trong năm 2023 với lý do năm 2023 tiền nhiều hơn, nhiệm vụ nhiều hơn nhưng cũng có thuận lợi là nhiều việc chúng ta đã giải quyết được trong năm 2022.

Liên quan đến một số kiến nghị vướng mắc về trình tự thủ tục vốn đầu tư công, kể cả công tác kế hoạch thực hiện dự án, cần phân biệt 2 nhóm.

Thứ nhất là nhóm về công tác kế hoạch: Công tác kế hoạch cho đến nay đã được đổi mới rất nhiều, cải tiến nhiều và Bộ sẽ tiếp tục cùng với các Bộ, ngành địa phương để cải tiến tiếp. Trước đây giai đoạn 2016-2020 và trước nữa thì quy trình kế hoạch là "2 lên 3 xuống, 5 quy trình" đến nay rút gọn chỉ còn "1 lên 2 xuống", rút đi rất nhiều nên không thể nói quy trình kế hoạch  vất vả nữa. 1 xuống đầu tiên là sau khi Thủ tướng ban hành Chỉ thị về xây dựng kế hoạch hằng năm kèm theo thông báo kiểm tra vốn đầu tư công, sau đó các Bộ ngành xây dựng kế hoạch của mình và chỉ gửi đúng 1 lần lên, gửi để tổng hợp kế hoạch, sau khi trình sang Quốc hội, Quốc hội phê duyệt và Thủ tướng chỉ giao 1 lần xuống. Như vậy chỉ có 1 lần lên và 2 lần xuống. Điều này cho thấy công tác kế hoạch cơ bản được cải tiến tốt và tiếp tục được cải tiến hơn nữa.

Thứ hai, liên quan đến quy trình dự án: Luật Đầu tư công cộng Luật 03 vừa rồi lại tiếp tục phân cấp một cách triệt để và đến nay về cơ bản đối với các địa phương, các dự án trong nước, từ nhóm A đến nhóm C là thuộc thẩm quyền địa phương, Trung ương không có thẩm quyền trong quy trình này.

Đối với dự án ODA chỉ có còn dự án nhóm A là phải lên Trung ương, còn B, C là phân cấp địa phương. Đối với dự án quan trọng quốc gia thì chúng ta không có nhiều.

Ở đây chỉ có một số thắc mắc trong dự án đầu tư công. Bộ KH&ĐT trong báo cáo trước đây và đầu năm thì tiếp tục nêu các vướng mắc tập trung trong các tiêu chí của 7 lĩnh vực thì quá trình phân cấp còn chưa đồng bộ, chưa đồng đều; đầu tư công phân cấp rất mạnh nhưng một số cái chưa được phân cấp mạnh.

Cho nên vừa qua, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cũng đã được nghe các địa phương kiến nghị về việc chuyển đổi đổi đất rừng, đất lúa. Theo quy định pháp luật về bảo vệ rừng là hết sức nghiêm ngặt,  chuyển đổi 1m2 rừng phòng hộ, rừng đầu nguồn là phải trình Thủ tướng. Đây là câu chuyện đối với các dự án của Chương trình mục tiêu quốc gia đồng bào dân tộc thiểu số. Ví như đối với Bắc Kạn đi đâu cũng gặp rừng cho nên làm một con đường vào thôn, bản là phải chuyển đổi đất rừng, phải báo cáo Thủ tướng. Đây là một hạn chế mà Đoàn công tác cũng ý thức được nhưng muốn sửa thì phải sửa Luật. Sửa Luật là câu chuyện lớn và phải có chương trình, bước đi chắc chắc.

Liên quan đến nội dung của Chương trình mục tiêu quốc gia thì Đoàn Công tác của Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cũng đã đi và nắm tình hình. Việc thực hiện chỉ đạo về việc khắc phục dàn trải đối với Chương trình mục tiêu quốc gia hơi khác so với đầu tư công thông thường, bởi đặc điểm, đặc thù của chương trình này rất nhỏ lẻ, đến tận người dân và thôn bản; cho nên Phó Thủ tướng chỉ đạo việc rà soát cần đúng đối tượng mới khắc phục được dàn trải.

Bên cạnh đó, để khắc phục vấn đề của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban dân tộc có nêu thì trong Đoàn Công tác đã có trao đổi. Việc dùng vốn đầu tư công hỗ trợ đất ở, nhà ở cho đồng bào dân tộc thiểu số vướng đúng như Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban dân tộc có nói, nhưng để giải quyết việc này, trước đây đã có tiền lệ là khi dùng vốn đầu tư công để giải quyết việc hỗ trơ nhà ở cho người có công với cách mạng gặp những vướng tương tự. Lúc đó phải sử dụng quyết định của Thủ tướng Chính phủ để có cơ chế đặc thù dùng tiền đầu tư công nhưng cách chi tiêu như vốn thường xuyên.

Do đó, sẽ báo cáo để trình Thủ tướng để sửa đổi Nghị định 27, trong đó sẽ bổ sung kinh phí chi tiêu để tạo điều kiện giúp Ủy ban dân tộc xử lý.

Liên quan đến quy hoạch tổng thể quốc gia, Quốc hội cũng đã phê duyệt nhưng hiện nay 41 hợp phần không thể giải ngân được. Lý do các Bộ ngành không phê duyệt thẩm định kết quả nghiên cứu của các hợp phần làm cơ sở để thanh toán, quyết toán vốn. Đề nghị các Bộ liên quan khi làm các hợp phần có các quyết định thẩm định thông qua hợp phần gửi Bộ KH&ĐT để tổng hợp vào quy hoạch tổng thể quốc gia. Mong muốn các Bộ ngành khẩn trương phê duyệt thẩm định kết quả để làm cơ sở thanh toán.

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nêu quan điểm: Cuộc họp hôm nay chúng ta giải quyết vấn đề khó khăn nhưng thực ra thì đang giải quyết "vấn đề thuận lợi". Bởi vì cái khó khăn nhất là không có tiền để làm, "đầu tiên là tiền đâu" mà bây giờ có tiền rồi mà không làm được".

Theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, những vướng mắc hiện tại là do "chúng ta là tự mình gây ra thôi, tự mình đem đá buộc chân mình thôi", còn thực ra mà nói thì những cái này thuộc thẩm quyền và những vấn đề chúng ta giải quyết.

Tư lệnh ngành tài chính nêu rõ: Vướng mắc hiện nay có 2 vấn đề. Thứ nhất là trong công tác chuẩn bị đầu tư và vấn đề thứ hai là trong việc thực hiện đầu tư.

Ông lấy ví dụ trong chuẩn bị đầu tư, quy định hiện hành là: "Khi có tiền thì mới được lập dự án đầu tư, thế thì khi chúng ta bố trí được tiền mới lập dự án đầu tư thì 2 năm sau mới giải ngân được. Để gỡ nút thắt này, chúng tôi đã kiến nghị dùng chi thường xuyên có tính chất đầu tư để lập dự án đầu tư khi cần thiết. Và khi được bố trí vốn đầu tư, chúng ta triển khai công tác thực hiện đầu tư sẽ không có vướng mắc gì cả. Thế nhưng bây giờ chúng ta bố trí vốn xong mới lập dự án đầu tư thì vướng hết".

Do vậy, Bộ trưởng Tài chính cho rằng các cơ quan có thẩm quyền trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của mình phải chủ động tháo gỡ các vướng mắc. Đồng thời, phải tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; kịp thời điều chỉnh các đơn giá cho phù hợp với thực tiễn để bảo đảm công trình có chất lượng bền vững,…

Về vấn đề đền bù giải phóng mặt bằng, Bộ trưởng cho rằng: Theo quy định, cấp tỉnh phê duyệt đơn giá. Tỉnh phải phê duyệt đơn giá, sau đó về các huyện thành lập các Hội đồng đền bù và phê duyệt các phương án đền bù. "Việc này tôi thấy không có vấn đề gì khó khăn hết", Bộ trưởng nêu quan điểm.

Về kiến nghị của các Đại học liên quan đến vay vốn WB, Bộ trưởng Tài chính cho biết, theo chương trình vay và cho vay lại thì phải có tài sản đảm bảo, hiện nay chỉ có Đại học Quốc gia TPHCM là có nguồn đảm bảo, còn lại các trường đại học không có. "Chúng tôi đưa ra giải pháp là đề nghị WB cho Đại học Quốc gia TPHCM đi trước".

Phát biểu kết luận, Thủ tướng nhấn mạnh hội nghị được triển khai với tinh thần rất tích cực, khẩn trương, các phát biểu rất trách nhiệm, sát thực tế, thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, tồn tại, khó khăn, vướng mắc và đề xuất các giải pháp để thực hiện hiệu quả trong năm 2023.

Thủ tướng giao Bộ KHĐT chủ trì, phối hợp với VPCP và các cơ quan liên quan tiếp thu đầy đủ, hoàn thiện, trình Thủ tướng để sớm ban hành Chỉ thị về công tác này. 

Năm 2022 có số tiền giải ngân cao nhất từ trước tới nay

Về những kết quả đạt được, các đại biểu đánh giá Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ ngành đã chỉ đạo công tác giải ngân vốn đầu tư công đồng bộ, khẩn trương, quyết liệt, sát sao, hiệu quả.

Năm 2022, Chính phủ, Thủ tướng ban hành 12 nghị quyết (3 nghị quyết chuyên đề), 4 công điện, 7 văn bản; tổ chức 3 Hội nghị trực tuyến với các bộ, cơ quan trung ương, địa phương; thành lập 6 Tổ công tác do 4 Phó Thủ tướng và 2 Bộ trưởng làm Tổ trưởng để kiểm tra, đôn đốc công tác giải ngân.

Các tổ công tác đã tiến hành kiểm tra, đôn đốc, đánh giá và tháo gỡ vướng mắc, khó khăn của các bộ, ngành địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp với tinh thần tháo gỡ những "nút thắt", "điểm nghẽn", đề xuất các cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung thể chế, cơ chế, chính sách, nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, các địa phương về giải ngân đầu tư công.

Công tác giải ngân vốn đầu tư công đã được triển khai đồng bộ và đạt được một số kết quả tích cực. Giải ngân năm 2022 (tính đến hết tháng 1/2023) là trên 541 nghìn tỷ đồng, đạt gần 93,5% kế hoạch, tuy thấp hơn cùng kỳ năm 2021 (cùng kỳ năm 2021 đạt 95,11%)  nhưng là năm có số tuyệt đối giải ngân cao nhất so với các năm trước đây, tăng khoảng 23,5% (khoảng 103 nghìn tỷ đồng) so với năm 2021. Trong đó, Thủ tướng biểu dương 08 bộ, cơ quan trung ương và 30 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt từ 100% trở lên kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Tiến độ nhiều công trình, dự án hạ tầng quan trọng quốc gia, các tuyến cao tốc liên kết vùng được đẩy nhanh. Cùng với đó, tập trung xử lý các án tồn đọng, thua lỗ, kéo dài, báo cáo các cấp có thẩm quyền với các vấn đề vượt thẩm quyền.

Đặc biệt, đã hoàn thành và đưa vào sử dụng 310 km đường bộ cao tốc, thông xe kỹ thuật 255 km; khởi công 12 dự án thành phần cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 và nhiều công trình, dự án quan trọng khác.

Thủ tướng đánh giá cao nỗ lực của các bộ, ngành và đặc biệt là các địa phương trong công tác giải phóng mặt bằng; nhờ rút kinh nghiệm, phân cấp cho các địa phương nên giải phóng mặt bằng mới nhanh như vậy.

Về triển khai Chương trình phục hồi và phát triển, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, cơ quan, địa phương đã nỗ lực thực hiện các nhiệm vụ được giao; ban hành 17/17 văn bản hướng dẫn thực hiện các chính sách thuộc Chương trình.

Giải ngân các chính sách hỗ trợ đến tháng 01/2023 ước đạt 80,8 nghìn tỷ đồng, trong đó: (i) cho vay thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội đạt 16.036 tỷ đồng, hỗ trợ lãi suất 878 tỷ đồng; (ii) hỗ trợ tiền thuê nhà đạt 3.744 tỷ đồng; (iii) hỗ trợ 2% lãi suất đạt hơn 134 tỷ đồng; (iv) giảm thuế, phí, lệ phí 52.623 tỷ đồng, hỗ trợ chi phí cơ hội thông qua gia hạn thời gian nộp thuế, tiền thuê đất là 7,4 nghìn tỷ đồng. Về chi đầu tư phát triển, Thủ tướng Chính phủ đã giao 147.138/176.000 tỷ đồng; đã báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến với số vốn 14.710 tỷ đồng.

Về 03 chương trình mục tiêu quốc gia, đã ban hành 69/72 văn bản quy định cơ chế quản lý, hướng dẫn thực hiện các Chương trình. Đến hết tháng 12/2022, đã giải ngân khoảng 92,9% kế hoạch vốn đối ứng từ ngân sách địa phương. Có 05 địa phương có tỷ lệ giải ngân 100% (Hà Nam, Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Tây Ninh).

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng ghi nhận, biểu dương những kết quả mà các bộ, ngành, địa phương đã nỗ lực đạt được, đóng góp quan trọng vào phục hồi và phát triển KTXH, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn.

39 nhóm vấn đề vướng mắc

Báo cáo và ý kiến phát biểu cũng đã chỉ ra rất cụ thể các tồn tại, hạn chế, gồm 39 nhóm vấn đề vướng mắc quy định tại các nghị định của Chính phủ và văn bản pháp luật liên quan đến 07 lĩnh vực đất đai, bảo vệ môi trường, đấu thầu, ngân sách và công sản, xây dựng, tài nguyên và khoáng sản, đầu tư công.

Lưu ý một số tồn tại, hạn chế cụ thể, Thủ tướng nêu rõ, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 thấp hơn so với cùng kỳ năm 2021 (năm 2022 đạt 93,42% kế hoạch, cùng kỳ năm 2021 đạt 95,11% kế hoạch).

Trong đó, 07 bộ, cơ quan trung ương có tỷ lệ giải ngân dưới 50% kế hoạch. Còn nhiều bộ, cơ quan trung ương và địa phương chưa phân bổ hết kế hoạch vốn đầu tư công năm 2023 với tổng số tiền trên 28,6 nghìn tỷ đồng.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng phê bình các bộ, cơ quan, địa phương này, yêu cầu nghiêm túc phân tích nguyên nhân, kiểm điểm trách nhiệm, quyết liệt triển khai các giải pháp để cải thiện giải ngân vốn đầu tư công.

Cùng với đó, một số vướng mắc về thể chế, cơ chế, chính sách chưa điều chỉnh phù hợp yêu cầu thực tiễn; chuyển đổi số trong đầu tư công còn hạn chế. Một số dự án có giá nguyên vật liệu đầu vào tăng mạnh và nhiều nơi còn thiếu hụt nguồn cung nguyên vật liệu; tăng chi phí doanh nghiệp; chậm trễ trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư.

Công tác xây dựng kế hoạch, chuẩn bị dự án còn nhiều tồn tại, hạn chế, chưa có thứ tự ưu tiên dự án đầu tư trọng tâm, trọng điểm và tránh dàn trải. "Một số vùng sâu, vùng xa thiếu nhiều thứ, nhưng quan trọng nhất là thiếu điện và sóng viễn thông, thì nên tập trung cho lĩnh vực này", Thủ tướng lấy ví dụ.

Tại một số nơi, cấp ủy, chính quyền và người đứng đầu còn thiếu quyết tâm, chưa sâu sát, cụ thể, chưa tập trung xử lý dứt điểm các khó khăn, vướng mắc của các dự án; năng lực của nhiều Ban Quản lý dự án, cán bộ chuyên môn, nhà thầu còn yếu; ý thức chấp hành pháp luật, ý thức tôn trọng kỷ luật, kỷ cương trong đầu tư công chưa cao; sự phối hợp giữa các cơ quan còn thiếu chặt chẽ, quyết liệt, đồng bộ, kịp thời, hiệu quả… Kỷ luật, kỷ cương trong công tác triển khai kế hoạch đầu tư công còn chưa nghiêm. Phân cấp, phân quyền cần được đẩy mạnh hơn nữa.

Trong Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, việc triển khai hỗ trợ 2% lãi suất còn chậm, mới đạt 0,2%; nguồn tăng thu, tiết kiệm chi năm 2021 sau khi sử dụng để hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động còn dư hơn 2,8 nghìn tỷ đồng, cần sớm đề xuất cụ thể phương án xử lý; còn 14.151 tỷ đồng kế hoạch vốn của Chương trình chưa được báo cáo UBTVQH, cần khẩn trương báo cáo  để giao kế hoạch trước ngày 31/3.

Về 03 chương trình mục tiêu quốc gia, còn 03 văn bản hướng dẫn thực hiện một số nội dung, dự án thành phần chưa ban hành; tỷ lệ giải ngân vốn nguồn ngân sách Trung ương năm 2022, tính đến 30/1/2023, mới đạt 57% kế hoạch, trong đó một số tỉnh giải ngân dưới 20%.

Các đại biểu cũng đã thẳng thắn đánh giá, nhận diện rõ nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế nêu trên, bao gồm cả mặt chủ quan, khách quan và các cơ quan, đơn vị liên quan, cấp ủy, chính quyền địa phương đều có trách nhiệm, nhất là trong khâu tổ chức thực hiện, tư vấn, kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn… Một bộ phận cán bộ công chức chưa quyết liệt với công việc, thậm chí sợ trách nhiệm.

Thủ tướng nhấn mạnh một số bài học kinh nghiệm như phải phát huy cao độ tính tích cực, chủ động trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành; bám sát thực tiễn, tôn trọng thực tiễn, xuất phát từ thực tiễn, lấy thực tiễn làm thước đo, điều chỉnh, bổ sung khi cần thiết; phát huy vai trò của người đứng đầu; đầu tư trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt việc đó, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực và nâng cao năng lực cán bộ thực thi, tăng cường giám sát, kiểm tra, kiểm soát quyền lực.  

Phân tích thêm, Thủ tướng cho rằng ở nhiều nơi, do các dự án dàn trải nên phải làm nhiều thủ tục, mất rất nhiều công làm dự án nhưng hiệu quả mang lại thì ít, đầu tư công càng kéo dài thì càng lãng phí, đội vốn, chỉ số ICOR tăng, hiệu quả đầu tư giảm, ảnh hưởng tới nguồn lực và động lực của sự phát triển.

"Phải sử dụng hiệu quả nguồn vốn đầu tư đã dành dụm"

Thủ tướng một lần nữa nhấn mạnh khơi thông nguồn lực, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, triển khai Chương trình phục hồi và phát triển KTXH và 3 chương trình mục tiêu quốc gia có vai trò, ý nghĩa quan trọng về nhiều mặt, góp phần tháo gỡ các nút thắt về hạ tầng giao thông, giáo dục, văn hóa, y tế, xã hội…; bảo đảm an ninh quốc phòng; giải quyết việc làm, tăng cường an sinh xã hội; tạo động lực mới, không gian phát triển mới, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh; tăng cường kết nối địa phương, kết nối vùng; duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, tăng năng lực sản xuất của nền kinh tế, thúc đẩy phục hồi nhanh và phát triển bền vững…

"Đầu tư công vừa là động lực, vừa là nguồn lực phát triển, chúng ta đã dành dụm để có nguồn vốn thì đầu tư phải có hiệu quả, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, tránh đầu tư xong lại triệt tiêu nguồn lực, phải đi kiểm điểm, xử lý", Thủ tướng phát biểu.

Nhấn mạnh các quan điểm chỉ đạo, điều hành, Thủ tướng yêu cầu quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm túc, đồng bộ, hiệu quả các Nghị quyết, kết luận, chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, xác định giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu của các cấp, các ngành năm 2023, tổ chức linh hoạt, sáng tạo trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn.

Đề cao kỷ luật, kỷ cương hành chính, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, chậm tiến độ giao vốn, thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn; cá thể hóa trách nhiệm người đứng đầu gắn với đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Bám sát, nhận diện và đánh giá đúng, trúng tình hình; quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt; tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cả về thể chế, cơ chế, chính sách, trên nguyên tắc cấp nào ban hành, cấp đó phải tháo gỡ, trường hợp vượt quá thẩm quyền, báo cáo cấp trên trực tiếp. Tăng cường phối hợp giữa các bộ, cơ quan trung ương, địa phương, cơ quan, đơn vị, bảo đảm hiệu quả, thực chất trong xử lý công việc.

Đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách thủ tục hành chính trong mọi mặt hoạt động đầu tư công; tăng cường công tác hậu kiểm trong giải ngân vốn đầu tư công.

Khẩn trương tháo gỡ các nút thắt, điểm nghẽn về pháp lý

Về các nhiệm vụ, giải pháp, Thủ tướng yêu cầu các cấp, các ngành, địa phương tập trung rà soát, phát hiện, xử lý nhanh, kịp thời, hiệu quả các khó khăn, vướng mắc về pháp lý, chủ động xử lý, nếu vượt thẩm quyền thì báo cáo cấp trên trực tiếp. Trong đó, lựa chọn đúng các điểm nghẽn, nút thắt để tập trung giải quyết, bảo đảm trọng tâm, trong điểm, mang lại hiệu quả, tác động lớn.

Khẩn trương phân bổ chi tiết toàn bộ kế hoạch đầu tư vốn NSNN năm 2023; tập trung chỉ đạo thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra tại các Nghị quyết của Chính phủ, Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, coi đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm; đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải.

Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, phân cấp, phân quyền, cá thể hóa trách nhiệm, bảo đảm sự linh hoạt, chủ động trong điều hành kế hoạch gắn chỉ đạo với kiểm tra, đôn đốc.

Lập kế hoạch giải ngân chi tiết từng dự án và tuân thủ nghiêm kế hoạch theo từng tháng, quý. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hiện trường, đôn đốc các nhà thầu, tư vấn đẩy nhanh tiến độ thi công. Phân công cụ thể lãnh đạo chịu trách nhiệm theo dõi tiến độ thực hiện; bám sát, kịp thời tháo gỡ khó khăn và chịu trách nhiệm về kết quả giải ngân của từng dự án, coi đây là căn cứ đánh giá mức độ hoàn thành công việc được giao trong năm 2023.

Nâng cao hơn nữa tính chủ động phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương, nhất là trong giải quyết các vướng mắc phát sinh. Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các bộ, ngành, địa phương liên quan có trách nhiệm hướng dẫn, thúc đẩy đầu tư công trên cơ sở hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp.

Người đứng đầu bộ, cơ quan Trung ương và Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo kiểm tra, rà soát các dự án, nhất là các dự án khởi công mới; kiểm soát chặt chẽ sự cần thiết, quy mô từng dự án theo đúng quy hoạch, mục tiêu đã được duyệt, bảo đảm hiệu quả đầu tư và kết quả đầu ra của từng dự án.

Làm tốt công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, công tác dân vận. Bí thư, cấp ủy huy động cả hệ thống chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội vận động, giúp đỡ người dân trên quan điểm bảo đảm tốt nhất có thể, nơi ở mới ít nhất phải bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ.

Nâng cao chất lượng công tác lựa chọn tư vấn trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị dự án; xác định rõ và công khai, minh bạch về tiêu chuẩn, tiêu chí, điều kiện lựa chọn nhà thầu để lựa chọn được nhà thầu có đủ năng lực, uy tín, kinh nghiệm. Khuyến khích các dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) theo tinh thần lấy đầu tư công dẫn dắt và kích hoạt đầu tư tư.

Về nguyên vật liệu cho các dự án, thực hiện nghiêm theo các nghị quyết, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; giao trực tiếp mỏ vật liệu xây dựng thông thường cho ban quản lý dự án, chủ đầu tư, nhà thầu thi công, không để xảy ra việc giao không đúng đối tượng, mua đi bán lại. Kiểm tra, kiểm soát, quản lý chặt chẽ giá vật liệu xây dựng theo quy định. Nhà thầu, nhà đầu tư phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, tuân thủ đúng quy định, hợp đồng ký kết, bảo đảm tiến độ, chất lượng.

Chuẩn bị mọi điều kiện tốt nhất để hoàn thành thủ tục và làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư, nâng cao tính sẵn sàng, tính khả thi triển khai thực hiện dự án. Thực hiện cơ chế phân công, phối hợp rõ ràng, cụ thể về thẩm quyền, trách nhiệm giữa các cơ quan, đơn vị trong việc hoàn thiện thủ tục đầu tư dự án.

Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin về quản lý đầu tư công như theo dõi, giám sát triển khai thực hiện dự án, giải ngân vốn đầu tư công trên địa bàn, dự án trọng điểm; thẩm định dự án đầu tư, kiểm soát chi…; đơn giản hóa quy trình kiểm soát chi và hồ sơ; tăng cường công tác hậu kiểm trong giải ngân vốn đầu tư công; hoàn thiện ngay thủ tục thanh toán khi có khối lượng được nghiệm thu, xử lý nghiêm trường hợp không tuân thủ quy trình giải ngân, gây khó khăn cho đơn vị khi làm thủ tục thanh toán.

Bộ Tài chính, Bộ KHĐT chia sẻ các thông tin, dữ liệu giải ngân về đầu tư công và thông tin, dữ liệu các dự án đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông trọng điểm quốc gia theo thời gian thực để phục vụ công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành.

Về triển khai Chương trình phục hồi và phát triển KTXH, Thủ tướng giao Phó Thủ tướng Lê Minh Khái trực tiếp chỉ đạo, đôn đốc. NHNN khẩn trương trình Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 31/2022/NĐ-CP trong quý I để tháo gỡ kịp thời các vướng mắc, thúc đẩy giải ngân gói hỗ trợ lãi suất 2%.

Về 03 chương trình mục tiêu quốc gia, Thủ tướng giao Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang trực tiếp chỉ đạo, đôn đốc.

Bộ KHĐT chủ trì trình Chính phủ sửa đổi ngay Nghị định 27 năm 2022 quy định cơ chế quản lý, tổ chức thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia.

Các bộ, cơ quan, địa phương triển khai ngay các công việc theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn.